به گزارش ایران سپید معلولیت یکی از پدیده‌های پیدا و پنهان زندگی امروزه بشر است. پیدا از آن جهت که نرخ افراد دارای معلولیت بسیار بالا و در حال رشد است و پنهان از آن جهت که چندان مورد توجه جریان اصلی جامعه و سیاستگذاران اجتماعی نبوده است.

در طول تاریخ بشر برخورد با معلولیت شکل‌های متفاوتی به خود گرفته و از برخی جهات انسانی تر و از برخی جهات دیگر، تبعیض گرایانه بوده است. از مهمترین نهاد‌های عمومی با قابلیت‌های فراوان شهرداری و شورای شهر است. به عبارتی یکی از پرکار‌ترین سازمان‌های عمومی، شهرداری‌ها هستند که در عرف جهانی به عنوان مظهری از دولت محلی بشمار میروند.

شورا‌های اسلامی شهر به عنوان هدایت کننده اصلی فعالیت‌های شهری برای تحقق مدیریت واحد شهری تعریف می‌شوند و می‌بایست بسیاری از این امور در این پارلمان محلی هماهنگ شوند. همه‌ی شهروندان با هر میزان توانایی و هر شرایطی، حق دارند از امکانات و خدمات شهری برخوردار باشند. با توجه به اینکه بیست و سوم مهرماه روز جهانی نابینایان را پیش رو داریم، با مهندس منصور شادکام قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران به گفت وگو نشستیم تا وضعیت معلولان به ویژه نابینایان در ارتباط با مسائل شهری و کار‌هایی که شورای شهر برای این قشر می‌بایست انجام دهد را بررسی کنیم.

 منصور شادکام، قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران گفت: حوزه شهری ارتباط مستقیم با زندگی معلولان دارد. چرا که تررد ایمن در سطح شهر برای آن‌ها از سایر اقشار جامعه اهمیت بیشتری دارد. در سال‌های اخیر، کار‌هایی در حوزه دسترس‌پذیری مبلمان شهری انجام شده، اما به هیچ عنوان پاسخگوی نیاز‌های معلولان نیست. وقتی صحبت از مناسب‌سازی مبلمان شهری می‌کنیم، بدین معناست که وقتی یک فرد نابینا یا کم‌بینا یا یک معلول جسمی پای خود را از خانه بیرون می‌گذارد، برای تردد در جامعه احساس امنیت کند و حس نگرانی را از او دور کنیم.

وی افزود: این امر میسر نمی‌شود جز آنکه استاندارد‌های مناسب‌سازی شهری توسط مدیران مربوطه رعایت شود و آن‌ها این امور را در اولویت کار‌های خود قرار دهند.

شادکام بیان کرد: از دکتر زاکانی که انسان دغدغه‌مندی است، انتظار داریم به معلولان توجه ویژه‌ای داشته باشد. سنت خوبی در مدیریت قبلی شهرداری تهران آغاز شد که فی نفسه اقدام بسیار ارزشمندی بود. آن هم انتخاب مشاوران معلول بود که به معاونت‌های اصلی شهردای تهران در امور معلولان مشورت می‌دادند. متأسفانه این مشاوران با رابطه و نه از روی شایسته سالاری انتخاب شدند. از شهردار جدید انتظار داریم ضمن تداوم این امر پسندیده، مشاوران معلول را از میان معلولان نخبه، جوان و متخصص به امور شهری انتخاب کنند. استفاده از مشورت سازمان‌های مردم‌نهاد معلولان، یکی دیگر از ظرفیت‌هایی است که در کمک به شهرداران مناطق یا اعضای شورای شهر می‌تواند به کار گرفته شود؛ لذا برای انتخاب مشاوران نابینا، می‌توانند از ظرفیت‌های انجمن‌های نابینایی و مشورت آن‌ها استفاده کنند. در دوره‌ی قبل هم می‌توانستند از افرادی به عنوان مشاور استفاده کنند که اشراف بیشتری به این حوزه داشته باشند که متأسفانه محقق نشد.

