مصوبات هیئت دولت (به صورت یکجا)،

مصوبات هیئت دولت (به تفکیک مواد)

لایحه حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت (به صورت یکجا)

لایحه حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت (به تفکیک فصول)

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

21

22

23

24

25

26

27

28

مقدمه توجیهی

فصل اول کلیات

فصل دوم مناسب­سازی، دسترس­پذیری و تردد و تحرک

فصل سوم خدمات بهداشتی، درمانی و توانبخشی

فصل چهارم امور ورزشی، فرهنگی، هنری و آموزشی

فصل پنجم کارآفرینی و اشتغال

فصل شش مسکن

فصل هفتم فرهنگ­سازی و ارتقای آگاهی­های عمومی

فصل هشتم حمایت‌های قضایی و تسهیلات مالیاتی

فصل نهم معیشت و حمایت های اداری و استخدامی

فصل دهم نظارت و منابع مالی

بسمه تعالی

« با صلوات بر محمد و آل محمد»

وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی ـ وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی ـ وزارت راه و شهرسازی ـ وزارت ورزش و جوانان ـ وزارت دادگستری ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ـ وزارت آموزش و پرورش ـ وزارت کشور ـ وزارت صنعت، معدن و تجارت ـ وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ـ سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ـ سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ـ سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور ـ سازمان بهزیستی کشور ـ بنیاد شهید و امور ایثارگران ـ مرکز آمار ایران

هیئت وزیران در جلسه 10/3/1394 به پیشنهاد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و به استناد اصل یکصد و سی و هشتم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران تصویب کرد:

1 ـ به منظور سیاست­گذاری، برنامه ­ریزی اجرایی، نظارت بر امر مناسب­ سازی و ایجاد بانک جامع اطلاعات مناسب­ سازی در کشور، ستاد هماهنگی مناسب­ سازی کشور به ریاست وزیر کشور تشکیل می­ شود. ترکیب اعضاء و شرح وظایف ستاد یاد شده و نحوه نظارت و پیگیری مناسب­ سازی طبق دستورالعملی است که توسط وزارت کشور با هماهنگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی که در این تصویب ­نامه « وزارت » نامیده می­شود و وزارت­ راه و شهرسازی ظرف سه­ ماه از لازم­الاجرا شدن این تصویب­نامه تهیه و ابلاغ می­ شود.

2 ـ دستگاه­ های متولی صدور مجوز مربوط مکلفند با رعایت قوانین و مقررات مربوط، ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد دارای معلولیت و استانداردهای مناسب­ سازی را در شرایط و الزامات صدور مجوز لحاظ نمایند.

3 ـ وزارت راه و شهرسازی موظف است در کلیه طرح­های آماده­سازی و اجرای مجتمع­های مسکونی به صورت انبوه و نیز طراحی و اجرای شهرهای جدید، ضوابط و مقررات شهرسازی و معماری برای افراد دارای معلولیت را رعایت نماید.

4 ـ وزارت مکلف است سازوکار لازم جهت ارایه تسهیلات برای مناسب­سازی خودروهای افراد دارای معلولیت تحت پوشش سازمان بهزیستی کشور که در این تصویب­نامه سازمان نامیده می­شود را با رعایت قوانین و مقررات مربوط فراهم نماید.

5 ـ سازمان مکلف است وسایل و تجهیزات توانبخشی و فناوری­های کمک زیستی تسهیل‌کننده زندگی افراد دارای معلولیت را با رعایت استانداردهای لازم و با اولولیت تأمین از تولیدات داخلی با بهای مناسب و منطبق با توان خرید مصرف­کنندگان، در اختیار آنان قرار دهد.

6 ـ سازمان با همکاری وزارت آموزش و پرورش (سازمان آموزش و پرورش استثنائی) موظف است علاوه بر فراهم نمودن امکان دسترسی برابر و بدون تبعیض کودکان دارای معلولیت به مراکز آموزش پیش‌دبستانی و مهدکودک­ها و مراکز آموزشی مقطع ابتدایی تا پایان مقطع آموزش متوسطه و هنرستان­ها در کنار همسالان فاقد معلولیت آناندر مدارس عادی، امکان آموزش کودکان زیر شش سال دارای معلولیت­های شدید و حاد یادگیری، کم­توان ذهنی و معلولیت­های چندگانه را که امکان آموزش در مراکز تلفیقی را ندارند، در مراکز خاص آموزشی از طریق حمایت از بخش غیردولتی یا رأساً فراهم نماید.سازمان مکلف است نسبت به پرداخت کمک هزینه آموزش کودکان دارای معلولیت در مهدهای کودک و مراکز آموزش پیش­دبستانی اقدام نماید. بار مالی این بند توسط سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور در لوایح بودجه سنواتی پیش­بینی می­شود.

