به گزارش ایران سپید  به نقل از خبرگزاری موج، بنا بر آمار رسمی اعلام شده تعداد دانش آموزان استثنایی در کشور ۱۵۲ هزار دانش آموز است که بنا بر گفته رئیس سازمان استثنایی کشور در بین آنها، هشت هزار و ۳۷۳ دانش آموز نابینا و کم بینا در ۱۰۷ رشته مشغول تحصیل هستند. ضمن آنکه هزار و ۲۰۰ معلم، کار آموزش دانش آموزان با آسیب بینایی را بر عهده دارند. دانش آموزانی که ۸۰ هزار نفر از آنها در مدارس خاص درس می خوانند و حدود ۷۲ هزار نفر باقی مانده در مدارس تلفیقی؛ اما با این وجود کرونا در بین ۱۵ میلیون دانش آموز شاید بیشترین طیف دانش آموزانی که در این دوره برای آموزش سختی و حتی شاید آسیب دیده باشند، همین قشر دانش آموزان استثنایی و بخصوص نابینایان هستند. چرا که بنابر اعتراف خود مسئولان آموزش و پرورش در سیستم آموزشی این دسته از دانش آموزان پیش بینی خاصی صورت نگرفته است!

این داستان زمانی وجهه عینی تری پیدا می کند که پای درد دل این دانش آموزان ، والدین آنها و حتی معلمینی که به آنها درس می دهند بنشینید. رضا دانش آموز مقطع متوسطه یکی از مدارس تلفیقی تهران است که به قول خودش پدرش درآمده تا بتواند در این چند ماه به بقیه بچه ها و درسی که معلم ها می داده اند برسد. وی که یکی از دانش آموزان کم بینای تهرانی است در این مورد گفت: از آنجاییکه ما نمی توانیم تخته سیاه و نوشته های معلم را ببینیم، صدا و نوشته های بریل و توصیف هایی که وی برایمان تشریح می کند واقعا حیاتی است. اما گویا این قابلیت ها اساسا در سیستم دیده نشده است. مثلا ما نمی توانیم تشخیص دهیم معلم چه چیزی روی تخته سیاه می نویسد. 

مادر یکی دیگر از دانش آموزان دبستانی نابینا نیز در همین زمینه گفت: واقعا در این چند ماه برای اینکه فرزندمان از تحصیل عقب نماند سختی زیادی کشیده ایم. از سیستم آموزشی که اصلا کاری برای بچه ما برنمی آید، حتی معلم های بچه های ما نیز درست نمی دانند چه باید بکنند! ضمن اینکه بچه نابینای من واقعا خسته شده از اینهمه زحمت برای درس خواندن؛ یعنی دیگر حال و حوصله درس خواندن را ندارد و از آن فراری شده است!

وی افزود: برای همین بار اصلی اینکه دروس را به بچه هایمان یاد بدهیم برعهده خود ماست. اما ما که معلم نیستیم. آنهم معلم بچه های استثنایی...! برای همین باید انرژی زیادی صرف کنیم تا بچه هایمان عقب نمانند.

علاوه بر این معلمین هم دل خوشی از ابزارهای موجود شان برای تدریس به این بچه ها که اتفاقا نیازمند توجهی به مراتب بیشتر از بچه های معمولی هستند ندارند. بنا بر گفته یک معلم که سالهاست  به تدریس برای کودکان و نوجوانان استثنایی نابینا مشغول است؛ نابینایان توان ارتباطی خوبی با تجهیزات نوین ارتباطی اعم از گوشی های هوشمند و کامپیوتر دارند اما سیستم در نظر گرفته شده برای دانش آموزان نابینا فاقد یک سری قابلیت های مورد نیاز برای آموزش نابینایان است. 

وی می گوید: با توجه به توان مهارتی که نابینایان با وسایل ارتباطی جدید دارند و با به کارگیری استانداردهایی در طراحی برنامه های آموزش مجازی می توان امکان استفاده نابینایان از این ابزارها برای یادگیری دروس آنها را نیز فراهم کرد.

بهروز افروز معلم روشندلی که چندی قبل سخنانش در مورد سیستم زیرساخت و نرم افزاری و انتقاد به آن با انعکاس فراوانی مواجه شد نیز در گفتگو با خبرنگار موج، با تاکید بر ناکارآمدی شبکه آموزشی در نظر گرفته شده برای نابینایان گفت: واقعیت این است که دانش‌آموزان نابینا، آموزش از راه دور با تلگرام و واتس‌آپ پیگیری می‌کنند، چون آموزش و پرورش امکانات لازم برای نابینایان ارائه نداده است!

وی که خودش مدتهاست مدرس کلاس های درس نابینایان است افزود: خوشبختانه دانش آموزان نابینا به خوبی با رایانه و تلفن همراه و کار کردن با آنها آشنا هستند و با توسل به همین موضوع از نرم افزارهای مختلفی برای یادگیری دروس و برگزاری کلاس ها استفاده می کنند؛ اما مشکل از جایی شروع می شود که وزارت آموزش و پرورش اصرار دارد تا کلاس ها و آموزش از طریق بسترهای ارتباطی خودش برگزار شود!

