۸ مهر ماه مصادف با سی‌ام سپتامبر به منظور ارتقای فرهنگ ارتباط با ناشنوایان، آشنایی با زبان اشاره، آگاهی جامعه و بررسی بیشتر مشکلات آنها با نام «روز جهانی ناشنوایان» نامگذاری شده است.
براساس آخرین آمارهای سازمان جهانی بهداشت ۴۶۶ میلیون نفر از جهان را جمعیت ناشنوایان تشکیل می‌دهند که ۳۴ میلیون نفر از آنها کودک هستند و پیش‌بینی می‌شود این جمعیت تا سال ۲۰۳۰ به بیش از ۶۳۰ میلیون نفر و تا ۲۰۵۰ به ۹۰۰ میلیون نفر افزایش یابد.
این درحالیست که آمار دقیقی از جمعیت ناشنوایان ایران در دست نیست اما براساس بررسی‌های مرکز آمار ایران از هر ۱۰ هزار نفر ۱۳ نفر در کشور ناشنوا هستند.
ناشنوایی معلولیت دو محدودیتی است؛ معلولیتی در ظاهر ساده اما در حقیقت پیچیده که افراد به دلیل مشکلات ژنتیک و یا عوامل ثانویه دچار آن می‌شوند و در طول زندگی خود با مشکلات بسیار زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند و همین موضوع موجب شده برخی کارشناسان معتقد باشند ناشنوایی باید در زمره معلولیت‌های شدید قرار گیرد؛ در همین رابطه با مدیرعامل انجمن ناشنوایان ایران و رییس هیات مدیره کانون ناشنوایان ایران به گفت‌وگو نشستیم که ضمن تشریح این مشکلات، انتقاداتی را نیز نسبت به خدمات ارائه شده به جامعه ناشنوایان و کم‌شنوایان مطرح کردند که پاسخ آن را در همین گزارش از زبان معاون توانبخشی سازمان بهزیستی می‌خوانیم.
مشروح این گفت‌وگوها را در ادامه می‌خوانید:
کاشت حلزون؛ تبلیغی مافیایی که بهزیستی هم حریفش نشد
"کاشت حلزون" مسئله‌ای که نظرات مختلفی درباره انجام آن مطرح می‌شود؛ برخی آن را توصیه می‌کنند و برخی دیگر معتقدند که این پروتز شنوایی عوارضی به همراه دارد اما اکرم سلیمی-مدیرعامل انجمن ناشنوایان ایران در گفت‌وگو با ایسنا گفت: این پروتز شنوایی سمعک پیشرفته‌ای است که بسیاری از خانواده‌ها تصور می‌کنند فرزندشان با این عمل شنوا می‌شود.
به گفته سلیمی برای انجام کاشت حلزون باید میزان شنوایی فرد کم‌شنوا به طور کامل از بین برود و فرد دیگر توانایی استفاده از سمعک را نداشته باشد. به همین دلیل است که در کشورهای بزرگ جهان این کاشت فقط برای افراد با افت شنوایی عمیق انجام می‌شود در حالیکه پزشکان ایرانی آن را برای همه کم‌شنوایان و ناشنوایان توصیه می‌کنند.
وی تصریح کرد: کارشناسان روی کاشت تاکید و توصیه بیشتری دارند و خانواده را از عوارض این پروتز مطلع نمی‌کنند؛ اگر فرض را بر این بگیریم که برای کودک ناشنوا بررسی‌های دقیق انجام نشده باشد و کودک هم به کاشت حلزون پاسخ مثبت ندهد باید بدانیم که بعد از برداشت این پروتز کودک از سمعک هم نمی‌تواند استفاده کند.
مدیرعامل انجمن ناشنوایان با بیان اینکه کاشت حلزون فقط برای افرادی که سمعک پاسخگوی بهبودی آنها نیست باید مورد استفاده قرار گیرد، تاکید کرد: کاشت حلزون تبلیغی است که به نظر می‌رسد مافیای پزشکی بزرگی پشت آن پنهان شده و سازمان بهزیستی هم نتوانسته حریف آنها شود.
