بى تردید هیچ دگرگونى و انقلابى بى ریشه و علت پدید نمى‏آید و بسترها و عواملى در شکل‏گیرى آن مؤثر است.قیام 15 خرداد نیز جنبشى ماندگار و اثر گذار است و نقطه عطفى در کارنامه انقلاب اسلامى ایران به شمار مى‏رود. این قیام، سر آغاز تحوّلات و دگرگونی هاى شگفت آورى شد که به حق مى‏توان از آن به عنوان «یوم اللّه» نام برد. عوامل و بسترهاى چندى در پیدایش قیام 15 خرداد نقش دارد که در این نوشتار ابتدا به بررسى و تبیین آنها مى‏پردازیم و سپس پیامدها،

امام خمینی قیام 15 خرداد 1342 خورشیدی را منشأ، مبدأ و نقطه آغازین انقلاب عنوان کردند، زیرا این خیزش تاریخی، شروع رویارویی نهضت اسلامی در برابر حکومت استبدادی پهلوی بود و بستری مناسب را برای شکل گیری مبانی فکری ، سیاسی، اجتماعی انقلاب اسلامی فراهم آورد.

قیام و نهضتی خودجوش و مردمی در تهران، قم و برخی از شهرهای دیگر در اعتراض به دستگیری امام خمینی در 15 خرداد 1342. زمینه های سیاسی و اجتماعی و دینی این قیام به دهه 1330 و اقدامات تحریک آمیز نظام حاکم باز می گردد.