افروز با تاکید برا اینکه وزارت آموزش و پرورش بر روی سیاست‌های خاص خودش تاکید دارد اما نسبت به سیاست‌های خودش برای دانش آموزان نابینا مسئولیتی را احساس نکرده و نمی کند گفت مثلا وقتیکه  اپلیکیشن باز می‌شود نمی تواند چیزی را برای ما بخواند در صورتی که می توان به راحتی این قابلیت را به نرم افزار اضافه کرد؛ این شدنی بود. 

وی  با انتقاد از دیدگاه مسئولان برای تصحیح بسترهای حال حاضر گفت: مسئولین محترم! تصور می‌کنند که اگر قرار باشد برای نابینایان کاری کنند باید حتما بودجه های آنچنانی داشته باشند در حالیکه اصلا اینگونه نیست بلکه اگر تنها استانداردهای کدنویسی را در برنامه‌هایشان رعایت کنند خود به خود همه چیز درست می‌شود. 

افروز با ذکر اینکه تلاش می‌کنیم تا مشکل تدریس و آموزش‌ها را خودمان با استفاده از نرم افزار هایی مانند واتس‌آپ و تلگرام یا تیم‌تاک به نوعی حل کنیم گفت: مشکل بعدی این است که اینترنت اهدایی آقای وزیر فقط به معلم‌ها تعلق گرفت و به دانش‌آموزان داده نشده است که همین باعث شده تا بسیاری از دانش آموزان کم بضاعت از این بابت نیز در مضیقه باشند. 

این معلم باسابقه دانش آموزان استثنایی اما گلایه ها و انتقادهای بسیاری از سیستم آموزش برای این طیف از دانش آموزان دارد. وی در تشریح دلایلش برای این انتقادها گفت: ساده بگویم، در حال حاضر تمام فعالیت‌هایی که در کشور در حوزه نابینایان و معلولین رخ داده از هیچ استانداری استفاده برخوردار نیست. مثلا خطوط زردی در خیابان ها برای راهنمایی و تردد نابینایان کشیده شده اما اصلا قابل لمس با کفش نیست. تازه به فرض هم که نو باشد و بتوان آن را لمس کرد. آنوقت باز هم مشخص نیست که این رنگ های زرد رنگ شما را به کجا می برد. مثلا علامت تقاطع که پولکی می‌شود را ندارد یا قطع شدن‌های بی‌دلیل دارد. در مورد سیستم آموزشی نابینایان هم وضعیت به همین منوال است.

 این مشکل البته حالا به قدری حاد شده که پای تعدادی از انجمن های معلولین را نیز به ماجرا باز کرده است. علی همت محمود نژاد ، مدیرعامل انجمن دفاع از حقوق معلولان ایران نیز چندی قبل در گفت و گو با رسانه ها گفته بود: نابینایان برای آموزش مشکلاتی دارند. در سیستم آموزشی نابینایان، معلمان علاوه بر آموزش بیانی، فعالیتهای صامتی نیز دارند. مثلا ممکن است بخواهند از توصیف نوشتاری هنگام تدریس استفاده کنند و یا مثلا هنگام آموزش یک مسئله یا فرمول، از "نوشتن" استفاده کنند. این در حالی‌ است که سیستم آموزشی موجود نمی تواند برای دانش آموزان نابینا و ناشنوا سیستم کاملی باشد و تمام نیازهای این دانش آموزان را برطرف کند.

همین انتقادها در نهایت باعث شد تا وزیر آموزش و پرورش چندی قبل دستور اصلاح برنامه آموزشی برای دانش آموزان استثنایی را صادر کند. ضمن آنکه رئیس سازمان بهزیستی کشور نیز چند روز قبل بر پیگیری جدی آموزش و پرورش و کارشناسان این سازمان برای اصلاح سیستم آموزشی خبر داد تا بدین طریق مجموعه نرم‌افزاری و آموزش‌های مجازی در اپلیکیشن آموزشی برای بهره‌مندی دانش آموزان نابینا و ناشنوا به طور کامل مناسب سازی شوند.

وحید قبادی دانا با اشاره به چهاردهمین جلسه ستاد هماهنگی و پیگیری مناسب‌سازی کشور درباره دیگر مصوبات این جلسه بیان کرد: همچنین تاکید شد تا مجموعه آموزش‌های مجازی در اپلیکیشن آموزشی برای بهره‌مندی دانش آموزان نابینا و ناشنوا به طور کامل مناسب سازی شوند و نیز با همکاری سازمان صدا و سیما برای بهره مندی این داشن آموزان از برنامه‌های آموزشی مدرسه تلویزیون، شبکه آموزش با زیرنویسی مطالب و استمرار رابط ناشنوایان برای بهره مندی آنها در شرایط کرونایی شرایط بهتری ایجاد شود.