کاشت حلزون؛ عملی سلیقه‌ای
نمی‌توان به طور قطع خوب یا بد بودن کاشت حلزون را تایید کرد
مهدی قبادی- رییس هییت مدیره کانون ناشنوایان ایران نیز با اشاره به تاریخچه تولید کاشت حلزون که معتقد است بسیاری از کارشناسان و متخصصان از آن بی‌اطلاع هستند، گفت: این پروتز شنوایی چندین سال قبل در کشورهای بزرگ تولید و به صورت آزمایشی روی تعدادی از ناشنوایان انجام شد که از هر ده نفر سه تا چهار نفر پاسخ مثبتی دریافت نکردند و حتی تعداد کمی در اثر آن جان خود را از دست دادند.
قبادی ادامه داد: متخصصان چند سال بعد از ساخت این پروتز متوجه شدند که عمل کاشت حلزون منجر به ایجاد محدودیت‌های حرکتی و عوارض‌های روانی در فرد می‌شود به همین دلیل انجام این عمل در این کشورها ممنوع شد و تولیدکنندگان تصمیم گرفتند محصولات خود را به کشورهای جهان دوم و سوم وارد کنند که با استقبال بسیار خوبی هم همراه بود؛ در همین راستا تولید کنندگان برای فروش بیشتر، تولیدات بعدی خود را به روز رسانی و کیفیت آن را افزایش دادند؛ به همین دلیل انجام این پروتز سلیقه‌ای شده و نمی‌توان قاطعانه خوب یا بد بودن آن را تایید کرد.
وی که معتقد است "کاشت حلزون"همان سمعک پیشرفته است، با اشاره به اینکه انجام این کاشت باید در سن طلایی انجام شود گفت: بعد از انجام غربالگری در بدو تولد در صورت تشخیص کم شنوایی کودک، این عمل باید در شش ماه تا دو سالگی انجام شود. همچنین انجام این پروتز برای ناشنوایان اکتسابی که در اثر حادثه دچار مشکل شنوایی شدهاند بسیار موثر است.
رییس هیات مدیره کانون ناشنوایان ایران با بیان اینکه "کاشت حلزون" نیاز به مراقبت‌های خاصی دارد، به معایب این عمل اشاره کرد و افزود: یکی از معایب این کاشت که پزشکان آن را با خانواده‌ها در میان نمی‌گذارند این است که قبل از انجام این پروتز باید عصب‌های شنوایی به طور کامل از بین برود به طوری که اگر فرد تصمیم به برداشت کاشت داشته باشد دیگر هیچ شنوایی ندارد به همین دلیل برخی پزشکان آن را توصیه نمی‌کنند و معتقدند که محدودیتهایی برای فرد ایجاد می‌کند اما عده‌ای دیگر انجام آن را موثر می‌دانند.
اما حسین نحوی‌نژاد، معاون توانبخشی سازمان بهزیستی درباره تاثیر کاشت حلزون در میزان بهبود شنوایی فرد ناشنوا معتقد است: در علم پزشکی نباید تنها به دنبال صفر و صد درمان بیماری بود. چنانچه این پروتز در سن طلایی همراه با توانبخشی و آموزش‌های فشرده انجام شود میتواند در بهبودی فرد موثر باشد در غیر این صورت نباید نتیجه مطلوبی از آن انتظار داشت.
نحوی‌نژاد با بیان اینکه سالیانه حدود هزار مورد کاشت حلزون در کشور انجام می‌شود، تاکید کرد: باتوجه به اینکه زمان غربالگری در بدو تولد نوزاد انجام می‌شود به همین جهت در صورت نیاز کودک این عمل باید به منظور افزایش بهبودی در اوایل زندگی انجام شود.
نوسانات نرخ ارز تاثیری در قیمت کاشت حلزون نداشته است
وی که معتقد است در مسئله کاشت حلزون اختلاف نظرهای زیادی وجود دارد، درباره نحوه تامین این پروتز شنوایی توضیح داد: باتوجه به محدود بودن تعداد کاندیدهای کاشت حلزون یکی از اولویت‌های هیئت امنای ارزی وزارت بهداشت تامین کاشت حلزون بوده که باعث شده نوسانات نرخ ارز تاثیری روی قیمت آن نداشته باشد.
