ماجرا از یک روز سرد برفی شروع شد؛ همان روزی که برف و یخ تمام کوچه را برداشته بود و او هم مثل دیگر بچه‌های محله به شوق پرتاب گلوله‌های برف راهی کوچه شد. اگرچه آن روز هنوز ۴ سالش نشده بود اما مگر می‌شود آخرین تصاویر شفافی را که از زیبایی‌های جهان در ذهنش ثبت شده است فراموش کند؟ «ستار افزا» از ماجرای آن روز برفی می‌گوید: «آن شب تا صبح برف باریده و تمام کوچه را سفیدپوش کرده بود. صبح زود به شوق برف‌بازی از خواب بیدار شدم. بچه‌ها آدم برفی ساخته بودند و با گلوله‌های برف یکدیگر را نشانه می‌گرفتند. حدود ۴ دهه از آن روز می‌گذرد اما هنوز وقایع آن را بی‌کم و کاست به خاطر دارم. زیبایی مسحورکننده درختانی که برف روی شاخه‌هایشان سنگینی می‌کرد و پشت‌بام خانه‌هایی که سفیدپوش شده بودند از خاطرم محو نمی‌شود.
مشغول برف بازی بودیم. سرخوش گلوله‌های برف را به سوی هم پرت می‌کردیم که یکی از بچه‌ها دست به کاری خطرناک زد. به جای گلوله برفی میله نازکی از روی زمین برداشت و به سوی دیگران پرتاب کرد. میله به چشم چپ من خورد. ماجرا از همین‌جا شروع شد.»افزا مکثی می‌کند و ادامه می‌دهد: «انگار که برف‌ها ناگهان آب شده باشند، تمام کوچه را سیاهی برداشت. پزشکان باید چشم چپم را خیلی زود تخلیه می‌کردند اما جراحی نادرست باعث شد عفونت به چشم دیگرم سرایت کند و به تدریج بینایی‌ام روز به روز کمتر شود. بعد از آن حادثه‌درصد زیادی از بینایی‌ام را از دست دادم و از آن روز بود که همه چیز تغییر کرد.»
اگرچه پیامدهای آن حادثه به تدریج پرده‌ای تاریک مقابل چشم‌هایش کشید اما علاقه به تحصیل و ورزش همان رمز موفقیتی بود که از کودکی او را به جلو هدایت می‌کند. دوران تحصیل را در دبستان ویژه کم‌بینایان شروع کرد. از همان روزها توپ و زمین بازی به بخش جدایی‌ناپذیر زندگی‌اش تبدیل شد. هرجا زمین فوتبالی و یک توپ گرد می‌دید با همان دید محدود چشم‌هایش پا به توپ می‌شد. افزا از علاقه‌اش به ورزش می‌گوید: «شیفته فوتبال و ورزش‌های توپی بودم.
زنگ ورزش یا هر زمان دیگری که فرصت می‌شد توپ را برمی‌داشتم و با بچه‌هایی که توانایی بازی داشتند، همبازی می‌شدم. اما بیماری هم همزمان با شوق و اشتیاقم به ورزش پیشرفت می‌کرد و دیدم چشم‌هایم را می‌گرفت. وقتی دیگر نمی‌توانستم فوتبال بازی کنم، با ورزش گلبال آشنا شدم. آنجا هم یک توپ بود و یک زمین بازی؛ و این برای من یعنی نهایت لذتی که می‌توانستم در ورزش تجربه کنم.» آشنایی با گلبال برای‌افزا قدم نخست برای ورود به دنیای ورزش قهرمانی بود. او ادامه می‌دهد: «با تیم گلبال مدرسه در مسابقات استانی خودی نشان دادم. استعدادیاب‌ها بازی مرا دیدند و طولی نکشید که به تیم‌های بیمه ایران، عصای سفید و... که آن روزها از تیم‌های خوب لیگ گلبال ایران بودند دعوت شدم. علاوه بر بازی برای تیم بیمه ایران با پیراهن ۲ تیم دیگر هم حضور در لیگ گلبال کشور و همبازی شدن با قهرمانان این رشته ورزشی در ایران را تجربه کردم.»
بر سکوی افتخار
افزا اگرچه در گلبال هم پیشرفت زیادی داشت و در برترین تیم‌های لیگ گلبان ایران به میدان رفت اما قصه او و صفحه سیاه و سفید شطرنج قصه دیگری است؛ قصه شکست‌ها و پیروزی‌های بسیار و تلاش برای از پیش رو برداشتن موانعی که سرنوشت پیش پایش قرار داده بود. افزا پس از ورود به دانشگاه از گلبال فاصله گرفت. اما دوری از گلبال به معنای نزدیک شدن به ورزشی بود که حالا به علاقه اول و آخرش تبدیل شده است.
