به گزارش ایران سپید شور و نشاط موجود در حضار حاضر در فضای نه چندان بزرگ سالن انتظار به اندازه ای بود که احساس میکردی در یک رستاخیز عمومی حضور یافته ای. خنده های مکرر به واسطه گفتگوهای متعدد و درهم و برهم که با صدای بلند همراه بود، گاه تو را به فضای امتحانات نهایی که میان مدارس همه مناطق برگزار می شود می بُرد؛ خاصه آن که غالب منتظرین ورود به سالن اصلی را بانوان تشکیل داده بودند؛ آمده بودند به تماشای اجرای نمایش گروه نابینایان و کم بینایان بنشینند. بعد از دقایقی در سالن باز شد و مدعوین با همان شوری که وصف شد، وارد سالن شدند. سالن بزرگ نبود و به همین علت، کوچکترین فرکانس از گوشه گوشه محیط قابل شنیدن بود. سر و صدای تماشاگران تمامی نداشت، گر چه مهمانان برای تماشای اجرای هم نوعان شان در آن محیط حضور یافته بودند، گویا از فرط هیجان قادر به تسلط بر خود نبودند. از طرفی، نسخه بریل بروشور نمایش هم نبود که حاضران مشغول مطالعه آن شوند. بالاخره زمانی سپری شد تا به اصرار گردانندگان نمایش، سکوتی نسبتاً قابل قبول حاکم شود تا نقش آفرینان وارد صحنه شوند..... صحنه نمایش، اتاق «گلی» شخصیت اصلی قصه را نشان می دهد که در انتهای دکور، پرده ای آویخته اند و پایین پرده در دو طرف صحنه، صندلی هایی چیده اند، وسط صحنه، اتاق گلی ست که جریان قصه از آن اتاق شروع شده و در همان اتاق خاتمه می یابد. دکور صحنه تماماً سفید است و به طریق اولی، تجهیزات دکور –حتی لباس های بازیگران- سفید. مسیر تردد بازیگران با کف پوش های ساخته شده از ام.دی.اف به شکل جاده در قالبی شبیه به دیوار تعادلی طراحی شده که وجه ممیزه ی دکور محسوب می شود. الغرض، با اعلام سکوت از سوی کارگردان و توصیه اکید بر خاموش کردن تلفن همراه –که مدتی طول کشید-، نمایش آغاز شد..... به همت کانون نابینایان فرهنگسرای بهمن و با همکاری انجمن نابینایان «تجلی» نمایش «فصل بهار نارنج» با بازی بازیگران نابینا و کمبینای عضو کانون، به مدت شش شب در محل سالن تجربه فرهنگسرای بهمن به روی صحنه رفت. بر اساس این گزارش، غلام رضا عربی، کارگردان نمایش طی گفت و گو با ایران سپید، از انگیزه اش برای استفاده از بازیگران نابینا و کمبینا در این نمایش چنین گفت: «من زیاد نمایش نامه می خوانم؛ وقتی نمایش نامه فصل بهار نارنج را خواندم، دیدم احساس لطیفی در آن نهفته است؛ چیزی شبیه نقاشی های مینیاتور. برای این که به احساس واقعی این نمایش برسم، به بازیگرانی نیاز داشتم که دارای احساس خیلی خوب باشند، از روی احساس شان دیالوگ ها را بیان کنند، نه از روی تجربه، نیاز به بازیگرانی داشتم که به درون کلمات فرو روند، نه ظاهر آن ها. واقعیت این است که این نمایش را قبلاً با یک گروه حرفه ای مطرح کردم و حتی یک دوره متن را دور خوانی کردیم، اما مرا راضی نکرد. از سال ها پیش با کانون نابینایان فرهنگسرای بهمن آشنا بودم؛ چون در همین فرهنگسرا تئاتر آموخته ام و اهل همین منطقه هستم و همین جا زندگی می کنم، فرهنگسرای بهمن عملاً بخشی از وجود من است، از کودکی و از زمان افتتاح فرهنگسرا من در اینجا نمایش اجرا کرده ام. به یکباره این سؤال به ذهنم رسید که چرا من این نمایش را با اعضای کانون نابینایان اجرا نکنم؟»

* قبول کردم که کار پر مشقت است

عربی در ادامه صحبت های خود از روند کار با بازیگران نابینا و کم بینا گفت: «به شدت کار سختی بود و من باید قبول می کردم که این کار مشقت های زیادی دارد. در تئاتر حرفه ای، تمرین یک نمایش بین یک تا دو ماه طول می کشد تا گروه احساس کند که به اجرای موفق رسیده است، در حالی که بیش از سیزده ماه تمرین ما زمان برد. در نخستین گام، متن نمایش را به نسخه بریل و درشت خط برگرداندیم و در مرحله بعد، فایل صوتی را که توسط یک گروه حرفه ای در حضور بچه ها ضبط کردیم، در اختیار شان گذاشتیم تا در تعطیلات نوروز 94 خوب گوش کنند که ملکه ذهن شان شود. بعد از شش ماه تمرین، این نمایش را در جشنواره تئاتر شهر به صورت نمایش نامه خوانی اجرا کردیم که با استقبال خوبی مواجه شد. از آغاز تمرین های مان با بچه ها قراری گذاشتیم؛ قرار گذاشتیم این نمایش را در بهترین سالن های تئاتر اجرا کنیم. فکر می کنم بعد از سیزده ماه به هدف مان نزدیک شده ایم. هرجا رفتیم، مورد تحسین قرار گرفتیم. زمانی که شروع به تمرین کردیم، بعضی از بچه ها نمی توانستند صحبت کنند، اما الآن روی صحنه دیالوگ می کنند؛ البته منظورم از صحبت، همان بحث حرفه ای یا فن بیان است.»

