برای ایجاد امکانات بهتر و جلب رضایت این قشر از افراد جامعه، چه باید کرد؟
آیا میتوان در حوزه بانکی و خدمات بانکداری در کنار تجهیزاتی که برای افراد سالم جامعه ایجاد شده، امکانات و راه حل‌هایی هم برای اقشار نابینا و کمبینای این سرزمین در نظر گرفت یا همچنان این افراد باید با این بی توجهی ها سر کنند؟!

به گزارش ایران سپید: در ماه های اخیر، همواره گفته میشود بانک مسکن، خود پرداز های خود را برای دسترس پذیری نابینایان، به سیستم گویا مجهز کرده است.

جهت واکاوی و بررسی دقیق این مسئله، به خودپرداز های این بانک سر زدیم تا واقعیت موجود را با آنچه توسط مسئولین این بانک گفته میشود، تطبیق دهیم.
در ابتدا، به شعبه کریمخان رفتیم، اما خودپرداز بانک مسکن این شعبه گویا نبود. وقتی از طریق مسئولین بانک مسکن چرایی این مسئله رو جویا شدیم، به ما گفتن که چون این خودپرداز ها نزدیک رئیس شعبه بانک هستش، سیستم گویا رو قطع کردن تا سر و صدا واسشون مزاحمتی ایجاد نکنه. البته که گفتن قطعا با رئیس شعبه برخورد خواهند کرد. به شعبه خیابان سلیمان خاطر و شعبه قرنی سر زدیم که سیستم گویا این خودپرداز ها هم قطع بود.
در نهایت، تصمیم گرفتیم به شعبه مرکزی بانک مسکن، واقع در خیابان امام خمینی سر فردوسی مراجع کنیم.

در ابتدا وقتی کارت عابر بانک را داخل دستگاه خود پرداز گذاشتیم، این پیغام از طرف خود پرداز گفته شد: رمز خود را با رعایت نکات امنیتی وارد کرده و دکمه ثبت را فشار دهید. اعداد موجود روی دستگاه خود پرداز، به صورت گویا برای مخاطب خوانده نمیشد. اما از جهت قرار گیری دکمه ها میشد به صورت حفظی، جای عداد 0 تا 9 را پیدا کرد. اما وقتی رمز کارت را میزدیم تا وارد عملیات بانکی توسط خود پرداز شویم، فشردن دکمه ثبت هم گویا نبود و میبایست برای اولین بار، حتما یک فرد دوم جای دکمه ثبت روی دستگاه خود پرداز را به فرد نابینا نشان دهد.

وقتی دکمه ثبت را زدیم، دستگاه این پیغام را داد: برای دریافت وجه، از طریق دکمه های دو طرف صفحه نمایش، دکمه شماره 1 را فشار دهید. نکته اینکه دکمه های موجود در دو طرف دستگاه با دکمه های در نظر گرفته برای اعداد 0 تا 9 روی خودپرداز، متفاوت بود.

بنابر این برای ورود به بخش برداشت وجه که با زدن دکمه 1 از دکمه های دو طرف صفحه نمایش میسر می شود، باز هم میبایست یک فرد دوم، برای بار اول، جای قرار گرفتن دکمه 1 را به فرد نابینا نشان دهد تا او بتواند وارد بخش مربوط به برداشت وجه شود.

وقتی دکمه 1 را زدیم، خودپرداز این پیغام را داد: برای برداشت وجه، به ترتیب برای 400 هزار ریال دکمه 1. 800 هزار ریال دکمه 2. یک میلیون و 200 هزار ریال دکمه 3. 200 هزار ریال دکمه 5. 600 هزار ریال دکمه 6. یک میلیون ریال دکمه 7 را فشار دهید.
نکته آنکه دستگاه دیگر اعلام نمیکند چنانچه شما می خواهید مبلغی به جز مبالغ گفته شده در بالا را برداشت کنید، باید دکمه مبالغ دیگر  را بزنید.

مکان دکمه مبالغ دیگر نیز حتما باید توسط یک فرد دیگر برای فرد نابینا نشان داده شود. وقتی این دکمه را زدیم، دستگاه پیغام داد: لطفا مبلغ مورد نظر را وارد کرده و سپس دکمه تأیید را فشار دهید. حال آنکه جای دکمه تأیید نیز گویا نیست و میبایست توسط یک فرد دوم، دکمه تأیید به فرد نابینا نشان داده شود. پس از این که دکمه تأیید را زدیم، خودپرداز گفت آیا رسید میخواهید؟ برای دریافت وجه و رسید، حتما باید دکمه بله را میزدیم که این هم گویا نبود.

