خط بریل الفبایی نیازمند حس لامسه
خط بریل، الفبایی است که به نابینایان کمک می‌کند همانند افراد عادی خواندن و نوشتن را بیاموزند. برای استفاده از این نوع خط به حس لامسه نیاز است؛ این شیوه از نگارش در زبان‌هایی که از چپ به راست است، از چپ به راست نوشته شده و در زبان‌هایی که از راست به چپ نوشته می‌شود، از راست به چپ است. خط بریل در زبان انگلیسی از راست به چپ و در زبان فارسی از چپ به راست خوانده و نوشته می‌شود.
هر حرفی از الفبای بریل از چند نقطه برجسته در قالب دو ستون تشکیل شده است. الفبای هر خطی مانند لاتین، فارسی، عربی، چینی و غیره با قراردادهای مشخص هر خط کدگذاری شده است. فرد نابینا به منظور خواندن این حروف، انگشت خود را روی آن‌ها قرار می‌دهد و با شناسایی موقعیت برجستگی‌ها، حروف و کلمات را تشخیص می‌دهد. با استفاده از خط بریل و این سبک از خواندن، فرد نابینا می‌تواند به سرعت افراد دیگر، مطالب را بخواند.
امروزه فناوری‌های پیشرفته باعث افزایش توانمندی‌های انسان و برطرف کردن بسیاری از نواقص و کمبودهای انسانی شده‌اند، این فناوری‌های نوین که شامل علوم رایانه‌ای و زمینه‌های مرتبط با آن هستند به گونه‌ای در طراحی وسایل مورد نیاز نابینایان به کار گرفته شده و در بلندمدت به توانبخشی اجتماعی، تحصیل و استقلال فردی آن‌ها می‌انجامد.
نرم افزارهای صفحه‌خوان راهکار استفاده از فضای مجازی و رایانه برای نابینایان
علیرضا حیدری، عضو هیئت مدیره انجمن فرصت برابر اظهار می‌کند: در سال‌های اخیر نرم افزارهای جدیدی برای نابینایان طراحی شده که بر روی گوشی تلفن همراه و کامپیوترها نصب می‌شود، کار کردن با این نرم‌افزارها انجام بسیاری از امور را برای نابینایان راحت کرده است، البته سخت افزارهایی هم طراحی شده که علی‌رغم هزینه بالا بسیار ارزشمند هستند و کمک مؤثری به نابینایان در عصر تکنولوژی و فناوری کرده است.
این روشندل ادامه می‌دهد: نرم افزارهای صفحه خوان یکی از مواردی است که کمک بزرگی به نابینایان کرده و در حال توسعه است، این نرم افزار متون را به صوت تبدیل می‌کند تا هر آنچه که بر روی صفحه نمایش تلفن همراه و رایانه وجود دارد به صورت صوت بیان کند، به کمک نرم افزارهای صفحه خوان نابینایان می‌توانند از تمام خدمات فضای مجازی و نرم افزاری مانند بینایان استفاده کنند و بسیاری از محدودیت‌های نابینایان را حذف کرده است.
عضو هیئت مدیره انجمن فرصت برابر با اشاره به انواع نرم افزارهایی که در دهه اخیر برای نابینایان طراحی شده است، تصریح می‌کند: نرم افزارهای مسیریاب، نرم افزارهای رنگ خوان، نرم افزارهای اطلاعاتی، نرم افزار "چشم من باش" با محوریت نرم افزارهای صفحه خوان در اختیار نابینایان قرار گرفته و با رفع بسیاری از مشکلات موجود توانسته ما را در یادگیری و انجام فعالیت‌های روزمره یاری کند.
چالش‌های خط بریل برای نوشتن
وی با بیان اینکه گاهی اوقات نمی‌توان برخی از اطلاعات را از خط بریل به دست آورد و استفاده از آن چالش‌هایی را برای نابینایان به وجود می‌آورد، می‌گوید: نوشتن با خط بریل حجم مطالب نوشته شده را زیاد می‌کند و به طور مثال اگر بخواهیم یک نوشته معمولی در یک صفحه کاغذ را با خط بریل بنویسیم ممکن است حدود پنج صفحه شود و این موضوع چالشی بزرگ خواهد بود، چرا که هزینه‌بر و زمان‌بر است، اما این موضوع باعث کنار گذاشتن خط بریل نمی‌شود، زیرا عامل و زمینه اصلی آموزش و یادگیری است.
حیدری با تاکید اینکه نرم‌افزارهای صفحه‌خوان به کمک نابینایان آمده و در کنار خط بریل به موضوع آموزش و علم آموزی آن‌ها کمک می‌کند، خاطرنشان می‌کند: نرم‌افزارهای صفحه‌خوان شرایطی را ایجاد می‌کنند که کتاب‌های الکترونیک و صوتی در اختیار نابینایان قرار گیرد و آن‌ها مجبور به حمل کتاب‌های حجیم با خط بریل نباشند، نرم‌افزارهای صفحه‌خوان و خط بریل در کنار هم به نابینایان کمک خواهد کرد، البته با وجود نرم‌افزارهای صفحه خوان هیچ گاه نمی‌توان خط بریل را کنار گذاشت.
