*وقتی معلولان دست به دامان فارس من شدند/حکایت معلولان و واکسن، مصداق نوشدارو پس از مرگ سهراب نشود
واکسیناسیون معلولان مراکز توان‌بخشی از دو ماه قبل آغازشده و هنوز ادامه دارد، اما تکلیف معلولی که سرپرست خانوار است و صبح که می‌شود باید با دستانش چرخ های ویلچر را در خیابان به حرکت بیندازد و چاره‌ای ندارد جز آنکه بی‌خیال هشدار آلودگی سطوح شود، چه می‌شود؟ یک معلول عقب‌مانده ذهنی که خانواده‌اش از او نگهداری می‌کنند چه می‌داند فاصله گزاری اجتماعی یعنی چه! نمی‌توان قفل و زنجیر به پایش بست و او را در چهاردیواری خانه حبس کرد مبادا بیرون برود و کرونا بگیرد!
همین دغدغه‌ها بود که معلولان و خانواده‌های آن‌ها را بر آن داشت تا کمپینی با بیش از یک هزار امضا با تیتر«معلولین در اولویت تزریق واکسن کرونا قرار گیرند»در سامانه فارس من ثبت کنند و از مسئولان بخواهند هرچه زودتر معلولان را در اولویت تزریق واکسن قرار دهند تا مبادا آن‌ها هم مصداق دیگری از ضرب‌المثل نوشدارو بعد از مرگ سهراب شوند.
برای پیگیری این ماجرا سراغ چند معلول و خانواده‌هایشان رفتیم و حرف‌هایشان را شنیدیم تا شاید صدایشان به گوش مسئولان وزارت بهداشت هم برسد. ماجرا را از مسئولان بهزیستی هم جویا شدیم.
*خواهش می‌کنم امروز را به فردا نیندازید
«من مادر یک معلول قطع نخاعی گردنی هستم. می‌دانید که معلول قطع نخاعی گردنی چه تعریفی دارد؟ یعنی برای انجام ساده‌ترین کارها هم نیاز به کمک دارد و وابسته به دیگران است. برای جابه‌جا کردن باید در آغوش کشیده شود، پس حفظ فاصله اجتماعی برای این دسته از معلولان معنایی ندارد. بیشتر معلولان قطع نخاعی گردنی زخم بستر دارند. پسر ۳۰ ساله من هم سال‌هاست از زخم بستر رنج می‌برد، عکس‌های زخم بسترش را برایتان می‌فرستم ببینید اصلاً می‌توانید به این عکس‌ها نگاه کنید؟ عفونت مجاری ادراری هم که دیگر جزئی از زندگی این معلولان است. با این حجم از مشکلات معلولان قطع نخاعی گردنی هنوزدراولویت تزریق واکسن قرار نگرفته‌اند.» «طیبه رضایی» از مسئولان خواهش می‌کند برای واکسینه کردن معلولان امروز را به فردا نیندازند.
*آقای وزیر! نمی خواهم آرزو کنم کاش در خانه‌تان معلول داشتید
«الهی هیچ خانواده‌ای هیچ معلولی نداشته باشد! آقای وزیر! آقای مسئول!خوب نیست من معلول بخواهم آرزو کنم ای‌کاش در خانه‌هایتان معلول داشته باشید تا درد ما را حس کنید، لطفاً درک کنید.ۤ»
این جمله‌های دردناک یکی از معلولان آسیب نخاعی است که سرپرست خانواراست و سه فرزند دارد. دست‌فروش است و کرونا زندگی‌اش را مختل کرده است. نامش رضا است و ۴۸ سال سن دارد. می‌گوید: «یک پسر دانشجو دارم، یک دختر دانش‌آموز و یک پسر کوچک ۷ ساله. چند سال قبل در اثر تصادف معلول شدم. زندگی‌ام را با هر بدبختی بوده سرپا نگهداشتم. از سرکارم اخراج شدم. حالا چند سالی هست که با دست‌فروشی زندگی‌ام را می‌گذرانم اما این کرونا امانمان را بریده است. نمی‌خواهم از مشکلاتم برایتان بگویم اما شما بگویید من که باید چرخ ویلچرم را در خیابان هل بدهم و سروکارم با سطوح ٖآلوده است، می‌توانم هر دقیقه دستم را ضدعفونی کنم؟ پس نوبت واکسیناسیون ما کی می‌رسد؟»
*انجمن‌ها دست‌به‌کار شدند /نامه انجمن دفاع از حقوق معلولان به سازمان ملل
«دخترم چند معلولیتی است، هم نابیناست، هم کم‌شنوا. معلول جسمی حرکتی هم هست و سیستم ایمنی‌اش فوق‌العاده ضعیف است. خواهش می‌کنم بچه‌های ما را واکسینه کنید.»