7- وزارتخانه‌های ورزش و جوانان و فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلفند با هماهنگی سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور و با رعایت قوانین و مقررات مربوط نسبت به اختصاص سهم عادلانه و متناسب افراد دارای معلولیت و کمک هزینه به بخش عمومی غیردولتی ارایه­دهنده خدمات ورزشی به افراد دارای معلولیت از بودجه ورزش و امور فرهنگی، هنری و تفریحی کشور اقدام نمایند.

8- وزارت ورزش و جوانان مکلف است با اولویت طراحی اماکن و تأسیسات ورزشیدر کنار سایر افراد، نسبت به توسعه مراکز و تأسیسات ورزشی اختصاصی فعالیت‌های ورزشی و حمایت از مسابقات و جشنواره­‍‌های ورزشی افراد دارای معلولیت با رعایت قوانین و مقررات مربوط اقدام نماید.

9 -وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف است با رعایت قوانین و مقررات مربوط به منظور استفاده برابر افراد ناشنوا از محصولات تصویری با تخصیص اعتبارات لازم از زیرنویس این محصولات برای افراد ناشنوا حمایت کند.

10- سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری مکلف است با پیش­بینی منابع مالی موردنیاز نسبت به تدوین و ابلاغ سیاست‌های حمایتی و اجرایی توسعه تورهای گردشگری برای افراد دارای معلولیت با رعایت قوانین و مقررات اقدام نماید.

11- وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف است از محل اعتبارات مصوب مربوط، بودجه مورد نیاز تولید و انتشار کتب و نشریات بریل، گویا، چاپ درشت و در قالب­های الکترونیک برای افراد نابینا و کم‌بینا و چاپ و انتشار کتب و نشریات تخصصی مورد نیاز افراد دارای معلولیت و هم چنین ایجاد پایگاه‌های اطلاع­رسانی تخصصی این افراد را تأمین کند. همچنین وزارت­ مذکور موظف است ضمن رعایت حقوق مالکیت معنوی ناشرین، با اتخاذ تدابیر تشویقی، ناشرین را به ارایه نسخ الکترونیکی آثار خود جهت استفاده نابینایان و کم­بینایان ترغیب نماید.

12 ـ مراجع نشرقوانین، مقررات، بخشنامه­ها و دستورالعمل­ها مکلفند موارد یاد شده را با رعایت قوانین و مقررات مربوط حداقل در یکی از اشکال بریل، گویا، چاپ درشت یا قالب­های الکترونیکی در دسترس افراد دارای معلولیت قرار دهند.

13 ـ وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مکلف است استانداردهای دسترس­پذیری به دیدارگاه­های مجازی برای فناوری­های کمکی نابینایان و کم­بینایان را با رعایت قوانین و مقررات مربوط تدوین و بر رعایت آن از سوی دستگاه­های اجرایی نظارت نماید.

14- سازمان آموزش و پرورش استثنائی کشور مکلف است با رعایت قوانین و مقررات مربوط کلیه پشتیبانی­های تخصصی از دانش­آموزان دارای معلولیت از جمله تأمین معلمین رابط، وسایل کمک آموزشی متناسب با معلولیت هر دانش­آموز و تأمین منابع آموزشی قابل استفاده دانش­آموزان دارای معلولیت حسی را فراهم نماید.

15- وزارت آموزش و پرورش مکلف است با رعایت قوانین و مقررات مربوط امکان تحصیل رایگان دانش­آموزان دارای معلولیت جسمی را که بر اساس تشخیص کارشناسان ارزیاب سازمان آموزش و پرورش استثنائی کشور بر اثر نوع و شدت معلولیت یا مواجه با معلولیت­های چندگانه، قادر به تحصیل در محیط­های آموزش عادی نیستند، در مراکز آموزشی استثنائی دولتی تأمین نماید.

16- سازمان مکلف است با رعایت قوانین و مقررات مربوط خدمات و وسایل توانبخشی مورد نیاز کودکان دارای معلولیت را از بدو بروز معلولیت، در اختیار آنان قرار دهد.

17 ـ وزارت­خانه­های آموزش و پرورش و فرهنگ و ارشاد اسلامی، کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان­ها و مؤسسات وابسته به شهرداری­ها و سایر مؤسسات دولتی و عمومی غیردولتیمکلفند با رعایت قوانین و مقررات مربوط ضمن ایجاد فرصت­های برابر بهره­مندی کودکان و نوجوانان دارای معلولیت از خدمات و برنامه­های پرورشی و فرهنگی خود، از تولید منابع آموزشی فوق برنامه، بازی­های فکری، کتب و نشریات ویژه کودکان و نوجوانان در اشکال قابل دسترس برای کودکان و نوجوانان دارای معلولیت­های حسی و هم‌چنین محصولات فرهنگی منطبق با نیازهای ویژه کودکان و نوجوانان دارای معلولیت، حمایت به عمل آورند.