* ما توانایی های مان را بروز دادیم

کارگردان جوان نمایش «فصل بهار نارنج» در ادامه صحبت هایش شرایط بازیگران نمایش قبل از اجرا تا زمان پختگی و اجرای روی صحنه را چنین ارزیابی کرد: «از هشت بازیگر نمایش، هفت نفر برای اولین بار است که بازیگری را تجربه می کنند؛ نفر هشتم پیش از این یکی دو بار، آن هم نه در سطح حرفه ای بازیگری را تجربه کرده بود. ما توانایی های مان را استخراج کردیم؛ زمانی که شروع به تمرین کردیم، توانایی گفت و گو در جمع را نداشتیم، اما امروز روی صحنه نمایش با بهترین حس و به بهترین شکل نمایش مان را اجرا می کنیم. سیزده ماه پیش که شروع کردیم، جهت یابی خوبی نداشتیم، اما الآن روی لبه دیوار حرکت می کنیم؛ چون دکور ما به گونه ای طراحی شده که انگار روی دیوار تعادلی حرکت می کنی. این ها، ایجاز تئاتر هستند، این ها مسائلی هستند که تئاتر برای حل آن ها پاسخ دارد. تیمی که برای این نمایش انتخاب شد، اجرا را هدفمند کرد، یعنی به احساس واقعی نمایش نزدیک شد و من امروز به این هدف رسیدم و فکر می کنم هیچ گروهی در دنیا وجود ندارد که مثل این بچه ها به بهترین شکل به احساس این نمایش نزدیک شود.»

* دکور صحنه ما، نمایشگر تصویر شهر است

عربی در بخش دیگری از توضیحات خود، در پاسخ به سؤالی در خصوص طراحی دکور ویژه برای صحنه نمایش اظهار کرد: «برای اجرای این نمایش نیاز به شیوه اجرایی داشتیم که معرف خودش روی صحنه باشد، به این معنی که با بازیگر ها و خود نمایش به روز شود، به طوری که هم نمایش را به خوبی اجرا کنیم و هم بازیگر ها بتوانند اتفاقات خوبی بر روی این دکور رقم بزنند. با خودم فکر می کردم که وقتی یک فرد نابینا از خانه خارج می شود، انگار بر روی لبه دیوار حرکت می کند تا زمانی که به خانه باز گردد؛ یعنی هر لحظه ممکن است در جوی آبی سقوط کند یا زمین بخورد یا با اتومبیل برخورد کند؛ پس، نابینایی که از خانه خارج می شود، مستعد آسیب دیدن است. ما حتی در طول تمرینات شاهد این بودیم که بچه ها با آسیب دیدگی سر تمرین آمده اند. بنابر این فکر کردم این تصویر سخت زندگی نابینایان در شهر را که امکانات سخت افزاری و نرم افزاری مناسبی برای آن ها طراحی نشده است، روی صحنه نشان دهیم؛ نشان دهیم که وقتی یک نابینا شروع می کند تا زمانی که به پایان برساند، با چه مسیر پر  پیچ و خمی مواجه است! به همین علت است که شما در طول نمایش مشاهده می کنید که بازیگران نابینای ما مدام در حرکت اند. این اتفاقیست که فرد بینا نمی تواند از عهده خلق آن بر آید.» عربی در تشریح به کار گیری روش خاص به منظور آماده سازی بازیگران برای اجرا، تمرین را عامل اصلی موفقیت عنوان کرد و افزود: «ما تمرین کردیم؛ تمرین کردیم تا به همه بگوییم که استعداد کار را داریم، فقط باید شرایط و امکانات کار در اختیار مان قرار بگیرد. وقتی ما می توانیم، نیاز نیست کسی به ما ترحم کند، ما اصلاً نیازی به ترحم کسی نداریم. من این گونه بیان می کنم، چون خودم را جزو نابینایان می دانم و فکر می کنم که امروز با عمل، نه حرف، اعلام می کنیم که ما توانایی داریم.» * هدف ما جذب مخاطب عام در کنار مخاطب نابیناست: کارگردان نمایش «فصل بهار نارنج» ضمن اشاره به جذب مخاطب غیر نابینا در کنار مخاطب نابینا گفت: «هدف ما حضور مخاطب غیر نابینا در کنار مخاطب نابیناست؛ بنابر این باید برای مخاطب غیر نابینا جذابیتی در حد نمایش حرفه ای ایجاد کنیم. بر همین اساس، ممکن است مخاطب نابینا با رسیدن به یک مونولوگ پایانی نمایش که توسط گلی، شخصیت اصلی بیان می شود، احساس کند که نمایش به پایان رسیده، در حالی که مخاطب بینا همچنان تماشاگر صحنه پایانیست که حمید، شخصیت دیگر قصه گُلی به گلی می دهد و او گل را بو می کند و سایر شخصیت ها این دو را احاطه می کنند. اما من با اضافه کردن آن مونولوگ به نمایش، هیچ سؤالی در ذهن مخاطب نابینا باقی نگذاشتم؛ آنجا که گلی می گوید: گلاب گیری که چشم نمی خواد، دل می خواد، مخاطب نابینا متوجه می شود که گلی حمید را پذیرفته و عملاً چیزی برای پرسیدن در باره پایان نمایش در ذهن اش باقی نمی ماند.»