به گفته وی بخش اعظم هزینه این عمل از طریق هیات امنای ارزی وزارت بهداشت تامین می‌شود و سازمان بهزیستی کمک هزینه‌ای به مبلغ شش میلیون پرداخت می‌کند. همچنین بقیه هزینه‌ها از طریق مشارکت سازمان‌های مردم نهاد تامین خواهد شد.
رسمیت یافتن زبان اشاره در ایران، مهمترین خواسته ناشنوایان
باید برای ترویج استفاده از زبان اشاره گامی جدی برداشته شود
از دیگر مشکلات ناشنوایان ایران مسئله رسمی نبودن زبان اشاره در کشور است که بیشترین اعتراضات آنها را با خود همراه کرده است.
اکرم سلیمی، مدیرعامل انجمن ناشنوایان ایران در این باره معتقد است ناشنوایان علاوه بر دو معلولیتی بودن اقلیت زبانی هم هستند به همین جهت نیاز است فرهنگ جامعه نسبت به ناشنوایی رشد کند و هر کس توانایی برقراری ارتباط اولیه با ناشنوایان را داشته باشد.
وی افزود: وجود مترجم زبان اشاره در سازمان‌ها و رسمیت یافتن آن میتواند بزرگترین مشکل این جامعه را کهارتباط با جامعه است، برطرف کند که به طور حتم با این اقدام عمده مشکلات استخدامی و کمبودهای محصلان هم برطرف خواهد شد.
سلیمی با اشاره به ممنوعیت استفاده از زبان اشاره در مدارس استثنایی بیان کرد: این ممنوعیت به صورت رسمی به مدارس ابلاغ نشده بود و وزارت آموزش و پرورش استثنایی تنها از معلمان خواسته بود که ترجیحا از این زبان استفاده نکنند زیرا این وزارت تصور می‌کرد که زبان اشاره باعث ایجاد محدودیت زبانی خواهد شد.
استفاده از زبان اشاره در مدارس
مدیرعامل انجمن ناشنوایان در ادامه از تغییر رویکرد آموزش و پرورش استثنایی در سال جاری برای استفاده از زبان اشاره در مدارس هم خبر داد و افزود: تابستان سال گذشته انجمن ناشنوایان ایران دوره‌های آموزشی را برای معلمان مدارس ناشنوایان در یازده استان برگزار کرد که از سال جاری استفاده از این زبان در مدارس استثنایی به کار گرفته می‌شود. اما باتوجه به اینکه ایران بیش از ده سال است که به کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت پیوسته، با وجود پیگیری انجمن‌ها قانون جامع حمایت از حقوق معلولین به حق مناسب‌سازی و دسترس‌پذیری که در کنوانسیون ذکر شده نپرداخته است؛ در همین راستا ممکن است هر لحظه با تغییر مدیریت دوباره به دوران ممنوعیت استفاده از زبان اشاره بازگردیم.
اتلاف وقت در زبان آموزی موجب آسیب دیدگی کودک خواهد شد
"زبان آموزی" یکی دیگر از نیازهای ناشنوایان است که فرد باید بلافاصله بعد از تشخیص میزان افت شنوایی به منظور افزایش بهبودی دوره‌های آموزشی را طی کند در همین رابطه سلیمی با اشاره به ارائه خدمات سازمان بهزیستی معتقد است که در صورت تاخیر در آموزش این دوره‌ها فرد آسیب دیده و گفتار درمانی و تربیت شنیداری نمی‌تواند کمک مطلوبی به او کند.
وی گفت: اگر والدین شرایط مالی مطلوب برای ثبت نام در کلاس‌های خصوصی نداشته باشند مجبور هستند به مراکز بهزیستی مراجعه کنند که با توجه به بالا بودن تعداد ناشنوایان تحت پوشش سازمان بهزیستی در اغلب مواقع لیست افراد پشت نوبت زیاد است؛ همین موضوع باعث اتلاف وقت برای زبان آموزی و در نتیجه آسیب‌دیدگی کودک می‌شود.
