به گزارش ایران سپید اتیسم یک اختلال عصبی است که منجر به نارسایی‌های مغزی می‌شود و در مسیر تحول کودک به وقوع می‌پیوندد.  وجه مشخصه این نارسایی تاخیر یا انحراف در رشد مهارت‌های اجتماعی، شناختی، ارتباط کلامی و غیر کلامی،  رفتارها، علایق خاص و تکراری است، کودکان مبتلا به اتیسم مشکلات ارتباطی دارند و از درک احساسات یا تفکرات سایرین عاجز هستند.

 یک کودک دارای اختلال طیف اتیسم باید حداقل ۴۰ تا ۵۰ ساعت آموزش در ماه دریافت کند تا بتواند به مهارت‌های خودیاری دست پیدا کند که پایه این هزینه ها بسیار بالاست و در شرایط کنونی و ضعف اقتصادی و درآمدی خانواده ها اکثرا توان پرداخت هزینه های سنگین آموزشی و تواتبخشی کودکانشان را ندارند.

از آنجایی که اختلالات طیف اتیسم نوعی معلولیت به شمار می رود با بخش توانبخشی سازمان بهزیستی کل کشور ارتباط برقرار کردیم تا دریابیم این سازمان چه خدماتی به کودکان اتیسم و خانواده هایشان ارائه می دهد به همین جهت با معاونت توانبخشی سازمان بهزیستی به گفتگو پرداختیم که در ذیل می خوانید.

محمد نفریه در پاسخ به سوال ایران سپید در خصوص تعداد کودکان دارای اختلال اتیسم تحت پوشش این سازمان و یارانه ای که برای هر کودک پرداخت می شود، بیان می کند: «تعداد سه هزار و  ۹۳۵ کودک از 107مرکز آموزشی و توانبخشی اختلال طیف اتیسم در 31 استان کشور خدمات تخصصی دریافت می کنند.   هزینه دریافت خدمات تخصصی که شامل خدماتی همچون روانشناسی، کار درمانی، گفتار درمانی، آموزش خانواده، فعالیت های ورزشی و هنری است به طور ماهیانه جمعا به مبلغ  18/100/000 ریال است.»

وی در پاسخ به اینکه اختلالات اوتیسم از جمله اختلالات پرخرجی است که نیاز به خدمات تخصصی زیاد اعم از روانشناسی، مددکاری، گفتار درمانی و غیره دارد، می گوید: « یارانه سازمان بهزیستی در سال ۱۴۰۰ به ازای هر کودک  000/ 000/ 15ریال است که به حساب مرکز مذکور جهت ارائه خدمات تخصصی به کودک واریز می‌شود و سهم خانواده در مشارکت در توانبخشی کودک نیز مبلغ 310 هزار تومان است که این مبلغ در سال جاری نسبت به سال گذشته افزایشی نداشته است.»

نفریه با اشاره به برنامه های سازمان بهزیستی در اختلال طیف اتیسم که شامل غربالگری،  تشخیص و ارائه خدمات تخصصی توانبخشی از طریق مراکز روزانه آموزشی و توانبخشی اختلال طیف اتیسم  است، می افزاید: «سامانه غربالگری و تشخیص اختلال طیف اوتیسم سازمان بهزیستی کشور به منظور غربالگری و تشخیص اختلال طیف اتیسم در کودکان ۲ تا ۵ ساله و مداخله مناسب در این اختلال پیش‌بینی شده است. آزمون غربالگری از طریق سامانه مذکور، سایت سازمان بهزیستی و یا بروشورهای آموزشی در اختیار خانواده‌ها قرار گرفته و در صورت وجود علائم مثبت، آزمون پیگیری و تشخیص در پایگاه های غربالگری و تشخیص تابعه سازمان بهزیستی اجرا و در صورت قطعی شدن وجود اختلال در کودک و تایید کمیسیون تشخیص نوع و شدت معلولیت سازمان بهزیستی نسبت به ارجاع فرد دارای اختلال به مرکز روزانه آموزشی توانبخشی اختلال طیف اتیسم سازمان اقدام و در آن مرکز نسبت به تدوین و ارائه برنامه مداخله ای متناسب اقدام خواهد شد.»