افزا از تجربه شکست‌هایی می‌گوید که بالاخره یک روز او را در جمع قهرمانان شطرنج نابینایان کشور قرار داد: «از کودکی علاوه بر فوتبال به شطرنج هم علاقه داشتم. آن روزها در خانه شطرنج بازی می‌کردیم اما تصور نمی‌کردم یک روز این رشته را به‌صورت حرفه‌ای دنبال کنم. سال ۱۳۹۳ نخستین بار در جلسات آموزشی هیئت ورزش کم‌بینایان و نابینایان شمیران با صفحه شطرنج نابینایان آشنا شدم. صفحه شطرنجی که در کودکی برای من با خانه‌های سیاه و سفیدش معنا پیدا می‌کرد، حالا به صفحه‌ای با نشانه‌های برجسته تبدیل شده بود. پس از گذراندن دوره آموزشی برای نخستین بار در مسابقات قهرمانی کشور شرکت کردم. با نخستین شکست در این مسابقات فهمیدم راه درازی تا موفقیت پیش رو من قرار دارد. بعد از آن شکست و درک این موضوع که فاصله زیادی با دیگر شطرنجبازان نابینا دارم، یک تصمیم جدی گرفتم. چند کتاب آموزشی خریدم و به خانه برگشتم.
باید برای رسیدن به موفقیت، تلاش بیشتری انجام می‌دادم. اما ۳ سال بعد باز هم در مسابقات کشوری شکست خوردم.» ۲ شکست پی‌درپی در مسابقات کشوری می‌توانست نقطه پایان آرزوهای‌افزا برای موفقیت در شطرنج باشد. اما شکست آخر دقیقاً همان نقطه‌ای بود که او را برای کسب پیروزی مصمم‌تر کرد. او ادامه می‌دهد: «تمرین‌هایم را بیشتر کردم. ۲ برابر قبل کتاب خواندم تا بالاخره به پیروزی برسم. امسال نتیجه آن زحمات را دیدم. حدود یک ماه پیش بالاخره توانستم در مسابقات کشوری خودی نشان بدهم و به‌عنوان یکی از نمایندگان تهران روی سکوی سوم بایستم و مجوز حضور در مسابقات انتخابی تیم‌ملی ایران را کسب کنم.»
به رکاب زدن در پارالمپیک فکر می‌کنم
بیماری دیستروفی آرزوهایش را هدف گرفته بود. آمده بود تا رؤیای ورود به دنیای ورزش حرفه‌ای و آرزوی دوچرخه‌سوار شدن یک دختر خردسال را بر باد دهد. اما در مقابل اراده آهنینش کم آورد. «مریم ادیب» بانوی ورزشکار محله دیباجی که اکنون در آستانه ۳۴ سالگی قرار دارد، همان دختر خردسال دیروز است که در مقابل آن بیماری نادر قد علم کرد و حالا به رؤیای قهرمانی در ورزش دوچرخه‌سواری نابینایان هم رسیده است. ادیب در محله دیباجی سکونت دارد و ورزشکاران بوستان قیطریه با اراده و تلاش آهنین او برای انجام تمرینات سخت آشنا هستند.
او از راه پرمشقت رسیدن به موفقیت و کنار زدن همه محدودیت‌هایی کم‌بینایی می‌گوید: «از کودکی عاشق دوچرخه‌سواری بودم؛ همان روزهایی که هنوز بیماری چشم‌هایم پیشرفت نکرده بود. هیچ چیزی به اندازه رکاب زدن به من انرژی نمی‌داد. اما ناگهان بیماری از راه رسید و دید چشم‌هایم به تدریج کمتر و کمتر شد. وقتی کم‌بینا شدم، دوچرخه‌سواری به یکی از حسرت‌هایم تبدیل شد. با وجود این، یک روز باخبر شدم کم‌بینایان و نابینایان هم می‌توانند رکاب بزنند و حتی به قهرمانی در این ورزش فکر کنند.» ادیب مکثی می‌کند و ادامه می‌دهد: «ورزش دوچرخه‌سواری نابینایان و کم‌بینایان با دوچرخه ۲ نفره انجام می‌شود. یک دوچرخه‌سوار بینا در جلو قرار می‌گیرد و هدایت دوچرخه را برعهده دارد. در عوض رکاب زدن برای نفر نابینا یا کم‌بینا که در عقب دوچرخه قرار می‌گیرد دشوار است و توان بدنی و هماهنگی بالایی لازم دارد.»