* رنگ سفید، نماد عصای سفید و رنگ قالب نابینایان است

عربی در پاسخ به سؤالی در باره علت استفاده از رنگ سفید به عنوان رنگ دکور صحنه و لباس های بازیگران اظهار کرد: «ما در اجرای این نمایش، یک شیوه رئال نداریم، نمی توانستیم داشته باشیم. برای این که حرکت دست فرد نابینا با حرکت دست فرد بینا تفاوت دارد، در فرد نابینا حرکات با اغراق بیشتری اتفاق می افتد، همین اغراق بیشتر در غالبی نمایشی قرار می گیرد، این قالب نمایشی مدرن یک سبک اکسپرسیون همراه با اغراق های بیشتر است؛ یعنی در یک فضای اجرایی با غلو، حرکت بازیگر تعریف پیدا می کند. حالا دیگر کسی نمی تواند اظهار کند که بازیگر در اجرای یک حرکت اشتباه کرده است، چون همان حرکت اشتباه، دقیقاً در قالب صحیح این نمایش جا گرفته است. پس ما در انتخاب شیوه اجرایی، شیوه ای انتخاب کردیم که اگر احیاناً جایی موردی بازیگری اشتباه کرد، حتی آن اشتباه هم در قالب نمایش تعریف خودش را داشته باشد. در قالب این نمایش ما نمی توانستیم رنگ طبیعی داشته باشیم، مثلاً نمی توانستیم پیراهن گلداری با یقه داشته باشیم، ما باید رنگ های ساده ای انتخاب می کردیم و در آن رنگ های ساده با غلو، شخصیت ها، آکساسوار ها و تجهیزات مان را با رنگ های غیر طبیعی وارد می کردیم. بخشی از تجهیزات صحنه ما نقاشیست، یعنی روی فیبر نقاشی شده و روی صحنه و جزئی از دکور است. همه این موارد در راستای قالبیست که ما اجرا می کنیم. رنگ سفید را انتخاب کردیم، چون رنگ سفید تمام رنگ های صحنه را نشان می دهد، اگر تمام صحنه ما رنگی باشد، وقتی مادر سینی چای را می آورد، آن سینی دیده نمی شود، اما زمانی که تمام صحنه سفید باشد، سینی چای به خوبی دیده می شود. از طرفی، رنگ سفید رنگ قالب نابینایان و نماد عصای سفید است.»

* من نماینده جامعه نابینایانم

غلام رضا عربی در پایان به اجرای نمایش «فصل بهار نارنج» در بهار سال آینده در اداره تئاتر اشاره کرد و افزود: «قرار است این نمایش در بهار سال آینده در اداره تئاتر به مدت بیست شب به روی صحنه برود و بعد از بیست شب، من به دنبال آن خواهم بود که این نمایش در بهترین سالن های تئاتر اجرا شود. من خودم را نماینده جامعه نابینایان می دانم و باید حرف آن ها را بیان کنم، کسی نمی تواند مرا از این کار منع کند؛ بنابر این در طول شب های اجرا از هنرمندان مطرح کشور برای تماشای این نمایش دعوت خواهم کرد، خبر این اجرا تا کیلومتر ها خواهد پیچید و بعد از پایان اجرا ها، از هنرمندان خواهم خواست تا کمک کنند بتوانیم شرایط نرم افزاری و سخت افزاری زندگی نابینایان را بهبود ببخشیم. اگر در این کار موفق شویم، یعنی تئاتر موفق شده به یکی از رسالت های خود عمل کند.» بر اساس این گزارش، نمایش «فصل بهار نارنج» به کارگردانی غلام رضا عربی بر اساس نمایش نامه ای از محمود ناظری، قصه عشق دختری به نام گلی را به پسری به نام حمید که فرزند یک گلاب گیر است، روایت می کند. در این نمایش ندا سلیمانی، علی بلبلی، مریم دیهیم بخت، حجت سنکانه، بابک محمد زاده، حمید رضا کیانی خواه و شیما شوری به ایفای نقش پرداخته اند.