معاونت توانبخشی بهزیستی کل کشور در خصوص ارائه خدمات به کودکان دارای اختلالات طیف اتیسم در شرایط کنونی کشور با وجود ویروس کرونا بیان می کند: « با توجه به شرایط بحرانی ناشی از شیوع بیماری کووید ۱۹ و نیاز توانخواهان خدمت گیرنده از مراکز روزانه آموزشی، توانبخشی، مراکز توانبخشی و از جمله آنها مراکز مربوط به اختلال طیف اتیسم به استمرار دریافت خدمات از مراکز مذکور و ضمن وجود بستر اینترنت در بیش از ۹۵ درصد است از مناطق کشور و آمادگی و پیگیری مراکز فوق در ارائه خدمات مراکز خود در قالب بسته آموزش و توانبخشی از راه دور، خدمات توانبخشی از راه دور به خدمت گیرندگان برنامه‌ریزی و ارائه می گردد.

 با تشکیل گروه ها در فضای مجازی و با ادمین ها، اعضا و  وظایف مشخص شده در مراکز روزانه توانبخشی، بهزیستی شهرستان، بهزیستی استان و ستاد بهزیستی کشور انجام و ارائه خدمات آموزشی و توانبخشی از راه دور،  تا حد امکان به تمام خدمت گیرندگان و یا خانواده های تحت پوشش مرکز، توسط کارکنان مراکز روزانه آموزشی توانبخشی، از طریق تشکیل گروه‌های تخصصی در سطح ستاد تا مراکز و انجام وظایف محوله، توسط هر گروه صورت می پذیرد.»

وی ادامه می دهد: « کانال های آموزشی تحت نظارت دفتر امور توانبخشی روزانه و توانپزشکی سازمان بهزیستی کشور و کمیته‌های علمی تشکیل شده و این کانال ها ارائه دهنده محتوای آموزشی و توانبخشی هستند که برای انتقال مفاهیم مندرج در پروتکل آموزشی و توانبخشی مراکز روزانه آموزشی و توانبخشی در قالب توانبخشی از راه دور مناسب بوده و عموما توسط متخصصان مراکز روزانه آموزشی توانبخشی خدمت گیرندگان تابعه سازمان بهزیستی با رعایت اصول محتواسازی تهیه و یا از مرجع علمی اقتباس و بعد از تایید و کدگذاری در کمیته علمی مراکز در کانال های مذکور برای استفاده تمام مراکز روزانه آموزشی توانبخشی خدمت گیرندگان در کشور، قرار می گیرند.

در زمان عدم دسترسی به ملزومات خدمات آنلاین، ارائه حداقل خدمات از طریق برقراری تماس تلفنی، تماس پیامکی، یافتن فرد همیار در خانواده برای فراهم نمودن امکان دسترسی برای محتوای تهیه شده توسط مرکز در فضای مجازی، تهیه لوح فشرده از محتواها و ارسال از طریق پست یا پیک به خدمات گیرندگان یا خانواده ها، گزینه های ضعیف تر ولی جایگزین هستند.»

نفریه با اشاره به اهمیت موضوع هنر درمانی در کودکان دارای اختلال طیف اتیسم می گوید: « با توجه به اهمیت هنردرمانی در فرایند توانبخشی از راه دور خدمت گیرندگان، کانال هایی با ارائه محتواهای خاص، تجسمی، موسیقی و نمایشی توسط گروه هنر دفتر امور توانبخشی روزانه و توانپزشکی  راه اندازی شده که در دسترس مراکز روزنامه توانبخشی قرار دارد.

بنا بر اعلام مشاور ملی سازمان جهانی بهداشت « WHO »، این اقدام سازمان در دسترس قرار دادن خدمات توانبخشی برای گروه های هدف، با بهره گیری از طرفیت های موجود (مراکز غیر دولتی، خانواده ها، متخصصان توانبخشی، بدنه تخصصی سازمان ) و همکاری های بین بخشی، به عنوان تجربه برتر «Best Practice»  معرفی شده است.»

معاونت توانبخشی سازمان بهزیستی در پاسخ به سوال ایران سپید در خصوص اینکه آیا خدمات توانبخشی اختلال اوتیسم مشمول بیمه می شود یا خیر؟  بیان می کند: «با اعلام آمادگی سازمان بیمه سلامت نسبت به خرید خدمات مورد تعهد بیمه درمان پایه افراد دارای اختلال طیف اتیسم شامل کدهای خدمتی توانبخشی در حیطه خدمات کاردرمانی، گفتار درمانی و مداخلات روانشناسی مصوب شورای عالی بیمه خدمات سلامت کشور، بخشی از این خدمات به صورت محدود و در ساعاتی محدود تحت پوشش بیمه قرار می گیرد و امید است که با گسترش پوشش بیمه ای بر خدمات توانبخشی شرایط دریافت خدمات مورد نیار به افراد تسهیل شود. »