18 ـسازمان و وزارتخانه‌های علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی تابعه مکلفند وسایل کمک آموزشی مورد نیاز دانشجویان دارای معلولیت و تأمین منابع و مواد آموزشی دانشجویان دارای معلولیت­های حسی در اشکال قابل استفاده این دانشجویان را با رعایت قوانین و مقررات مربوط تأمین نماید. اعتبار موردنیاز این بند در بودجه سالانه دستگاه‌های مربوط پیش­بینی خواهد شد.

19 ـ سازمان موظف است با همکاری سازمان آموزش فنی و حرفه­ای کشور و سازمان­های مردم­نهاد به منظور توانبخشی حرفه­ای، توانمندسازی و اشتغال حمایتی افراد دارای معلولیتی که به دلیل نوع و شدت معلولیت یا آسیب­مندی از معلولیت­های چندگانه قادر به کار در محیط­های کسب و کار عادی نیستند، نسبت به گسترش کارگاه­های آموزشی، حمایتیو تولیدی افراد دارای معلولیت و ارایه خدمات توانبخشی حرفه­ای برای آنان با رعایت قوانین و مقررات اقدام نماید.

20-وزارت مکلف است در راستای ایجاد اشتغال برای افراد دارای معلولیت و حفظ ایمنی این افراد حین کار، خدمات زیر را با همکاری سازمان­های ذی­ربط و با رعایت قوانین و مقررات مربوط ارایه دهد:

الف: صدور مجوز ایجاد مراکز کاریابی، خدمات کارآفرینی و مشاوره­های شغلی ویژه افراد دارای معلولیت.

ب: ایجاد بانک اطلاعات جامع کارآفرینی و اشتغال افراد دارای معلولیت.

ج: طراحی، تدوین و تنظیم آیین­نامه­های حفاظت، ایمنی و بهداشت کار ویژه شاغلین دارای معلولیت با همکاری وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی.

21 ـ وزارت آموزش و پرورش مکلف است جهت آشنایی دانش­آموزان با حقوق و توانمندی‌های افراد دارای معلولیت دروسی را با محتوای آموزشی حقوق این افراد، علایم و نمادهای انواع معلولیت و نشانه­های شهری مربوط به افراد دارای معلولیت را در محتوای آموزشی مقاطع مختلف تحصیلی دانش­آموزان با رعایت قوانین و مقررات مربوط پیش‌بینی نماید.

22 ـ دستگاه­های مشمول مکلفند با رعایت قوانین و مقررات مربوط و متناسب با موضوع فعالیت خود، شیوه ارایه صحیح خدمات به افراد دارای معلولیت را با کسب نظر و مشاوره سازمان و تشکل­های مردم­نهاد افراد دارای معلولیت، به کارکنان خود آموزش دهند.

23 ـ سازمان موظف است با رعایت قوانین و مقررات مربوط نسبت به ارایه خدمات مددکاری، مشاوره­ای و مراقبتی به افراد دارای معلولیت به ویژه زوج‌های دارای معلولیت اقدام نماید.

24 ـ سازمان مکلف است با رعایت قوانین و مقررات مربوط، نسبت به آموزش پیشگیری‌های لازم به والدین دارای معلولیتی که نوع معلولیت آنان مبین احتمال بروز این معلولیت در فرزندان آن­هاست، اقدام نماید.

25 ـ وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی مکلف است با همکاری وزارت، برنامه جامع پیشگیری و کاهش بروز معلولیت­ را با رعایت قوانین و مقررات مربوط تدوین و اجرانماید.

26 ـ وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی موظف است با همکاری وزارت و با رعایت قوانین و مقررات مربوط، بسته­های آموزشی پیشگیری از بروز معلولیت­های قابل اجتناب را برای خانواده­ها و سایر گروه­های هدف اجتماعی تدوین کرده و به صورت رایگان در اختیار آنان قرار داده و از طریق شبکه خانه­های بهداشت، خانواده­های ساکن روستا و مناطق دورافتاده را در این زمینه آموزش دهد.

27 ـ سازمان مکلف است با همکاری وزارت در مواردی که به دلیل عدم اجرای قوانین و مقررات مربوط،حقوق جمعی افراد دارای معلولیت تضییع می شود، موضوع را تا حصول نتیجه پیگیری نماید.