بنابر این، همین دریافت وجه توسط خودپرداز های بانک مسکن نیز به هیچ عنوان برای افراد نابینا مناسبسازی شده نیست. چرا که باید حتما برای بار نخست، یک فرد بینا دکمه ثبت، دکمه تأیید، دکمه های قرار گرفته در دو طرف صفحه نمایش، دکمه مبالغ دیگر و... را به فرد نابینا نشان دهد تا او بتواند با حفظ کردن جای این دکمه ها، خود به صورت مستقل از خودپرداز بانک مسکن، پول برداشت کند. البته در این بین، مواردی نیز می تواند فرایند برداشت وجه توسط یک فرد نابینا را دچار خلل کند. برای مثال، اگر کمی دیر تر دکمه ها را انتخاب کنیم، روی صفحه نمایش این پیغام ظاهر می شود که آیا به وقت بیشتری نیاز دارید و می خواهد که گزینه بله یا خیر را انتخاب کنید. این پیغام نیز برای فرد نابینا به صورت گویا گفته نمیشود، لذا تا زمانی که بله را نزنی، ادامه عملیات برداشت وجه ممکن نخواهد بود.

استفاده از سایر خدمات خود پرداز بانک مسکن، از جمله: انتقال وجه، خرید شارج و... به هیچ عنوان برای افراد نابینا حتی به صورت حفظی قابل دسترس نیست.
نتیجه آنکه مناسبسازی خود پرداز های بانک مسکن برای نابینایان، صرفاً یک شعار تبلیغاتی است و در عمل، قابل استفاده برای نابینایان و کمبینایان نیست.

این مسئله، در خصوص خودپرداز های سایر بانک ها نیز صدق می کند. نه تنها عابربانک ها، بلکه حتی سایت های بانک های مختلف کشور اهم از خصوصی و دولتی نیز برای نابینایان دسترس پذیر نیست.

بسیاری از بانک‌های دنیا مانند Bank of America راه حلی برای این مسئله پیدا کرده اند.
در دنیا دو راهکار برای معلولین ارائه شده است.
یکی برای کسانی که از ویلچر استفاده می کنند قرار دادن دستگاه هایی در ارتفاعی نزدیک به سطح زمین می تواند مشکل‌گشا باشد. برای کوتاه قامتان هم می توان با قرار دادن پله ای در جلوی دستگاه خودپرداز، مشکل را حل کرد.

دسته دیگر افراد نابینا هستند که شاید بیشترین مشکل را برای کار با دستگاه‌ های خودپرداز داشته باشند. در دنیا دستگاه های خودپردازی ساخته‌شده که این مشکل را حل کرده و قابلیت های بسیاری برای نابینایان و یا افراد کمبینا دارد.
برای مثال، صفحه‌نمایش، نوشته های روی آن و کلید های روی صفحه کیبورد، بزرگتر از سایز معمول هستند و از هم فاصله دارند تا کار با آنها راحتتر باشد. این دستگاه سخنگو است و با فشار دادن هر کلید، عدد و یا کار مربوط به آن دکمه را میخواند و برای رعایت موارد امنیتی، یک هدفون برای شنیدن در کنار دستگاه قرار داده اند.
بانک آمریکا علاوه بر تجهیز سایتش به امکانات قابل‌استفاده برای کسانی که مشکل بینایی دارند، دستگاه خودپرداز سخنگو نیز در اختیار دارد که باعث شده دیگر استفاده از خدمات الکترونیکی بانکی برای این افراد یک رؤیا نباشد.

به نظر میرسد تلاشهای انجام شده در دنیا برای استفاده معلولان از خدمات بانکی، کارهای چندان عجیب و غریبی نباشد.
این انتظار از مسئولان فناوری اطلاعات بانک‌ها میرود که فکری برای این قشر مظلوم جامعه کنند تا بدون اینکه محتاج سایرین باشند، امور بانکی خود را انجام دهند.
امیدواریم با اجرایی شدن برنامه جامع معلولان که در فصل دوم از لایحه برنامه جامع به مناسبسازی و دسترس پذیری دستگاه های مختلف تأکید شده، در آینده شاهد بهبود نحوه خدمات رسانی بانک ها به نابینایان و کمبینایان ایران زمین باشیم.شاید سرمایه گذاری برای برطرف کردن مشکلات معلولان که درصد کمی از مشتریان بانکی را شامل میشوند، برای بانک‌ها ضررده باشد، اما رفع نیازهای این اقلیت میتواند بخشی از مسئولیت اجتماعی بانک ها باشد.
بلکه کمکی کند به از بین رفتن تصور غالب در جامعه که بانک ها را تنها چاه پول میدانند.
امیر سرمدی