به گزارش ایران سپید به نقل از باشگاه خبرنگاران جوان حدود 82 سال پیش اولین کتاب‌ها گویا شدند. آثار شکسپیر و انجیل از جمله کتاب‌هایی بودند که در آغاز، برای استفاده نابینایان به شکل صوتی درآمدند. امروزه بعد از گذشت سال‌ها، همچنان عده‌ای به این نوع کتاب علاقه مند هستند و آن را به کتاب‌های چاپی ترجیح می‌دهند. استفاده از کتاب گویا به جای نمونه چاپی آن از جهاتی دارای قوت و از جهاتی دارای ضعف است.
صرفه جویی در زمان، شاید یکی از مهمترین دلایل روی آوردن به این کتاب‌ها است. در طی روز دقایقی در زندگی همه انسانها وجود دارند که به آن به اصطلاح زمان مرده می‌گویند. مثلا موقعیت‌هایی که در صف‌های انتظار طولانی هستیم. مواقعی که در اتوبوس و مترو در میان شلوغی جمعیت به سر می‌بریم و یا زمان‌هایی که در حال رانندگی یا پشت ترافیک هستیم. این زمان‌های به اصطلاح مرده می‌توانند بهترین زمان برای مطالعه باشند. چرا که در این اوقات، امکان مطالعه به شکل چاپی بسیار پایین است.
فاطمه محمدی مدیر انتشارات نوین کتاب گویا گفت: حدود ده سال است که با مجوز وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی آغاز به کار کرده‌ایم. اما متاسفانه در جامعه ما هنوز کتاب گویا به عنوان فرمتی از کتاب به رسمیت شناخته نشده است و هنوز تعدادی از ناشرها با فضای کتاب‌های گویا آشنایی ندارند. فکر می‌کنم بهتر است تمهیداتی اندیشیده شود تا هم این نوع کتاب در جامعه شناسانده شود و هم ساز و کارهای قانونی بهتر و مناسب‌تری برای آن لحاظ شود.
گروهی از مخاطبان و به بیانی اصلی‌ترین مخاطبان کتاب‌های گویا، نابینایان هستند. به علت اینکه کتاب‌های بریل به اندازه کافی در دسترس آنان نیست و یا استفاده از آنها مستلزم گذاشتن وقت زیاد است، کتاب‌های صوتی مورد توجه این قشر است. کودکان، نوجوانان و همچنین دانشجویان نابینا از جمله کسانی هستند که به کتاب‌های صوتی نیاز دارند. در همین زمینه در چند سال اخیر مراکز خیریه و افراد نیکوکاری به نفع نابینایان اقدام به تولید کتاب‌های گویا به شکل حرفه‌ای کرده‌اند و خوشبختانه این اقدام روز به روز در حال گسترش است.
راضیه پورامیری دانشجوی کم بینا در خصوص کتاب‌های صوتی گفت: در حال حاضر کتاب‌های درسی گویا به اندازه کافی وجود ندارند و در دسترس نیستند. برای من کتاب‌های دانشگاهی صوتی تنها اگر قابل استفاده باشند، کافی است. در صورتی که گوینده، درباره کتاب درسی که می‌خواند اطلاعات داشته باشد نتیجه بهتر می‌شود. اما بهرحال باید توانایی خواندن متون را نیز داشته باشد.
افراد تحصیلکرده و پرمشغله از دیگر استقبال کننده‌های این نوع کتاب‌ها هستند. وقت فراغت کمتر، آنها را مجاب می‌کند که از این زمان برای مطالعه هر نوع کتاب و به طور خاص کتاب‌های علمی به شکل گویا استفاده کنند.
البته افرادی نیز هستند که به این نوع کتاب علاقه‌ای ندارند؛ کسانی که لذت اصلی مطالعه را در تورق کتاب‌های چاپی می‌دانند. از دید این عده و منتقدان دیگر کتاب‌های صوتی، ضعف‌های این نوع کتاب‌ها بسیار بالاست.
اگر کار گویا کردن کتاب، به شکل حرفه‌ای انجام شود، هزینه بالایی برای انجام آن مورد نیاز است. هزینه استودیو، گوینده و تدوین گر از آن جمله است. برای صوتی کردن حرفه‌ای کتاب بهتر است از گوینده‌های توانا استفاده شود چراکه اگر گوینده، توانایی بیان حرفه‌ای نداشته باشد، ممکن است از جذابیت اثر بکاهد و حتی به اصل و مفهوم آن نیز لطمه بزند. مثلا در مورد کتاب‌های شعر، گوینده باید توانایی شعر خوانی به شکل اصولی را داشته باشد.
بعضی مواقع، ادبیات داستانی مانند رمان، نمایشنامه و داستان کوتاه به شکل نمایشنامه خوانی گویا می‌شوند. این کار اگر به شکل درست و اصولی انجام شود، علاوه بر ایجاد جذابیت، باعث می‌شود تا شنوندگان به خواندن کتاب اصلی گرایش پیدا کنند. این موارد می‌تواند هم باعث استقبال شاعر، نویسنده، یا ناشر از صوتی شدن کتاب شود و هم برعکس، وی را از اینکار منصرف کند.
بنابراین با رعایت همه این موارد و اهتمام جدی در حرفه‌ای تر شدن دست اندرکاران این کار، کتاب گویا می‌تواند اقشار مختلف مردم را تشویق به مطالعه کند، نابینایان را یاری برساند و اوقات فراغت مردم را بهینه سازی کند.