28- به منظور هماهنگیدستگاه‌های مربوط به اجرای این تصویب­نامه و نظارت بر حسن اجرای آن شورای هماهنگی افراد دارای معلولیت با ترکیب زیر تشکیل می­شود:

1. وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی (رئیس)
2.  رئیس سازمان بهزیستی کشور (دبیر)
3. وزیر راه و شهرسازی یا معاون ذی‌ربط
4.  وزیر آموزش و پرورش یا معاون ذی‌ربط
5. وزیر علوم، تحقیقات و فناوری یا معاون ذی‌ربط
6. وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی یا معاون ذی‌ربط
7. وزیر صنعت، معدن و تجارت یا معاون ذی‌ربط
8. وزیر کشور یا معاون ذی‌ربط
9. رئیس سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران یا معاون ذی‌ربط
10. رئیس سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور یا معاون ذی‌ربط
11. نماینده تام­الاختیار رئیس قوه قضائیه
12. رئیس بنیاد شهید و امور ایثارگران یا معاون ذی‌ربط
13. پنج نفر از نمایندگان افراد دارای معلولیت کشور به انتخاب شبکه­های ملی تشکل­های مردم­نهاد بر حسب گروه­های اصلی افراد دارای معلولیت کشور (نابینایان، ناشنوایان، افراد دارای معلولیت جسمی ـ حرکتی، افراد کم­توان ذهنی و مبتلایان به اختلالات روانی مزمن) تا زمان ایجاد شبکه­های مذکور، انجمن­های ذی­ربط عهده­دار این وظیفه خواهند بود.
14. سه نفر از کارشناسان برجسته امور افراد دارای معلولیت کشور با معرفی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی

تبصره 1- دبیرخانه شورا در سازمان مستقر می­باشد و مسئولیت پشتیبانی علمی، پژوهشی و خدماتی متناسب با وظایف و مسئولیت شورا را برعهده خواهد داشت.

تبصره 2- دستورالعمل‌های داخلی شورا به پیشنهاد دبیرخانه به تصویب شورا خواهد رسید.

تبصره 3ـ دبیر شورا موظف است گزارش عملکردسالانه این تصویب­نامه را بر اساس شاخص­های هر برنامه و فعالیت تنظیم شده است،به هیأت وزیران ارایه نماید.

بسمه تعالی

مقدمه توجیهی:

یکی از مهمترین دستاوردهای نظام جمهوری اسلامی ایران است که با لحاظ نیازهای اولیه افراد معلول، بر تحقق تعدادی از حقوق حقه آنان تأکید داشته است. علیرغم بهبود نسبی و قابل ملاحظه در آسایش و آرامش گروه هدف و ارتقاء سطح خدمات حمایتی و توانبخشی افراد دارای معلولیت، قانون جامع حمایت از حقوق معلولان - مصوب 1383 - نتوانسته است انتظارات و توقعات میلیون­ها نفر از شهروندان معلول را برآورده سازد و موانع عمده فراروی آنان را رفع نماید. لذا به منظور رفع موانع پیش رو، انطباق مفاد قانون تحولات کشور به ویژه در رابطه با نظام اداری و تسهیلات استخدامی، استفاده از ظرفیت­های بالقوه و بالفعل جدید کشور در بهبود سطح زندگی افراد جامعه هدف، ایجاد تمهیدات و اقدامات لازم توسط دستگاه­های اجرایی ذیربط با توجه به وظایف و مسئولیت­های آنان حذف موارد بازدارنده برای اجرای مطلوب و ارایه راه کارهای مناسب برای نیازهای مغفول­مانده در قانون قبلی، لایحه زیر برای طی مراحل قانونی تقدیم می­شود.

لایحه حمایت از حقوق افراد دارای معلولیت

فصل اول –کلیات

ماده 1- تعاریف

الف- فرد دارای معلولیت:شخصی که براساس طبقه‌بندی‌های بین‌المللی انواع معلولیت سازمان بهداشت جهانی با تأیید کمیسیون پزشکی - توانبخشی تعیین نوع و تعیین شدت معلولیت سازمان بهزیستی کشور در اثر اختلال و آسیب جسمی، حسی، ذهنی، روانی و یا توأم، با محدودیت قابل توجه و مستمر در فعالیت­های روزمره زندگی و مشارکت اجتماعی مواجه است.

تبصره ـ چگونگی تشکیل کمیسیون‌های پزشکی ـ توانبخشی تعیین نوع و شدت معلولیت و صدور کارت معلولیت برای فرد دارای معلولیت، براساس آیین‌نامه‌ای خواهد بود که ظرف سه­ماه پس از ابلاغ این قانون، توسط وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی با همکاری وزارتخانه‌های بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و کشور تهیه و به تصویب هیئت وزیران می‌رسد.

