خیریه رعد الغدیر در حوالی میدان الغدیر یافت آباد و داخل پارکی خوش آب و هوا واقع شده است. در گوشه ای از این خیریه، ساختمانی قرار دارد که گروهی از توانیابان در حال دوخت و دوز هستند.
مسعود مروتی از کارمندان روابط عمومی به استقبالم می آید. نابینا است اما به کارش وارد است. او از میله هایی که در سرتاسر راهروها کشیده شده می گیرد و مرا تا اتاق مدیرعامل موسسه هدایت می کند.
در واحدهای این مرکز فضا برای توانیابان مناسب سازی شده است. از رمپ گرفته تا میله هایی که در سراسر راهروها و محوطه ساختمان نصب شده تا به رفت و آمد آنها سهولت ببخشد.
علی سلطانزاده موسس خیریه رعد الغدیر در اتاقی حضور دارد که در و دیوار آن به کارهای نفیس توان یابان مزین شده است. از تابلوهای معرق گرفته تا خراش روی فلز، معرق برجسته و...
اینجا مددجویان دو بخش می شوند. ۶ ماهگی تا ۱۴ سالگی که خدمات کار درمانی و گفتار درمانی رایگان می گیرند و ۱۴ تا ۳۵ سال که خدمات آموزشی و توانبخشی به آنها ارائه می شود.
اما این پایان کار نیست. در این مجموعه بیشتر تلاش می شود تا توانیابان پس از آموزش یا به خوداشتغالی برسند یا در ادارات و شرکت ها و یا در نهایت در کارگاه های خود موسسه مشغول به کار شوند.
سلطانزاده می گوید: الان ۱۸۰ نفر از توانیابان با حقوق و بیمه مشغول کار هستند.
*۴۰ نوه دارم
البته رعدالغدیر فقط در تهران نیست و برای اینکه توان یابان شهرهای دیگر نیز از خدمات مشابه این مجموعه برخوردار شوند، مراکزی در ۲۰ شهر کشور با کمک خیرین همان شهرها راه اندازی شده که در انها نیز خدمات آموزشی و توانبخشی رایگان ارائه می شود. «هدفمان این است تا توان یابان شهرهای مختلف با حضوردر این مراکز از خانه هایشان خارج شده، منزوی نشوند، آموزش های فنی و حرفه ای دیده و مستقل شوند تا بتوانند هم شغل پیدا کرده و هم ازدواج کنند». به گفته سلطانزاده آنها در مرکزشان ۵۰ مورد ازدواج داشته اند.
او با لبخندی ادامه می دهد:«حالا از ماحصل این ازدواج های موفق، من صاحب ۴۰ نوه شده ام».
در رعد الغدیر، رشته های کامپیوتر، صنایع دستی و خیاطی در کنار خدمات توانبخشی آموزش داده می شود. «توان یابان در ابتدا باید محدودیت های جسمی و حرکتی آنها بهبود یابد تا بتوانند کارهای فنی را بهتر و با قوای بیشتری انجام دهند».
*نگاه به معلولیت دیگر ترحم آمیز نیست
اولین مجموعه رعد در تهران در شمال غرب تهران راه اندازی شد. در این بین خیلی از توان یابان برای استفاده از خدمات این مجموعه مجبور بودند از محله های مختلف شهر خودشان را به این مرکز برسانند. با توجه به معلولیت و شرایط ویژه ای که آنها داشتند، رفت و آمد تا مرکز برای آنها بسیار سخت و طاقت فرسا بود تا اینکه موسسان رعد تصمیم گرفتند در محله یافت آباد مجتمع رعد الغدیر را راه اندازی کنند. آنها مسئولیت موسسه شمال غرب تهران را به گروه دیگری واگذار کرده و خودشان در مجموعه جدید مستقر شدند.
سلطانزاده درباره اینکه چرا این محل را برای تاسیس رعد الغدیر انتخاب کردند، می گوید: به طور معمول در مناطق محروم تعداد توان یابان بیشتر است چون وضع مالی خانواده ها اجازه درمان، کاردرمانی و گفتاردرمانی، عمل جراحی و... را به آنها نمی دهد. در نهایت این بچه ها به خاطر معلولیت در خانه می مانند و بعد از مدتی هم افسردگی و انزوا سراغشان می آید.
مدیر رعدالغدیر ادامه می دهد: تا ۵۰ سال قبل نگاه به معلولیت ترحم آمیز بود. مردم تصور می کردند این دسته از افراد به خاطر نقص عضو کاری از دستشان بر نمی آید. اما با گذشت سال ها جریان ها به این سمت رفت تا شرایط مساعد و مساوی برای توان یابان ایجاد شود تا آنها نیز از خدمات بهتری بهره مند شوند.
در این بین اما موسسات خیریه که توان یابان را تحت پوشش و حمایت خود قرار می دادند با فعالیت خود در طول این سال ها توانستند نگاه اشتباه به توان یابان را تاحدود زیادی اصلاح کنند. آنها حالا خدمات می گیرند، کار می کنند و می توانند ازدواج کرده و صاحب فرزند شوند. «به خاطر نوع خدماتی که در این مرکز ارائه می دهیم در همایش بین المللی فرانسه و در سال ۱۳۹۵ موسسه نیکوکاری رعدالغدیر در میان ۲۵۰ موسسه که در زمینه توان یابان فعالیت دارند، در میان ۵ موسسه برتر در دنیا شناخته شد». این ماحصل سال ها تلاش در این مجموعه بوده و حالا در هر طبقه این مرکز توانیابانی را می بینید که با اعتماد به نفس بالا مشغول فعالیت هستند. معلولیت خود را پذیرفته اند اما محرومیت را قبول ندارند.