اگرچه دوچرخه‌سواری کم‌بینایان و نابینایان توان جسمی بالایی لازم دارد اما برای بانوی ورزشکار کم‌بینایی که هیچ‌وقت خانه‌نشین نبود، موفقیت‌ها در این رشته یکی از پس از دیگری از راه رسید. می‌گوید: «تمرینات خانگی و تمرین دوومیدانی در مجموعه هرندی دلیل اصلی آمادگی جسمی مناسب من است. وقتی از طریق هیئت ورزش کم‌بینایان و نابینایان شمیران با دوچرخه‌سواری آشنا شدم، آموزش‌هایم را در بوستان ترافیک شروع کردم. خیلی زود توانستم با شرکت در مسابقات قهرمانی استان تهران به مقام دوم برسم و این روزها هم برای کسب موفقیت‌های بیشتر و حتی آرزوی رکاب زدن در پارالمپیک تلاش می‌کنم.»
آشنایی با خدمات و امکانات هیئت ورزش نابینایان شمیران
عضویت و استعدادیابی رایگان
هیئت ورزش کم‌بینایان و نابینایان شمیران واقع در مجموعه ورزشی شهدای قیطریه سال‌هاست که بستر مناسبی برای استعدادیابی، عضوگیری و پرورش استعدادهای ورزشی کم‌بینایان و نابینایان فراهم کرده است. در سال‌های اخیر شمار زیادی از نابینایان و کم‌بینایان شمال تهران با حضور در کلاس‌های آموزشی رشته‌های مختلف ورزشی در این مجموعه به موفقیت رسیده و حتی روی سکوهای قهرمانی مسابقات کشوری ایستاده‌اند. عضویت، استعدادیابی و استعدادسنجی، شرکت در کلاس‌های آموزشی هیئت ورزش کم‌بینایان و نابینایان شمیران رایگان است و تنها با مراجعه به مجموعه ورزشی شهدای قیطریه می‌توانید از خدمات این مرکز استفاده کنید. در گفت‌وگو با «زهرا عموقلی میرآخوری» رئیس هیئت ورزش کم‌بینایان و نابینایان شمیران به معرفی رشته‌های ورزشی و خدمات رایگان این مرکز به افراد کم‌بینا و نابینا پرداخته‌ایم.
گیت گلف، ورزشی پرهیجان برای نابینایان
شاید موفقیت در رشته گلف که به بینایی بسیار وابسته است برای کم‌بینایان و نابینایان غیرممکن یا دشوار به نظر برسد. اما رشته به‌کاپ یا گیت گلف که شباهت بسیاری به ورزش گلف دارد، یکی از رشته‌های پرهیجان و جذاب ویژه کم‌بینایان و نابینایان است که هیئت ورزش کم‌بینایان و نابینایان شمیران بستر مناسبی برای آموزش آن فراهم کرده است. عموقلی در این‌باره می‌گوید: «چند سالی از ورود، آموزش و برگزاری مسابقات این رشته در ایران می‌گذرد. اگرچه ورزش گلف برای افراد عادی هم به بینایی وابسته است اما امکان آموزش آن به کم‌بینایان و نابینایان وجود دارد. با بهبود شرایط شیوع کرونا، جلسات آموزشی این رشته یک روز در هفته در مجموعه شهدای قیطریه برگزار خواهد شد. علاقه‌مندان به یادگیری و شرکت در مسابقات گیت گلف می‌توانند در این کلاس‌ها ثبت‌نام کنند.»
عموقلی که یکی از قهرمانان و مربیان برجسته این رشته در کشور به شمار می‌شود مسئولیت آموزش گیت گلف به کم‌بینایان و نابینایان را برعهده دارد. او از موفقیت‌های شرکت‌کنندگان در این کلاس‌ها می‌گوید: «گیت گلف هیئت ورزش کم‌بینایان و نابینایان شمیران ۱۶ عضو دارد. در آخرین دوره مسابقات گیت گلف استان تهران که در دهه‌فجر برگزار شد، رتبه‌های اول تا سوم بخش بانوان را ورزشکاران شمیرانی و مقام نخست بخش آقایان را هم ورزشکاری از شمیران کسب کرد.»