ب- وزارت: وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی

پ- سازمان: سازمان بهزیستی کشور

ت-دستگاه‌های مشمول:دستگاه‌های اجرایی موضوع ماده (5) قانون مدیریت خدمات کشوری، قوه قضائیه، قوه مقننه، مجمع تشخیص مصلحت نظام و شورای نگهبان و سازمان‌ها و موسسات وابسته و تابعه آن‌ها و کلیه سازمان‌ها و شرکت‌هایی که به نحوی از انحاء از بودجه عمومی دولت استفاده می‌کنند و یا قسمتی از بودجه آن‌ها توسط دولت تأمین می‌گردد.

تبصره: دستگاه­های مشمول ملزم به اجرای تکالیف مقرر در قانون جامع حمایت از حقوق معلولان و این قانون (حسب مورد) می باشند.

فصل دوم – مناسب­سازی، دسترس­پذیری و تردد و تحرک

ماده 2 ـ شهرداری­ها مکلفند از صدور پروانه احداث، بازسازی و پایان­کار برای ساختمان­ها و اماکن با کاربری عمومی از جمله مجتمع­های تجاری، اداری، درمانی و آموزشی که ضوابط و استانداردهای مصوب دسترس­پذیری افراد دارای معلولیت را رعایت نکرده باشند، خودداری و در احداث و بازسازی معابر عمومی مناسب­سازی نمایند.

ماده 3 ـ وزارت‌خانه‌های راه و شهرسازی و کشور و شهرداری‌ها موظفند حسب مورد نسبت به مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری کلیه پایانه­ها، ایستگاه­ها، تأسیسات سامانه­ها و ناوگان حمل و نقل درون شهری و برون شهری منطبق با استانداردهای بین‌المللی دسترس‌پذیری سامانه‌های حمل و نقل عمومی برای دسترسی افراد دارای معلولیت اقدام و امکان بهره‌مندی این افراد از ناوگان حمل و نقل زمینی، دریایی و هوایی را فراهم نمایند و کارکنان خود را جهت همیاری علمی و صحیح با مسافرین دارای معلولیت، آموزش دهند.

تبصره 1 ـ شهرداری­ها مکلفند جهت امکان­ تردد افراد دارای معلولیت­های شدید، سامانه‌های حمل و نقل ویژه افراد دارای معلولیت را با تجهیز ناوگان خودروهای مناسب­سازی شده ایجاد نمایند. دولت مکلف است در تشکیل این سامانه­ها به شهرداری­های فاقد اعتبارات لازم، کمک نماید.

تبصره 2 ـ استفاده افراد دارای معلولیت­های شدید از سامانه­های حمل­و­نقل ریلی و اتوبوس­رانی درون‌شهری دولتی و عمومی رایگان و استفاده این افراد از سامانه­های برون­شهری ریلی، هوایی و دریایی دولتی و عمومی غیردولتی نیم‌بهاء است.وزارت مکلف است جهت اجرای این تبصره نسبت به پیش­بینی اعتبارات لازم در لوایح بودجه سالانه اقدام نماید.

فصل سوم-  خدمات بهداشتی، درمانی و توانبخشی

ماده 4 ـ وزارت مکلف است پوشش بیمه­ سلامت افراد دارای معلولیت تحت پوشش سازمان را به گونه‌ای تأمین نماید که شامل  خدمات توانبخشی - پزشکی مورد نیاز این افراد باشد.

ماده 5 ـسازمان مکلف است با اولویت حمایت از نگهداری و مراقبت از افراد دارای معلولیت به ویژه افراد دارای معلولیت‌های اعصاب و روان، کم­توانان ذهنی، جسمی ـ حرکتی شدید و افراد دچار معلولیت­های چندگانه در کانون خانواده از طریق ارائه خدمات آموزشی و مشاوره­ای به خانواده­ها به منظور همیاری صحیح آنان با افراد دارای معلولیت و پرداخت حق پرستاری یا مددکاری به سرپرست، همسر یا قیم این افراد، خدمات مراقبتی و نگهداری از افراد دارای معلولیت را از طریق مراکز وابسته به خود یا حمایت از مراکز بخش غیردولتی (خصوصی، تعاونی، خیریه و تشکل‌های مردم نهاد) تأمین نماید.

تبصره1-میزان کمک هزینه بابت پرداخت حق پرستاری یا مددکاری موضوع این ماده، متناسب با نوع و شدت معلولیت فرد دارای معلولیت، تعداد این افراد در هر خانواده و براساس هزینه­های متعارف نگهداری و مراقبت از افراد دارای معلولیت و متناسب با تورم سالانه و میزان کمک هزینه پرداختی به مراکز بخش غیردولتی هر ساله با در نظر گرفتن نرخ تمام شده خدمات و نرخ تورم سالانه توسط وزارت با همکاری سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور تهیه و به تصویب هیأت وزیران می­رسد.

