به گزارش ایران سپید این کتاب به زبان عربی و در 14 مجلد منتشر شده است. صادق عباسی از دوستان نابینا و دانشجوی دکترای علوم قرآن و حدیث با همراهی تنی چند از دوستانش ، این کتاب گرانبها را در یک جلد ترجمه و تلخیص کرده است. برای آشنایی با این کار ارزشمند با او گفتگو کردیم.

آقای عباسی در ابتدا از  کتاب التحقیق می گوید:مرحوم مصطفوی نظریه ای در پیدا کردن معنای واژه دارد به نام نظریه "اصل معنا". این نظریه به عنوان مثال بیان می کند کلمه ای مانند سراج که به معنای چراغ به کار می رود اگر به خورشید هم سراج گفته شود این استفاده مجازی نیست و به این معنا نیست که چون خورشید مانند چراغ نور می دهد آن را به سراج تشبیه کرده باشید.بلکه چون یک حقیقت واحد در همه چیزهایی که نور افشانی می کنند، وجود دارد سراج نامیده می شوند و سراج بر معنای اصلی دلالت دارد بنابر این اگر به خورشید هم سراج گفته شود استفاده مجازی نکرده ایم بلکه معنای حقیقی واژه را به کار برده ایم. پس وقتی خداوند می گوید ما خورشید را سراج قرار دادیم در اینجا سراج حرف واقعی است یا مثلا وقتی وجود مقدس پیامبر در قرآن به سراج تعبیر می شود این به معنای تشبیه نیست. بلکه بیان واقعیتی است و پیامبر واقعا چراغ راه مردم است. مرحوم مصطفوی می گوید: شما باید در یک واژه قرآنی ، ریشه واژه را مبنا قرار دهید و به یک حقیقت واحد برسید که این حقیقت واحد در همه مشتقات آن واژه پیدا شود. مثلا اگر می گویید فلق و آن را صبح معنا کنید یا به معنای شکافتن برداشت کنید و فالق را به معنای رویاننده معنا کنید کار صحیحی نیست بلکه باید معنای واحدی پیدا کنید که در همه مشتقات قابل ردیابی باشد.و آن را به الاصل الواحد فی الماده تعبیر می کند. روش کار مرحوم مصطفوی به این صورت است که اول گزارش مبسوطی از آرای لغویان در هر ماده می دهد مثلا می گوید مفردات چه می گوید یا سایر کتب لغت چه می گویند و بعد عبارتی دارد با این عنوان که تحقیق این است که اصل الواحد در ماده عبارتست از این:... و سعی کرده هر ماده ای را تعریف کند و بعد تلاش کرده مشتقات مهم آن ماده را بر اساس آن اصل الواحدی که معین می کند توضیح دهد. در کتابهای ترجمه شده در زبان فارسی از این نظریه در پژوهشهای قرآنی استفاده نمی کنند من با وجود اینکه اعتقادی به ترجمه ندارم و معتقدم متخصصین باید خود به اصل زبان مراجعه کنند دیدم که در بحث تحقیقات میان رشته ای افراد توان مراجعه به کتب منبع را ندارند و این باعث می شود که در پژوهشهای میان رشته ای عملا از این نظریه در زبان فارسی بهره نبریم . این بود که من و دوستانم در مدرسه دانشجویی قرآن و عترت به این فکر افتادیم این کتاب را ترجمه کنیم. ولی چون اصل کتاب  حدود 14 جلد است کتاب تلخیص و ترجمه شد. و در آن آرای لغویها را که مرحو مصطفوی در ابتدای هر اصل الواحد آورده حذف کردیم و بخش التحقیق را که مشتقات را توضیح می دهد را هم تلخیص کردیم . به عنوان مثال  نمونه های آیاتی که بیان شده بود زیاد بود ما از هر مبحثی یک آیه به عنوان نمونه آوردیم و یک سری مباحث و جزئیات تاریخی، جغرافیایی یا تفسیری به تناسب آیه ای که مرحوم مصطفوی بحث می کند و برای اطلاع خواننده می آورد را هم حذف کردیم که بتوانیم کتاب را در یک جلد برای علاقمندان آماده کنیم. یک نمونه مختصرتر هم آماده کردیم که در آن فقط اصل الواحد را ذکر کردیم و بخش مشتقات را نیاوردیم که این نمونه مختصرتر در حال حاضر منتشر شده است. و آن را می توان از انتشارات مدرسه دانشجویی قرآن و عترت تهیه کرد. ولی نسخه اصلی که همه مشتقات در آن آمده است به دلیل هزینه بالا هنوز چاپ نشده است. چون چاپ کتابهای فرهنگ لغت معمولا رنگی است و حجم کار هم بزرگ است

س: این کار را شما با چه کسانی انجام دادید؟

ج: دوستان زیادی زحمت کشیدند و دوستان مدرسه دانشجویی قرآن و عترت همکاری بسیار صمیمانه ای داشتند چون شرایط زبان عربی و دشواریهایی که ما داریم باعث می شد که من به اصل متن دسترسی نداشته باشم . چند نفر از این دوستان زحمت کشیدند . یعنی دوستان برای من می خواندند و من می گفتم کجا حذف شود و بعد ترجمه می کردیم.که این کار حدود دو سال به طول انجامید.

س: کار داوطلبانه بود؟

ج: کارهایی که در مدرسه دانشجویی قرآن و عترت انجام می شود همه داوطلبانه است. و کاری جهادی ، علمی بود.

س:آیا  نسخه بریل در دسترس است؟

ج: فعلا کتاب نسخه بریل ندارد چون در زمانی که کار انجام می شد در جدول بارگذاری می شد و عملا متن از دسترس من خارج شده است .  و اگر قرار باشد نسخه بریل منتشر شود من باید متن را از نسخه های موجود بازیابی کنم  و یک بار دیگر آن را تنظیم کنم تا بتوانم آن را به شکل بریل در اختیار دوستان نابینا قرار دهم .