وی اظهار کرد: از دکتر زاکانی تقاضا دارم در این دوره، عملکرد مدیران در ارتباط با معلولان را ملاک قضاوت قرار دهند. کار‌های تبلیغاتی نمی‌تواند پاسخگوی نیاز‌های اصلی معلولان باشد. برای مثال، برای گرامیداشت روز جهانی نابینایان در سال جاری، قرار است یک برنامه مشترک توسط سازمان بهزیستی، انجمن نابینایان ایران و شهرداری برگزار شود. اما اداره سلامت شهرداری به جای آنکه نظرات سازنده برای این مراسم ارائه دهد، نسبت به قرارگیری لوگوی شهرداری اعتراض می‌کند که شایسته این نهاد بزرگ نیست. دغدغه‌ی مدیران شهرداری باید رسیدگی به امور معلولان باشد.

قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران تصریح کرد: اعضای ششم شورای شهر تهران می‌توانند نقش مؤثری در امور معلولان ایفا کنند. از خانم نرگس معدنی‌پور به عنوان رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی تقاضا داریم توجه ویژه‌ای به امر مناسب‌سازی فرهنگسرا‌ها و سرا‌های محله برای معلولان داشته باشند. کتابخانه‌های بسیاری از فرهنگسرا‌ها در سطح شهر به تجهیزات توانبخشی ویژه نابینایان تجهیز نشده و در صورت عملی شدن این مسئله، نابینایان مانند سایر مردم می‌توانند از کتاب‌ها و سایر امکانات موجود در فرهنگسرا‌ها استفاده کنند. برای مثال، برجسته نگار هوشمند که یک تبلت بریل ویژه نابینایان است، این قابلیت را دارد تا همزمان بالغ بر ۱۰ هزار کتاب متنی داخل آن کپی شود و بدون محدودیت، خروجی بریل و صوتی کتاب‌ها را در اختیار کاربر نابینا قرار دهد. به همین سادگی با کمک‌گیری از تکنولوژی‌های روز دنیا که خوشبختانه با مدد مهندسان ایرانی در داخل کشور هم تولید می‌شود، می‌توان کاری کرد تا نابینایان هم از آرشیو کتاب‌هایی که در کتابخانه‌های شهرداری و فرهنگسرا‌ها قرار دارد، به خط خود استفاده کنند.

شادکام افزود: از خانم زهرا شمس به عنوان رئیس کمیته ورزشی شهرداری تهران انتظار داریم زمینه حضور ورزشکاران نابینا در اماکن ورزشی وابسته به شهرداری را بیش از پیش فراهم کند. قانونی در شورای چهارم شهر تهران به تصویب رسید که کلیه اماکن ورزشی وابسته به شهرداری برای معلولان با یک همراه رایگان است. ضمن تداوم اجرای این قانون، از کمیته ورزشی تقاضا داریم مصوبه‌ای را به تصویب برسانند که علاوه بر معلولان شدید و خیلی شدید، این قانون شامل حال معلولان متوسط نیز شود. شادکام بیان کرد: البته این قانون باید به سایر شهر‌های کشور نیز گسترش یابد و فقط محدود به معلولان پایتخت نشود. از اعضای شورای شهر در سایر استان‌های کشور نیز تقاضا داریم اماکن ورزشی وابسته به شهرداری‌ها به صورت رایگان در اختیار معلولان قرار گیرد.

قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران گفت: از آقای سید جعفر تشکری هاشمی به عنوان رئیس کمیسیون حمل و نقل و عمران شورای شهر انتظار داریم توجه ویژه‌ای به بحث سامانه حمل و نقل معلولان داشته باشند. این سامانه در اسفندماه سال ۹۱ و با پیگیری‌های دکتر قالیباف شهردار وقت پایتخت، نزدیک ۶۰ ون برای حمل و نقل معلولان اختصاص یافت، اما هم اکنون با گذشت نزدیک به ۹ سال از این امر، بسیاری از این خودرو‌ها فرسوده شده و عملاً از رده خارج شده‌اند. آقای تشکری هاشمی در همان زمان رئیس سازمان حمل و نقل و ترافیک بودند و اشراف خوبی به این مسئله دارند. عدم افزایش خودرو‌ها در این سال‌ها باعث شده خیلی‌ها پشت نوبت بمانند و به آن‌ها کد سامانه تعلق نگیرد.