تبصره 2- خدمات و کمک هزینه موضوع این ماده و تبصره (1) به سالمندان نیازمندی که به تشخیص سازمان در آستانه معلولیت قرار می گیرند، تسری می­یابد.

فصل چهارم ـ امور ورزشی، فرهنگی، هنری و آموزشی

ماده 6ـ استفاده افراد دارای معلولیت­ از مراکز، تأسیسات و خدمات ورزشی دستگاه‌های دولتی و شهرداری­های کشور با اولویت کارکنان متبوع، رایگان است.

ماده 7 ـ افراد دارای معلولیت نیازمند واجد شرایط در سنین مختلف می­توانند با معرفی سازمان از آموزش عالی رایگان در واحدهای آموزشی تابعه وزارت­خانه­های آموزش و پرورش، علوم، تحقیقات و فناوری، بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و دیگر دستگاه­های دولتی و نیز دانشگاه آزاد اسلامی و سایر مراکز آموزش عالی غیردولتی بهره‌مند گردند.

تبصره ـ آیین­نامه اجرایی این ماده توسط وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با همکاری وزارت، وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور تهیه و به تصویب هیأت وزیران می­رسد.

فصل پنجم-  کارآفرینی و اشتغال

ماده 8- وزارت مکلف است در قالب اعتبارات مصوب سازمان، صندوق فرصت­های شغلی معلولان و مددجویان بهزیستی را ایجاد و اساسنامه آن را ظرف سه­ماه پس از ابلاغ این قانون به تصویب هیئت وزیران برساند.

ماده 9- کارفرمایان بخش غیردولتی که افراد دارای معلولیت جویای کار را در مراکز کسب و کار خود استخدام کنند، با رعایت شرایط زیر از یارانة حقوق و دستمزد افراد دارای معلولیت شاغل استفاده خواهند کرد:

1 - مدت قرارداد استخدامی کارفرما با  فرد دارای معلولیت شاغل حداقل یک سال باشد.

2- حقوق و دستمزد فرد دارای معلولیت شاغل براساس مصوبات شورای عالی کار و سایر قوانین و مقررات مربوط از سوی کارفرما پرداخت شود.

3- سایر مزایای قانونی تصریح شده در قانون کار (مزایای رفاهی کارگران) به فرد دارای معلولیت شاغل پرداخت شود.

تبصره1 ـ منظور از فرد دارای معلولیت جویای کار در این قانون، فرد معلولی است که توانایی انجام کار داشته و مهارت­ها و آموزش‌های لازم برای اشتغال را کسب نموده باشد.

تبصره 2 ـ منظور از یارانه حقوق و دستمزد عبارت است از پرداخت حداکثر پنجاه درصد حقوق و دستمزد ماهانه فرد دارای معلولیت شاغل با توجه به نوع معلولیت از محل برنامه اعتباراتی که ذیل ردیف اعتباری وزارت در قوانین بودجه سنواتی درج می­گردد.

تبصره 3 ـ یارانه حقوق و دستمزد برای هر فرد دارای معلولیت شاغل در بخش مزدبگیری غیردولتی تا پنج سال قابل پرداخت می­باشد.

تبصره 4 ـ  آیین­نامه اجرایی این ماده ظرف سه ماه پس از ابلاغ این قانون توسط وزارت تهیه و به تصویب هیئت وزیران می­رسد.

ماده 10-  کارفرمایانی که در مراکز کسب و کار خود، افراد دارای معلولیت جویای کار را استخدام نمایند، مشروط بر آن که مدت قرارداد استخدامی آنان با فرد دارای معلولیت شاغل حداقل یک سال باشد ـ با توجـه به تعداد افراد دارای معلولیتی که استخدام کرده­اند ـ از پرداخت حق بیمه سهم کارفرمایی در قبال افراد دارای معلولیت جذب شده معافند، هم­ چنین افراد دارای معلولیتی که به صورت خوداشتغالی یا در کارگاه­های اشتغال خانگی مشغول به کار می‌باشند حسب مورد از پرداخت حق بیمه سهم کارفرما یا خویش­فرما معاف می­شوند. حق بیمه سهم کارفرمایی یا خویش‌فرمایی این­گونه افراد توسط دولت تأمین و پرداخت خواهد شد.

تبصره 1 ـ آیین­نامه اجرایی این ماده توسط وزارت با همکاری سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.

ماده 11- سازمان آموزش فنی­ و حرفه­ای کشور مکلف است راساً یا با جلب مشارکت بخش غیردولتی، اقدام به پذیرش کارآموزان دارای معلولیت نموده و از طریق مناسب­سازی و توسعه مراکز موجود و یا تأسیس آموزشگاه‌ها و مراکز آموزش مهارت­های فنی و حرفه‌ای افراد دارای معلولیت اقدام نموده و ضمن ارائه حمایت­های لازم و تأمین تجهیزات تخصصی مهارت‌آموزی متناسب با شرایط کارآموزان دارای معلولیت، یارانه آموزش این افراد را در بودجه سنواتی خود منظور و پرداخت نماید.