*کامپیوتر، خیاطی، صنایع دستی
بچه های توانیابی که وارد این مرکز می شوند، با توجه به وضعیت جسمانی شان و علاقه باید از میان سه رشته کامپیوتر، خیاطی و صنایع دستی یک رشته را برای مهارت آموزی انتخاب کنند. معرق، سوخت روی چوب، خراش روی فلز، تندیس سازی معرق برجسته، از جمله رشته های صنایع دستی است. در رشته کامپیوتر نیز آموزش مقدماتی تا پیشرفته با توجه به نیاز مددجویان ارائه می شود. در بخش خیاطی هم مددجویان علاقه مند، کار با چرخ های صنعتی مثل راسته دوزی، نازک دوزی و... را آموزش می بینند.
شکل آموزش به این صورت است که فرد پس از یادگیری بتواند وارد بازار کار شده یا با خوداشتغالی قادر به درآمدزایی شود. «برای مثال در بخش خیاطی از خارج از مجموعه مثل شرکت ها و ادارات سفارش می گیریم. آنها فعالیت خود را از صبح شروع کرده و تا عصر ادامه می یابد. در این بخش افراد معلول جسمی و حرکتی هستند . این افراد قابلیت آن را دارند که تا ۴ هزار دست لباس مثل لباس شرکتی و اداری در ماه تولید کنند».
*تلفن ها بی جواب نمی ماند
یکی از بخش های مهیج این مجموعه مرکز پیام است. عده ای از توان یابان داخل اتاق نشسته و خدمات تلفنی، فروش محصولات، اطلاع رسانی و بازاریابی برای شرکت ها و کارخانه های مختلف را ارائه می کنند.
همهمه ای در سالن به پا است و تلفنی نیست که بی جواب بماند. مردان و زنان توان یاب با حوصله به تک تک سوالات تماس گیرندگان پاسخ می دهند. آنها در سه شیفت مشغول به کارند. «۱۲۰ نفر در مرکز پیام کار می کنند که از این تعداد ۷۰ نفر خانم و مابقی آقایان هستند. نوع معلولیت شان نیز جسمی و حرکتی، نابینا یا کم بینا است».
البته برای فعالیت در این بخش، توان یابان آموزش های لازم مرکز تماس را دوره دیده اند و به خوبی می دانند که با مشتریان خود چطور صحبت کنند و به آنها اطلاعات بدهند.
در میان توان یابان مجموعه رعد الغدیر عده زیادی نیز علاقه به یادگیری صنایع دستی دارند. آنها به نسبت علاقه شان در کلاس های صنایع دستی شرکت کرده و پس از آموزش شروع به کار می کنند. در این میان عده ای خودشان از طریق فضای مجازی یا مسیرهای دیگر اقدام به فروش آثارشان می کنند و عده ای نیز با کمک موسسه رعدالغدیر و درغالب بازارچه یا مسیرهای دیگر کارهای خود را می فروشند.
*۲ میلیارد تومان خدمات دندانپزشکی رایگان
در کنار خدمات آموزشی و توانبخشی، توان یابان می توانند از خدمات دندانپزشکی این مجموعه نیز استفاده کنند. توان یابان با در دست داشتن نامه از بهزیستی به دندانپزشکی های طرف قرارداد با مجموعه رعدالغدیر مراجعه کرده و می توانند خدماتی مثل عصب کشی، جرم گیری، پر کردن دریافت کنند. «۲۰ دندانپزشک به صورت رایگان با مجموعه همکاری دارند. هزینه های تهیه مواد دندانپزشکی را ما تامین می کنیم و دکترها کارهای مربوط به ترمیم دندان مراجعه کنندگان را به صورت رایگان انجام می دهند».
به گفته سلطانزاده، آنها حدود ۱۰ سال است که خدمات دندانپزشکی توانیابان را انجام می دهند و تاکنون بیش از دو میلیارد تومان صرف این بخش کرده اند.
*ما اول راهیم
اما مجموعه بزرگی مثل رعدالغدیر با خدمات رایگانی که به توانیابان ارائه می دهد هزینه های خود را از چه طریقی تامین می کند؟
سلطانزاده می گوید: درآمدهای موسسه از سه طریق تامین می شود. اولین و مهمترین بخش خیرین هستند. عده ای به صورت موردی و گروهی دیگر به صورت مستمر به مجموعه کمک می کنند. دومین مسیر درآمدزایی از طریق خدمات اشتغالزایی است. بخش دیگر هم از طریق یارانه بهزیستی انجام می شود که اگر بودجه ای در اختیار داشته باشند بخشی از هزینه های موسسه برای آموزش توانیابان را تامین می کنند.
به گفته سلطانزاده آنها تازه در ابتدای راه قرار دارند. «تا رسیدن به ایده آل راه زیادی باقی مانده است اما آرزوی همه ما و خیرانی که حمایتمان می کنند این است که همه توانیابان برای رشد و پیشرفت خود وارد این موسسه و مراکز مشابه رعدالغدیر شده و انزوا و افسردگی را کنار بگذارند». ایرنا