 شادکام تصریح کرد: شهرداری مالیات و عوارض را از تمامی شهروندان از جمله معلولان دریافت می‌کند، اما مشخص نیست سرانه ارائه خدمت به معلولان در کجا هزینه می‌شود؟ چرا بعد از گذشت ۹ سال هنوز حتی یک دستگاه به سامانه حمل و نقل معلولان اضافه نشده است. معلولان از شنیدن وعده و وعید خسته شده‌اند. مشکلات تردد معلولان و نابینایان بسیار جدی است و از دکتر زاکانی شهردار جدید تهران خواهشمندیم بودجه مورد نیاز برای سامانه جانبازان و معلولان را تأمین کند. قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران بیان کرد: هر ساله سیستم‌های حمل و نقل ۱۵ تا ۲۰ درصد ارتقاء پیدا می‌کند و ناوگان آن‌ها اضافه می‌شود، اما در طول ۹ سال گذشته سامانه ویژه حمل و نقل معلولان و جانبازان در شهر تهران هیچ پیشرفتی نداشته است.

وی ادامه داد: تنها دو درصد معلولان در تهران به خدمات حمل و نقل دسترسی دارند، در حالی که نزدیک به ده‌ها هزار معلول نیازمند به دریافت خدمات هستند. بدیهی است سامانه‌ای که بیشتر خودرو‌های آن نیازمند تعمیر است، نمی‌تواند پاسخگوی نیاز معلولان باشد.

شادکام تأکید کرد: البته این خدمات تنها نباید مختص معلولان تهرانی باشد و باید ساز و کاری فراهم شود که معلولان در کل کشور به حمل و نقل ایمن و کم‌هزینه دسترسی داشته باشند.

وی رایگان بودن بلیت مترو و اتوبوس در شهر تهران را یکی دیگر از مسائلی برشمرد که باید به سایر استان‌های کشور تسری یابد. استفاده از سایر امکانات شهرداری از جمله مراکز درمانی این سازمان، از جمله ظرفیت‌هایی است که با بررسی بیشتر اعضای شورای شهر می‌تواند با تخفیف در اختیار معلولان و خانواده‌های آن‌ها قرار گیرد.

قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران راه‌اندازی سامانه فروشگاهی ویژه نابینایان را یکی دیگر از اقدامات خوبی دانست که توسط یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان در تهران انجام شده است.

وی ضمن اشاره به سامانه فروشگاهی که در دو شعبه‌ی فروشگاه شهروند راه‌اندازی شده، اظهار داشت: این سامانه به نابینایان امکان می‌دهد از کلیه کالا‌های موجود در فروشگاه مطلع شوند و به صورت صوتی و بریل به دیتا بیس کالا‌ها دسترسی داشته باشند. خودشان به صورت مستقل محصولات مورد نیاز را انتخاب کنند و لذت خرید مستقل از فروشگاه را تجربه کنند. مهندس شادکام ابراز امیدواری کرد این سامانه علاوه بر گسترش در شعب فروشگاه شهروند، در سایر فروشگاه‌های زنجیره‌ای در سطح شهر نیز افتتاح شود.

این مقام مسئول با اشاره به سامانه اطلاع رسانی برای نابینایان گفت: سامانه اطلاع رسانی یکی دیگر از مواردی است که در صورت نصب و راه اندازی در فرودگاه‌ها، راه آهن و پایانه‌های اتوبوسرانی، می‌تواند زمینه سهولت دسترسی نابینایان به خدماتی که در این پایانه‌ها صورت می‌گیرد را فراهم کند. ساماندهی دست‌فروشان به ویژه نابینایانی که به خاطر عدم اشتغال مناسب در سطح شهر به دست‌فروشی مشغول هستند، یکی دیگر از دغدغه‌های نابینایان و کم‌بینایان است که شهرداری باید فکری به حال آن کند.

 شادکام در این ارتباط افزود: از شهرداری انتظار داریم مکان‌های مشخصی را برای دست‌فروشی نابینایان در اختیار آن‌ها قرار دهد. داشتن یک غرفه در میادین میوه و تره‌بار می‌تواند یکی از این راه‌ها باشد. البته باید قوانینی وضع شود که از سوء استفاده‌های احتمالی در این ارتباط جلوگیری کند.

قائم‌مقام انجمن نابینایان ایران در پایان گفت: ۲۳ مهر، روز جهانی نابینایان را در پیش داریم و امیدواریم شهردار تهران و اعضای شورای شهر، با بررسی نکات مطروحه در این گزارش و ضمن انتخاب مشاوران معلول متخصص، گام‌های مهمی در راستای توسعه خدمات شهری برای معلولان بردارند. برگزاری جلسات مشترک انجمن نابینایان ایران با اعضای شورای شهر و معاونت‌های شهرداری در صورت تداوم، می‌تواند بسیاری از این مشکلات را برطرف کند.