همچنین این سازمان مکلف است به منظور تأمین کیفیت و بازدهی مطلوب آموزش­های فنی و حرفه­ای افراد دارای معلولیت، با اخذ مشاوره­های تخصصی سازمان و سازمان آموزش و پرورش استثنائی کشور استانداردها و نظام­نامه جامع آموزش مهارت­های فنی و حرفه­ای کارآموزان دارای معلولیت را تدوین و به مراکز موضوع این ماده ابلاغ نماید.

فصل ششم ـ مسکن

ماده 12 ـ وزارت راه و شهرسازی و سایر دستگاه‌های مربوط مکلفندمتناسب با ارایه تسهیلات و اقدامات حمایتی از سازندگان واحدهای مسکونی اعم از انبوه­سازان، تعاونی‌ها و بخش خصوصی، تعهد لازم برای اختصاص حداقل ده درصد واحدهای مسکونی احداثی به افراد دارای معلولیت فاقد مسکن (با اولویت زوج­های دارای معلولیت) به صورت ارزان­قیمت و مناسب­سازی شده با معرفی سازمان را توسط سازندگان مذکور اخذ و بر اجرای آن نظارت نمایند.

تبصره 1 ـ نظام بانکی کشور مکلف است تسهیلات اعتباری بلندمدت مسکن حمایتی موضوع این ماده را برای یک بار با نرخ سود ترجیحی تأمین و به افراد دارای معلولیت تحت پوشش سازمان و یا تعاونی­ها و مؤسسات خیریه مورد تأیید سازمان اختصاص دهد.

تبصره 2-سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور اعتبار مورد نیاز جهت پرداخت مابه­التفاوت نرخ سود چهار درصد و نرخ سود مصوب نظام بانکی را بر اساس مطالبه سالانه بانک مرکزی در قانون بودجه سالانه منظور خواهد نمود.

ماده 13 ـ سازمان ملی زمین و مسکن موظف است زمین مورد نیاز احداث واحدهای مسکونی افراد دارای معلولیت فاقد مسکن را به صورت اجاره بلندمدت (نود و نه ساله) تأمین و در اختیار افراد مذکور و یا تعاونی­ها و مؤسسات خیریه­ای که برای آنان مسکن احداث می­­نمایند، قرار دهد.

ماده 14 ـ افراد دارای معلولیت از پرداخت هزینه­های صدور پروانه ساختمانی، آماده­سازی زمین، عوارض نوسازی و هم­­چنین حق انشعابات آب، برق، گاز و دفع فاضلاب منطبق با الگوی مسکن مصوب شهری یا منطقه معاف می­باشند.

تبصره 1 ـ استفاده از تسهیلات موضوع این ماده صرفاً برای یک واحد مسکونی مجاز است.

تبصره 2 ـ  وزارت و سایر دستگاه­های اجرایی ذیربط موظفند اعتبار مورد نیاز موضوع این ماده را هر ساله به سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور اعلام نمایندتا در لوایح بودجه سالانه پیش­بینی شود.

فصل هفتم: فرهنگ­سازی و ارتقای آگاهی­های عمومی

ماده 15 ـ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی، شهرداری­ها و سایر سازمان­ها و نهادهای دارنده سالن­های نمایش فیلم، مکلفند بدون اخذ هزینه، امکان نمایش تیزرهای آموزشی مورد تأیید سازمان در خصوص حقوق افراد دارای معلولیت و چگونگی تعامل با این افراد را فراهم آورند.

ماده 16 ـ سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران مکلف است حداقل پنج ساعت از برنامه‌های خود را در هفته در زمان مناسب به برنامه‌های سازمان و آشنایی مردم با توانمندی­های افراد دارای معلولیت اختصاص دهد و نسبت به زیرنویسی فیلم­ها و برنامه­های شبکه­های مختلف سیما، استفاده از رابط ناشنوایان و نیز پخش توصیف شنیداری فیلم­ها جهت افراد نابینا اقدام نماید.

فصل هشتم ـ حمایت‌های قضایی و تسهیلات مالیاتی

ماده 17 ـ مراجع قضایی مکلفند هنگام نصب قیم برای افراد کم­توان ذهنی و مبتلایان به بیماری‌های روانی مزمن نظر سازمان را اخذ کنند. در مواردی که فرد واجد شرایطی برای پذیرش قیومیت وجود نداشته باشد یا این سمت را نپذیرد دادگاه مکلف است سازمان را به عنوان قیم تعیین کند.