از صفر تا صد شطرنج در مجموعه قیطریه
رشته شطرنج هم یکی دیگر از ورزش‌هایی است که به‌صورت ویژه در هیئت ورزش کم‌بینایان و نابینایان شمیران به علاقه‌مندان شطرنج آموزش داده می‌شود. عموقلی می‌گوید: «جلسات آموزش شطرنج از رده پایه تا حرفه‌ای زیر نظر مربیان زبده این رشته در مجموعه شهدای قیطریه برگزار می‌شود. اکنون ۱۲ شطرنج‌باز از مناطق شمالی شهر در کلاس‌های آموزشی شطرنج ثبت‌نام کرده‌اند و از خدمات آموزشی و حمایت‌های لازم برای شرکت در مسابقات استانی و کشوری بهره‌مند می‌شوند.» عموقلی از خدمات جانبی این رشته به شطرنجبازان کم‌بینا و نابینای شمال تهران می‌گوید: «موفقیت در شطرنج علاوه بر آشنایی با مسائل فنی، نیاز به تمرکز و آمادگی روحی و روانی دارد. یکی از خدمات هیئت ورزش، حمایت‌های روانی و برگزاری جلسات مشاوره پیش از شرکت در مسابقات است. خوشبختانه تا امروز شطرنج‌بازانی که در هیئت ورزش با زیر و بم این رشته آشنا شده‌اند، مقام‌های متعدد قهرمانی کشور و استان تهران را به دست آورده‌اند.»
کوهنوردی با چاشنی شطرنج در ارتفاعات
هیئت ورزش کم‌بینایان و نابینایان شمیران برنامه‌ریزی ویژه‌ای برای آموزش کوهنوردی، کوهپیمایی و جلب مشارکت کم‌بینایان و نابینایان شمال تهران به این رشته مفرح و پرهیجان دارد. عموقلی می‌گوید: «جلسات کوهنوردی و کوهپیمایی گروهی در ارتفاعات شمال تهران با هدف تقویت روحیه و انگیزه افراد کم‌بینا و نابینا و نیز تقویت قوای جسمانی آنها برگزار می‌شود. خانه‌نشینی و دوری از فعالیت‌های جسمی و دورهمی‌های انگیزشی یکی از معضلاتی است که به دلیل مناسب‌سازی نشدن معابر شهر، سلامت جسمی و روحی این قشر از جامعه را تهدید می‌کند. خوشبختانه با مشارکت هیئت ورزش استان تهران و استفاده از ظرفیت‌های شمال شهر، تا امروز صعودهای گروهی بسیاری به ارتفاعات توچال، کلک‌چال و... داشته‌ایم. یکی دیگر از برنامه‌های جذاب جلسات کوهنوردی و کوهپیمایی، برگزاری رقابت‌های دوستانه شطرنج در ارتفاعات توچال و کلچال و... است که با استقبال افراد کم‌بینا و نابینا روبه‌رو شده است.»
علاقه‌مندان به دوچرخه‌سواری و گلبال جا نمانند
رشته‌های دوچرخه‌سواری، گلبال و دوومیدانی هم از ورزش‌هایی است که بستر استعدادیابی و آموزش آن به کم‌بینایان و نابینایان در هیئت ورزش شمیران مهیا شده است. عموقلی می‌گوید: «آموزش رشته‌های دوچرخه‌سواری و دوومیدانی با هماهنگی هیئت ورزش کم‌بینایان و نابینایان شمیران در مجموعه ورزشی هرندی در منطقه ۱۲ تهران برگزار می‌شود. علاقه‌مندان به این رشته‌ها که ساکن مناطق شمالی شهر هستند می‌توانند به هیئت ورزش شمیران مراجعه کنند و پس از هماهنگی‌های لازم برای آموزش این رشته به مجموعه هرندی معرفی شوند.» عموقلی از برگزاری جلسات آموزشی رشته گلبال در مجموعه قیطریه می‌گوید: «در گلبال هم ورزشکاران توانمند و موفقی داشتیم که طی سال‌های گذشته به تیم‌های مطرح لیگ گلبال راه پیدا کردند. جلسات آموزشی این رشته در مجموعه شهدای قیطریه برگزار می‌شود. با توجه به شرایط کرونا و تعطیلی‌گاه و بیگاه سالن‌های ورزشی، علاقه‌مندان به یادگیری این رشته باید با هماهنگی قبلی از زمان برگزاری جلسات باخبر شوند.»