وی اظهار کرد: در مجموع وزیر آموزش و پرورش ضمن همراهی و همگامی با مصوبات قبلی، رییس سازمان آموزش و پرورش استثنایی را به نمایندگی از خود برای پیگیری و اجرای مصوبات تعیین کرد تا شرایط بهتری برای دانش آموزان در آموزش و پرورش و در مدارس ایجاد شود و در جهت مناسب سازی و دسترس پذیری این عزیزان مصوبات اجرایی و عملیاتی شود.

وعده مسئولان آموزش و پرورش؛ اصلاح نرم‌افزار آموزشی از اول زمستان

مجید هداوند معاون آموزشی، برنامه‌ریزی و توانبخشی سازمان آموزش و پرورش استثنایی در گفتگو با خبرنگار موج در مورد اینکه طی ۸-۹ ماه کرونایی گذشته، دانش آموزان استثنایی چگونه تحصیل می کردند؟ گفت: همانطور که می دانید از آنجاییکه بستر لازم برای نصب نرم افزارهای لازم برای تدریس به نابینایان و سایر گروه‌های دانش آموزان استثنایی وجود نداشت، طبیعتا معلمین و دانش آموزان از طرق مختلف تلاش کردند تا کلاس های درس این عزیزان تعطیل نشود. 

وی در مورد این روش ها گفت: مثلا دانش آموزان و معلمین فیلم ها و فایل های صوتی درسی آماده می کردند و سپس از طریق نرم افزارهایی مانند تیک تایک و سروش و تلگرام و... آنها را با هم به اشتراک می گذاشتند. والدین هم البته در این بین نقشی اساسی داشتند. اما انکار نمی کنم که به خاطر اینکه در نرم افزار آموزشی آموزش و پرورش این قابلیت ها فراهم نبود، دانش آموزان و کادر آموزشی دانش آموزان استثنایی به راحتی نمی توانستند کلاس های درس خودشان را برگزار کنند.

هداوند در مورد برخی از اقداماتی که در طول این مدت برای کودکان استثنایی که به هر دلیلی امکان استفاده از اینترنت را نداشته اند گفت: همانطور که می دانید ما در بخش آموزش استثنایی با ۷ گروه از طیف های مختلف سروکار داریم. در طول این مدت برای حل مشکل تمامی گروه‌ها اطلس یادگیری تهیه شد که شیوه های آموزش به هر گروه مشخص شده بود. مثلا در مورد دانش آموزان کم توان ذهنی که چه از لحاظ استفاده از گوشی و تبلت مشکل دارند و یا ممکن است اصلا گوشی نداشته باشند، تلاش شد تا با کمک گرفتن از پتانسیل وجود اولیاء آنها به عنوان همیار معلم و آموزش این عزیزان، آموزش این دانش آموزان متوقف نشود.

وی ادامه داد: یا مثلا در بخش هایی از کشور که ممکن است اینترنت نداشته باشند یا به هر دلیلی نتوانند از آموزش مجازی برای برگزاری کلاس ها استفاده کنند، همکاران ما پکیچ های آموزشی خاصی که متناسب با گروه های ۷ گانه هستند تهیه کرده اند که به درب منازل آنها مراجعه کرده و این بسته ها را دراختیارشان قرار می دهند. یعنی می‌خواهم بگویم تمام تلاش‌مان را به کار گرفتیم تا هیچ دانش آموز استثنایی از چرخه آموزش جا نماند.  

معاون آموزشی، برنامه‌ریزی و توانبخشی سازمان آموزش و پرورش با تایید این نکته که اگر نرم افزار گویا ساز یا نرم افزار مشابهی زودتر به اضافه می شد، مسلما وضعیت برگزاری کلاس های درس مسلما بسیار بهتر و آسان تر بود گفت: به هر حال باید قبول کنیم که هر پروژه و طرحی که تازه کارش را شروع می کنند ممکن است مشکلات و نواقصی داشته باشد. سیستم آموزشی مورد استفاده هم از این قاعده مستثنی نبوده و نیست. اما به جرات می توان گفت که مشکلاتی که داشته از ۱۰-۱۲ موردی که داشته امروز به ۱-۲ مورد رسیده است. 

وی اظهار امیدواری کرد که طبق قولی که مسئولان مربوطه داده‌اند تا قبل از آغاز زمستان؛  نرم افزار گویا ساز به شبکه آموزشی حال حاضر اضافه شود تا از این پس دانش آموزان استثنایی در جای جای کشورمان با مشکلاتی کمتر و البته با شیوه ‌ایی آسان تر بتوانند سال تحصیلی‌شان را ادامه دهند.

حالا باید منتظر ماند و دید که آیا اینبار وعده مسئولان آموزش و پرورش برای حل مشکل دانش آموزان استثنایی محقق خواهد شد یا امسال هم این دانش آموزان که مسلما نیازمند توجهی به مراتب بیشتر از دانش آموزان عادی دارند، مجبورند باز هم سال تحصیلی را با همان روش های سخت و دشوار و تلاش چند برابری معلمین و والدین آنها به پایان برسانند؟