ماده 18 ـ سازمان مکلف است حسب درخواست فرد دارای معلولیت یا قیم وی (حسب مورد)، در پرونده­هایی که حق فرد دارای معلولیت به دلیل معلولیت (به تشخیص سازمان یاد شده)، مورد تعرض قرار گرفته یا چنین ادعایی مطرح است، در دادگاه مربوط شرکت نموده و به عنوان نماینده فرد دارای معلولیت با رعایت ماده (32) آیین دادرسی مدنیمحسوب می­شود.

ماده 19- کانون وکلای دادگستری و مرکز مشاوران حقوقی، وکلا و کارشناسان قوه قضائیه مکلفند علاوه بر الزامات مندرج در قوانین مربوط، موارد استفاده افراد دارای معلولیت از وکیل معاضدتی را به کلیه پرونده­های مطروحه این­گونه افراد در مراجع قضایی یا شبه قضایی تعمیم دهند.

ماده 20 ـ صد در صد هزینه­های اشخاص حقیقی و حقوقـی در جهت احداث و تجهیز و توسعه و مناسب‌سازی کلیه مراکز توانبخشی، نگهـداری و مراقبتـی، حرفه­­آموزی، آموزشی، کارآفرینی، رفاهی و مسکن مورد نیاز افراد دارای معلولیت که مجوز فعالیت از سازمان را کسب نموده، با تأیید سازمان به عنوان هزینه قابل قبول مالیاتی محسوب می­شود.

ماده 21 ـ پنجاه درصد حقوق و مزایا یا دستمزد مشمول مالیات یکی از اولیاء افراد دارای معلولیت خیلی شدید و شدید مادامی که مسئولیت پرداخت هزینه­های مترتب بر معلولیت فرد بر عهده اولیاء است از پرداخت مالیات معاف خواهند بود. گواهی تأیید نوع و شدت معلولیت افراد مشمول این ماده از سوی کمیسیون پزشکی تشخیص نوع و شدت معلولیت سازمان ارایه خواهد شد.

تبصره ـ آیین­نامه اجرایی این ماده توسط وزارت امور اقتصادی و دارایی و وزارت ظرف شش­ماه پس از ابلاغ قانون تهیه و به تصویب هیئت وزیران خواهد رسید.

فصل نهم ـ معیشت و حمایت های اداری و استخدامی

ماده 22- دولت موظف است کمک هزینه معیشت افراد دارای معلولیت‌های بسیار شدید و شدید فاقد شغل و درآمد را به میزان حداقل دستمزد سالانه تعیین و اعتبارات لازم را در بودجه سالانه کل کشور منظور نماید تا از طریق سازمان بهزیستی کشور به افراد یاد شده پرداخت شود.بانوان کارمند دارای معلولیت،بانوان کارمند همسر فرد دارای معلولیت یا دارای فرزند دارای معلولیت به شرط نگهداری فرد دارای معلولیت در منزل (به تشخیص کمیسیون پزشکی ـتوانبخشیسازمان)، از تسهیلات مقرر در قانون خدمت نیمه­وقت بانوان و اصلاحات بعدی آن با استفاده از حقوق و مزایای کامل بهره­مند خواهند شد و در صورتی که فرزند دارای معلولیت فاقد مادر باشد، پدر یا سرپرست قانونی وی و شاغلین مرد دارای همسر دارای معلولیت به شرط نگهداری فرد دارای معلولیت در منزل (به تشخیص کمیسیون پزشکیسازمان)، با یک چهارم کسر ساعات کار هفتگی از حقوق و مزایای کامل استفاده خواهد نمود.

ماده 23 ـ دستگاه­های مشمول مکلفند ساعات کار روزانه شاغلین دارای معلولیت­های شدید و خیلی شدید راحداکثر دو ساعت در روز کاهش دهند.

فصل دهم – نظارت و منابع مالی

ماده 24- به منظور شفاف­سازی منابع مالی اختصاص یافته برای اجرای این قانون و حمایت از افراد دارای معلولیت، سازمان مدیریت و برنامه­ریزی مکلف است نسبت به ایجاد ردیف اعتباری ذیل فصل رفاه اجتماعی متناسب با عناوین فصول این قانون در لوایح بودجه سنواتی اقدام نماید.

ماده 25- با لازم­الاجرا شدن این قانون، قانون جامع حمایت از حقوق معلولان – مصوب 1383- به استثنای ماده (2) و تبصره­های (1) و (3) آن، تبصره ماده (4)، بندهای (الف)، (ج)، (د)، (هـ)، (و) و (ز) و نیز تبصره­های (1) و (2) ماده (7)، ماده (11) و ماده (15) و تبصره آن ملغی­الاثر می­باشد.