پیشرفت خط بریل با ساخت سخت‌افزارهایی مانند "برجسته‌نگار" و " نوت تیچر"
وی در خصوص پیشرفت‌هایی در زمینه خط بریل در دو دهه اخیر، می‌گوید: در این زمینه دستگاه‌های برجسته‌نگار وجود دارد که در ابعاد مختلف تولید می‌شود و قابل حمل است، این دستگاه‌ها وقتی به رایانه متصل می‌شوند، هر آنچه بر روی صفحه نمایشگر رایانه توسط سیستم عامل به نمایش درمی‌آید را به صورت خط بریل زیر دست فرد نابینا قرار می‌دهد و باعث می‌شود تا امکان خواندن کتاب‌ها و مقالات، یادداشت برداری و … برای نابینایان فراهم شود، همچنین دقت برجسته نگارها از صفحه‌خوان‌ها بیشتر است.
این عضو روشندل هیئت مدیره انجمن فرصت برابر با اشاره به اینکه " نوت تِیچِر" ها نیز از جمله فناوری‌هایی است که بعد از برجسته نگارها برای نابینایان تولید شده است، ادامه می‌دهد: نوت تیچرها از نظر ساختاری شبیه به برجسته نگارها هستند، اما نوت تیچرها برخلاف برجسته نگارها که حتماً باید به رایانه متصل شوند تا کارایی داشته باشند، سیستم عامل دارند و علاوه بر اتصال به رایانه و در اختیار گذاشتن تمام برنامه‌های رایانه به فرد نابینا به اینترنت متصل می‌شود و می‌توان متونی را وارد نوت تیچر کرد و به صورت خط بریل دریافت کرد و یا هر متنی که بخواهی به صورت گویا می‌خواند و بسیاری از مشکلات ما را در زمینه خواندن، نوشتن، یادگیری و تحقیقات برطرف کرده است، در زمینه پیشرفت فناوری‌های مربوط به خط بریل از دنیا عقب نیستیم و تنها باید زمینه و امکان فراهم کردن این فناوری‌ها برای نابینایان ایجاد شود.
بالا رفتن سرعت نوشتن نابینایان با پرینترهای خط بریل
وی با اشاره به پیشرفت پرینترهای خط بریل می‌افزاید: با پرینترهای خط بریل می‌توان هر متنی را بر روی کاغذهای مقوایی مخصوص خط بریل پرینت گرفت و به راحتی خواند، این دستگاه سرعت عمل و دقت را بالا می‌برد و از طریق این دستگاه حتی روزنامه‌هایی مخصوص نابینایان نوشته می‌شود.
حیدری در خصوص هزینه‌های سنگین و حتی چند صد میلیون تومانی فناوری‌های مخصوص خواندن و نوشتن نابینایان، تصریح می‌کند: فناوری‌هایی که در کنار خط بریل و یا برای توسعه خط بریل به نابینایان کمک می‌کند، هزینه‌های زیادی در بر دارد که گاهی تأمین آن برای نابینایان سخت و یا غیرممکن است، مقرون به صرفه‌ترین فناوری، نرم افزارهای صفحه‌خوان است و تأمین برجسته نگارها و نوت تیچرها هزینه‌های میلیونی برای ما خواهد داشت، البته گاهی نیز بهزیستی برای افراد نابینا که شرایط خاصی دارند، تعدادی از سخت افزارها مانند برجسته نگار را تهیه می‌کند.
وجود ۷ هزار نابینا در استان اصفهان
وی با اشاره به اینکه استان اصفهان حدود هفت هزار نابینا دارد، اظهار می‌کند: انجمن‌ها خدمات و آموزش‌های فراوانی در زمینه‌های متفاوت دارد، این آموزش‌ها در دوران کرونا به صورت مجازی درآمده و قطع نشده است، انجمن‌های مربوط به نابینایان با یکدیگر هم‌پوشانی دارند و حتی ممکن است نابینایان فارسی زبان در خارج از کشور را نیز تحت پوشش قرار دهند.
عضو هیئت مدیره انجمن فرصت برابر خاطرنشان می‌کند: بر روی برخی از مواد غذایی و دارویی، دکمه‌های آسانسور و خودپردازها، در ایستگاه‌های مبدا و مقصد اتوبوس‌ها، در فروشگاه‌ها و… از خط بریل برای کمک به نابینایان استفاده می‌شود.
وی با توضیح اینکه خط بریل با برجسته کردن نقاط مختلف که تعریف شده است، به کمک لوح و قلم مخصوص بر روی مقواهای خط بریل به وجود می‌آید، افزود: برای نوشتن حروف شش نقطه کلیدی داریم که با حالت دادن به این نقاط می‌توانیم حروف را بنویسیم، در خط بریل از راست به چپ می‌نویسیم و از چپ به راست می‌خوانیم.
حیدری درباره ماشین‌های خط بریل، تصریح کرد: ورق درون دستگاه قرار می‌گیرد و با زدن دکمه‌های مخصوصی که دارد می‌توان به صورت بریل بر روی کاغذ نوشت، البته ماشین‌های خط بریل از چپ به راست می‌نویسند، چرا که برجستگی‌هایی که ایجاد می‌کند، روی کاغذ قرار دارند، نه پشت کاغذ، البته این ماشین‌ها قابل حمل نیست. پرینت‌های سه بعدی نیز اشکال مختلف را برای نابینایان قابل لمس می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: استفاده زیاد از خدمات مجازی، رایانه و تلفن همراه در نابینایان باعث شده تا کمتر از خط بریل استفاده شود و حتی مطالعه افراد نابینا را نیز کاهش داده است.