سمعکهای سازمان بهزیستی کیفیت مطلوبی ندارند؛ این سمعک‌ها آسیب‌رسان هستند
مدیرعامل انجمن ناشنوایان در ادامه با اشاره به نوع خدماتی که سازمان بهزیستی در اختیار ناشنوایان قرار می‌دهد، گفت: ناشنوایی معلولیتی است با طیف‌های مختلف که لازم است افراد با توجه به میزان شنوایی از سمعکهای مخصوص استفاده کنند، این درحالیست که سمعک‌هایی که سازمان بهزیستی در اختیار ناشنوایان قرار می‌دهد همه در یک طیف مشخص بوده و کیفیت مطلوبی ندارند.
به گفته وی سازمان بهزیستی برای ارائه خدمات، محصلان را در ارجحیت قرار می‌دهد و برای ارائه سمعک و باتری آن به بزرگسالان توجه کمتری دارد.
مهدی قبادی ، رییس هیات مدیره کانون ناشنوایان ایران نیز در همین رابطه با اشاره به اینکه سمعک‌ها از نظر تکنولوژی بسیار پیشرفت کرده‌اند از سازمان بهزیستی انتقاد کرد و گفت: نوین‌ترین سمعک‌ها در حال حاضر دارای برنامه‌های پیشرفته‌ای هست که صدای گفتار را تقویت و صدای محیط را تنظیم می‌کند اما سمعک‌هایی که توسط این سازمان به ناشنوایان ارائه می‌شود بسیار آسیب رسان بوده و فقط مناسب سالمندان است؛ به همین جهت ما به اصطلاح به عنوان سمعکهای "پیرمردی" از آنها یاد میکنیم.
دلیل بهزیستی در خصوص کیفیت نه چندان مطلوب سمعک‌ها
اما حسین نحوی‌نژاد، معاون توانبخشی سازمان بهزیستی در پاسخ به این انتقادات توضیح داد: باتوجه به اینکه تعداد ناشنوایان تحت پوشش این سازمان بسیار زیاد است، بنابراین باید سعی کنیم تا حداقل‌ها تامین شود و تعداد بیشتری از افراد از این خدمات بهره‌مند شوند به همین جهت سمعک‌هایی با کیفیت معمولی تامین میکنیم تا حداقل نیاز آنها برآورده شود.
وی از ۲۰ هزار نفر پشت نوبتی برای دریافت سمعک خبر داد و خاطرنشان کرد: تلاش داریم تا پایان سال جاری بخش اعظم نیازمندی‌های افراد پشت نوبتی را فراهم کنیم.
تاثیر نوسانات نرخ ارز تاثیری در قیمت سمعک
نحوی نژاد از رشد دو برابری قیمت اصلی سمعک به دلیل نوسانات نرخ ارز خبر داد و افزود: طبق هماهنگی‌هایی که با وزارت بهداشت انجام شده ارزهای دولتی به وسایل کمک شنیداری هم تعلق گرفته تا واردکنندگان در تامین آن مشکلی نداشته باشند و بتوانند به راحتی آن را در اختیار ناشنوایان قرار دهند. همچنین در این زمینه با گمرک مذاکراتی انجام شد تا سمعکهای مانده در گمرک وارد کشور شوند.
جلوگیری از تولد ۱۵ هزار نوزاد مشکوک به اختلال شنوایی با مداخلات پزشکی
نحوی نژاد در ادامه با اشاره به مسئله غربالگری، مهمترین اهداف سازمان بهزیستی را مسئله پیشگیری از تولد نوزادان ناشنوا دانست و گفت: آمارها نشان می‌دهد حدود ۱۵ هزار مورد از نوزادانی که ممکن بود دچار ناشنوایی کامل باشند به دلیل غربالگری در زمان مناسب و مداخلات پزشکی از ناشنوایی آنها جلوگیری شد.