«من اهل تالش هستم. یک پسربچه معلول مادر زادی و همچنین دو برادر و یک عروس معلول دارم، خواهشا هرچه زودتر به داد ما برسید. قرار نیست معلولانی که خارج از مراکز زندگی می‌کنند در فاز دوم واکسیناسیون کرونا واکسینه شوند؟»
این‌ها فقط بخشی از درخواست‌های هزاران معلول و خانواده‌هایشان است که به کمپین فارس من پیوسته‌اند.
انجمن‌های معلولان هم برای در اولویت قرار گرفتن معلولان در واکسینه شدن در برابر کرونا دست‌به‌کار شده و گویا دست به دامان سازمان‌های بین‌المللی هم شدند.
مدیر انجمن دفاع از حقوق معلولان ایران می‌گوید: «در نامه‌ای از دبیر کل سازمان ملل، درخواست کردم که انتظار ما به‌عنوان سازمانی مدنی در کشورمان برای تمام معلولان دنیا این است که باید به‌دوراز تشریفات و خارج از نوبت و به‌صورت رایگان واکسینه شوند.»
«علی همت محمود نژاد» ادامه می‌دهد: «معلولانی که در مراکز نگهداری می‌شوند از سوی سازمان بهزیستی در حال واکسینه شدن هستند، اما در خصوص معلولانی که در خانه و توسط خانواده‌ها نگهداری می‌شوند هنوز هیچ دستورالعمل خاصی ارائه نشده است.»
*۷۵۰ هزار نفر با معلولیت شدید و خیلی شدید هنوز واکسینه نشدند
اما سراغ مسئولان سازمان بهزیستی کشورمی رویم تا ببینیم آن‌ها برای تحقق مطالبه بر حق جامعه میلیونی معلولان ایران چه کرده‌اند؟ و با روند فعلی واکسیناسیون در کشور چه زمانی نوبت به واکسینه کردن معلولان خارج از مراکز نگهداری می‌رسد؟
مدیرکل امور مراقبتی و مراکز توان‌بخشی سازمان بهزیستی کشور می‌گوید: «بیش از یک‌میلیون وچهارصدو پنجاه هزار معلول تحت پوشش بهزیستی مقیم منزل هستند که از این تعداد بیش از ۷۵۰ هزار نفر دارای معلولیت شدید و خیلی شدید هستند با مشکلات خاص و متعدد جسمی و بیماری‌های زمینه‌ای که این موضوع، اهمیت واکسیناسیون را برای آن‌ها بیشتر می‌کند.
گروه‌های دیگر معلولان هم مشکلات خاص خودشان را دارند. برای مثال افراد دارای اختلالات روانی یا هوشی رشدی در مقایسه با دیگر معلولان جسمی حرکتی در رعایت شیوه‌نامه‌های بهداشتی ضعیف هستند. یا فرد نابینا برای شناسایی نشانه‌های محیطی در سطح جامعه باید سطوح را لمس کند. فرد ناشنوا اگر بخواهد از فردی سؤال کند هم او و هم مخاطبش باید به‌ناچار ماسک را بردارند. به دلیل این مشکلات بسیاری از افراد دارای معلولیت در یک سال گذشته خانه‌نشین شده‌اند.»