به گفته وی از یک میلیون و ۳۰۰ هزار نوزاد متولد شده در کشور حدود ۹۰ درصد از آنها تحت نظر سازمان بهزیستی غربالگری می‌شوند.
معاون توانبخشی سازمان بهزیستی با اشاره به اینکه غربالگری در بدو تولد میتواند در بهبودی ناشنوایی کودک موثر باشد، افزود: باتوجه به اینکه در گذشته غربالگری در سنین سه تا شش سال انجام می‌شد با همکاری وزارت بهداشت کودکان در بدو تولد با دستگاه‌های خاص سنجش شنوایی مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. اگر تستهای شنوایی نوزادی را دچار مشکل تشخیص داد نمی‌توان به طور قطع مشکل شنوایی او را تایید کرد بلکه باید تستهای تشخیصی پیچیده‌تری روی فرد انجام گیرد که ممکن است علت مشکل شنوایی فرد به دلیل بیماریهای دیگر تشخیص داده شود و بتوان با درمان‌های پزشکی او را مداوا کرد.
نحوی‌نژاد ادامه داد: کودکانی که به طور قطع کم‌شنوایی آنها تایید می‌شود شامل دو دسته هستند؛ کم‌شنوایانی که به دلیل مشکل در ساختار گوش با وسایل کمک شنوایی می‌توان مشکل آنها را برطرف کرد و افرادی که به دلیل افت شنوایی عصبی باید تحت نظر قرار گیرند و ممکن است سمعک هیچ کمکی به شنوایی آنها نکند اما به طور حتم آموزش تاحدودی مشکل آنها را برطرف می‌کند. همچنین افرادی که کاندید کاشت حلزون می‌شوند ممکن است با این عمل مشکل آنها برطرف شود.
وعده‌هایی که هیچگاه عملیاتی نشد
همچنین یکی دیگر از مسائلی که ناشنوایان با آن روبه رو هستند مسئله "استخدام" است مشکلی که به نظر می‌رسد هنگام رجوع بسیاری از ناشنوایان سازمان‌ها و نهادها برخورد مناسبی با آنها ندارند و قبادی نیز در این‌باره معتقد است: زمانیکه ناشنوایان برای استخدام به مراکز دولتی رجوع می‌کنند مانند فردی که دچار اختلال روانیست با آنها رفتار می‌شود مسئله‌ای که هنوز در جامعه فرهنگ‌سازی نشده نحوه برخورد جامعه با ناشنوایان است که همین مسئله باعث شده ناشنوایان علاوه بر کمبود جسمی از نظر روحی هم آسیب ببیند.
سازمان بهزیستی تنها به دنبال ساخت روزمه کاری است
رییس هییت مدیره کانون ناشنوایان ایران ضمن انتقاد شدید از سازمان بهزیستی با بیان اینکه این سازمان تنها به دنبال ساخت رزومه کاری خوب برای خودش است، گفت: بارها و بارها از اعضای هیئت مدیره ناشنوایان توسط سازمان بهزیستی دعوت به عمل آمد و وعده‌هایی در راستای حمایت از ناشنوایان داده شد اما بعد از پایان جلسه همه صحبتها را فراموش کردند و هیچ کدام عملی نشد.
این درحالیست که معاون توانبخشی سازمان بهزیستی با اشاره به پیگیری‌هایی که این سازمان به منظور حمایت از حقوق معلولین انجام داده افزود: درحالیکه در قانون قبلی دستگاهها تنها مجاز به استخدام سه درصد سهمیه‌های استخدامی خود به معلولان بودند، طبق قانون جدید این دستگاهها مکلف به رعایت این موضوع هستند و در صورت رعایت نکردن مجازات خواهند شد.
او ادامه داد: باتوجه به مذاکرات انجام شده میان سازمان بهزیستی و سازمان اداری استخدامی قرار شده تا حق استخدام سه درصد از معلولین محفوظ باشد؛ به عبارتی اگر در سال جاری سازمان اداری استخدامی نتواند آن را رعایت کند باید برای سال آینده حق شش درصد از استخدام معلولین را رعایت کند، که این قانون به تمامی استانداری‌ها هم ابلاغ شده است.