*آغاز واکسیناسیون معلولان هم‌زمان با مرحله دوم فاز دو است؟/وزارت بهداشت تاریخ مشخصی را تعیین نکرده است
«مصطفی سراجۤ» ادامه می‌دهد: «بهزیستی درخواست در اولویت قرار دادن واکسیناسیون معلولان مقیم منازل را بارها برای وزارت بهداشت ارسال کرده. اما متأسفانه وزارت بهداشت هنوز زمان مشخصی را برای واکسیناسیون این گروه اعلام نکرده‌اند.
البته بر اساس برنامه‌ریزی‌های وزارت بهداشت با توجه به اینکه فاز سوم مربوط به مراکز تجمعی هست و فاز چهارم عمومی است و قرار است در مرحله دوم فاز دوم تزریق واکسن، افراد دارای بیماری زمینه‌ای بین ۱۶ تا ۶۰ سال واکسینه شوند، با این حساب معلولان هم در این گروه قرار می‌گیرند. اما شاید کم‌لطفی باشد که هنوز تاریخ مشخصی برای واکسینه شدن گروه پرخطر معلولان با این حجم از دغدغه‌ها و نگرانی‌ها از طرف وزارت بهداشت اعلام‌نشده است.»
* بزرگسالان طیف اوتیسم دوز اول واکسن را دریافت کردند/ فوت ۲۰۰ معلول در اثر کرونا
مدیر مراکز توان‌بخشی و مراقبتی سازمان بهزیستی درخصوص پیگیری انجمن‌های معلولان سندروم داون، معلولان اوتیسم و آسیب نخاعی برای واکسیناسیون این گروه از معلولان می‌گوید: «پیگیری انجمن‌ها برای واکسینه شدن برخی گروه‌ها نتیجه‌بخش بوده است و گروهی از بزرگسالان طیف اوتیسم یا مثلاً اعضای انجمن بیماری‌ام اس به ترتیب اولویت در حال دریافت دوز اول واکسن هستند. البته سؤال اینجاست که اگر معلول طیف اوتیسم عضو انجمن نبوده باشد تکلیف چه می‌شود؟»
سراج در خصوص آمار ابتلای معلولان خارج از مراکز توان‌بخشی می‌گوید: «بر اساس گزارش‌های رسیده به ما تاکنون ۲۴۱۹ نفر به کرونا مبتلا شدند و ۲۰۰ معلول در اثر ابتلا به کرونا جانشان را از دست دادند. البته ممکن است این عدد رقم بالاتری باشد و فوت برخی از معلولان در اثر کرونا به سازمان بهزیستی گزارش نشده باشد.»
سراج می‌گوید: «معلولان جزو آسیب‌پذیرترین گروه‌ها در زمان کرونا بودند. اما کسی صدایشان را نشنید. سازمان بهزیستی در این‌یک سال و چند ماه در حد بضاعت خودش سعی کرد باری از مشکلات آن‌ها کم کند. ازجمله چند مرحله کمک‌های مالی و توزیع بسته‌های معیشتی،پرداخت تسهیلات بانکی و تهیه ملزومات آموزشی برای فرزندان معلولان داشتیم. گروه‌های مراقبتی در این‌یک سال به منازل بسیاری از خانواده‌های دارای معلول که بستر گرا بودند اعزام شدند. افزایش پرداختی‌های مستمری و حق پرستاری را داشتیم. اما می‌دانیم که این کمک‌ها نتوانست هم پای افزایش مشکلات معلولان پیش برود. امیدوارم سازوکار واکسینه شدن همه معلولان و زمان مشخص آن به‌زودی اعلام شود تا خانواده میلیونی افراد دارای معلولیت بتوانند نفس راحتی بکشند و رنج‌نامه کرونایی شان به پایان برسد.»