همچنین براساس بخشنامه جدید باید نماینده‌ای از سازمان بهزیستی در زمان برگزاری آزمون‌های استخدامی به منظور اجحاف نشدن در حق معلولان حضور داشته باشد.
اساتید با ایجاد شرایط مناسب مشکلات دانشجویان ناشنوا را کاهش دهند
نحوی نژاد در ادامه با اشاره به مشکلات دانشجویان ناشنوا با بیان اینکه بسیاری از اساتید دانشگاه‌ها به شرایط دانشجویان ناشنوا و کم‌شنوا توجهی ندارند، گفت: طبیعی است که محصلان کم‌شنوا به دلیل شرایط جسمی نیاز به توجه بیشتری دارند و اساتید باید با ایجاد شرایط مناسب در کلاس مشکلات آنها را کاهش دهند تا دانشجویان احساس کمبود نکنند.
وی افزود: همچنین نوع آموزش اساتید و معلمان میتواند به نحوی باشد که فرد ناشنوا با لبخوانی به راحتی اطلاعات را دریافت کند.
کمک هزینه‌های دانشجویی بنا بر تفاهمات صورت گرفته به ناشنوایان تعلق می‌گیرد
معاون توانبخشی سازمان بهزیستی با اشاره به کمک هزینه‌های دانشجویی که توسط این سازمان به ناشنوایان پرداخت می‌شود، نیز تاکید کرد: کمک هزینه‌های دانشجویی ناشنوایان بر اساس نوع دانشگاه به فرد تعلق می‌گیرد. به طور مثال برای دانشگاه آزاد به دلیل اینکه تفاهمنامه‌ای مبادله شده همه هزینه‌ها پرداخت می‌شود اما دانشگاه‌های دیگر به فراخور نوع آن تنها بخشی از هزینه شهریه پرداخت می‌شود.
او در ادامه از برطرف شدن بخشی از مشکل کمک هزینه‌های دانشجویی خبر داد و افزود: باتوجه به اینکه در مقاطع کاردانی و کارشناسی هزینه‌های دانشگاه به صورت کامل از سمت این سازمان تامین می‌شد و در مقاطع کارشناسی ارشد و دکترا تنها بخشی از هزینه‌های دانشجویان را پرداخت می‌کردیم در قانون جدید معلولانی که قصد تحصیل در مقاطع عالی دارند به صورت اتوماتیک از آنها طلب شهریه نخواهد شد.
نحوی نژاد همچنین به کمک هزینه‌های دانش‌آموزی که بهزیستی در اختیار ناشنوایان قرار می دهد اشاره کرد و خاطرنشان کرد: علاوه بر اینکه سازمان بهزیستی بر اساس نیاز دانش‌آموزان ناشنوا خدماتی به آنها ارائه می‌کند وزارت آموزش و پرورش استثنایی نیز بودجه‌ای برای این افراد در نظر می‌گیرد.
به گفته وی این سازمان به صورت هماهنگ با وزارت آموزش و پرورش در ارتباط است تا کمک‌ها به فردی که بیشتر مستحق است پرداخت شود.
هیچ سازمانی برای رفاه حال ناشنوایان گامی برنمی‌دارد
با این وجود اما مهدی قبادی، رئیس هیئت مدیره کانون ناشنوایان ایران به شدت از عملکرد سازمان‌های مختلفی از جمله بهزیستی و شهرداری ناراضی است و اعتقاد دارد که هیچ سازمان و نهادی در راستای تامین رفاه و حمایت از ناشنوایان قدم برنمی‌دارد.
او افزود: چرا شهرداری به عموم مردم خدمات ارائه می‌کند اما این خدمات به معلولان تعلق نمی‌گیرد؟ مگر ناشنوایان با شهروندان دیگر چه تفاوتی دارند؟ چرا سالیانه جهت تامین رفاه و خدمات برای افراد عادی بودجه‌ای در نظر گرفته می‌شود در حالی که حتی یک درصد از آن برای رفاه و تامین خدمات به معلولان در نظر گرفته نمی‌شود.
