امروزه نشر الکترونیکی کتاب‌ها تا حدودی جای خود را در میان خوانندگان کتاب باز کرده است و این امکان را برای مخاطبان فراهم کرده تا برای مطالعه کتاب مدنظرشان تنها با یک جست‌وجو در اینترنت آن را به سرعت در اختیار داشته باشند. برخی از سایت‌ها و صفحات عرضه‌کننده این نوع کتاب‌ها متعلق به خود ناشران هستند که با هزینه‌ای کمتر از نسخه کاغذی، کتاب را عرضه می‌کنند اما برخی دیگر از این سایت‌ها به طور رایگان و البته غیرمجاز شما را به خواندن کتاب‌ها - بی‌آن‌که پولی بپردازید - دعوت می‌کنند.
نشر الکترونیکی غیرمجاز یک نوع دزدی است
ویدا اسلامیه - مترجم - با انتقاد از نشر غیرمجاز کتاب‌ها به صورت الکترونیکی می‌گوید: کتابی که ترجمه و تالیف می‌شود و به چاپ می‌رسد تولیدکنندگانی دارد که برای تولید آن زحمت می‌کشند و زندگی‌شان از این طریق می‌گذرد؛ اگر بخواهیم بگوییم مردم برای کتاب پول ندهند و به رایگان کتاب‌خوان شوند این بی‌انصافی است.
او می‌افزاید: به نظر من نشر الکترونیکی غیرمجاز کتاب‌ها هیچ مزایایی ندارد. این‌که یک نفر می‌خواهد کتاب بخواند، اگر این درک را دارد که کتاب خواندن باعث رشد می‌شود باید این درک را هم داشته باشد که تولیدکننده کتاب زندگی‌اش از این راه می‌گذرد و این کار نوعی دزدی به حساب می‌آید و هیچ مزایایی ندارد.
اسلامیه همچنین درباره نسخه‌های مجاز الکترونیکی کتاب‌ها که توسط خود ناشران منتشر می‌شود بیان می‌کند: اما این‌که ناشران کتاب‌های الکترونیکی را خودشان با قیمت پایین‌تر ارائه می‌دهند خیلی خوب است، چون کسانی که توان اقتصادی ندارند که بخواهند کتاب‌ها را با هزینه بالا تهیه کنند می‌توانند آن‌ها را با قیمت پایین‌تر تهیه و استفاده کنند و از مطالعه محروم نشوند.
این مترجم درباره تهدیداتی که از طریق نشر غیرمجاز الکترونیکی کتاب متوجه صنعت نشر است نیز می‌گوید: این نوع نشر الکترونیک قطعا به صنعت نشر ضربه می‌زند؛ چون خیلی‌ها به هر دلیلی به این کتاب‌ها احتیاج دارند و باید آن‌ها را تهیه کنند و بخوانند. وقتی پی‌دی‌اف‌ها به‌طور رایگان در اختیارشان نباشد ناگزیر این کتاب ها را می‌خرند و از آن‌جایی که ناشر هم قطعا آن‌ها را برای فروش عرضه کرده به این نحو می‌تواند کارش را ادامه دهد؛ اما اگر خرید نباشد حتما ناشر هم ورشکست خواهد شد و به مرور دست از تهیه کتاب می‌کشد و به این ترتیب فرهنگ نیز افت خواهد کرد.
کتاب الکترونیکی خواهان بیشتری پیدا می‌کند
درباره وسعت نفوذ کتاب‌های الکترونیکی در ایران آمار و ارقامی موجود نیست؛ اما قطعا تعداد تبلت‌ها و اسمارت‌فون‌ها کم نیست ولی این‌که تا چه حد برای کتاب‌خوانی مورد استفاده قرار می‌گیرند، جای پرسش دارد.
کاوه میرعباسی - نویسنده و مترجم - در حالی‌که کتاب‌های الکترونیکی را بیشتر یک مزیت می‌داند می‌گوید: مسئله این است که خواندن کتاب الکترونیکی چون برخی به آن عادت ندارند ممکن است ابتدا سخت باشد اما مزیت آن در این است که ارزان‌تر است. من بسیاری از کتاب‌های خارجی روز را به صورت الکترونیکی مطالعه می‌کنم.
او در ادامه متذکر می‌شود: تقریبا ۹۰ درصد سایت‌هایی که کتاب‌های الکترونیکی را در اختیار مردم می‌گذارند، کتاب‌هایی را عرضه می‌کنند که مشمول کپی‌رایت نیستند چرا که اگر ۳۰ سال از مرگ مولف گذشته باشد کتاب متعلق به همه است. همچنین سایت‌هایی وجود دارند با این امکان که پس از گذشت حدود دو ماه از چاپ کتاب، نسخه الکترونیکی آن را با قیمت ارزان‌تر عرضه می‌کنند و اگر کسی عادت به خواندن نسخه الکترونیکی کتاب‌ها داشته باشد می‌تواند آن را به‌راحتی بخرد و بخواند.
میرعباسی با بیان تفاوت میان نسخه‌های مجاز و غیرمجاز کتاب‌های الکترونیکی می‌گوید: سایت‌هایی که کتاب‌ها را با فرمت پی‌دی‌اف عرضه می‌کنند شامل نشر غیرمجاز هستند اما آن‌ها که آثار را با فرمت ای‌پاب به اشتراک می‌گذارند شامل نشر مجاز هستند، چرا که فرمت ای‌پاب غیرقابل کپی است که البته هر کسی نمی‌تواند با این فرمت مطالعه کند و تا نرم‌افزار مخصوص آن نباشد امکان خواندن آن وجود ندارد.
این نویسنده و مترجم استقبال از نسخه‌های مجاز الکترونیکی را کم می‌داند و می‌افزاید: به ازای هر ۵۰ کتاب کاغذی اکنون حدود یک کتاب الکترونیکی فروش می‌رود و مردم هنوز به این نحو از خرید و مطالعه کتاب عادت نکرده‌اند.
او در پایان می‌گوید: من فکر می‌کنم در آینده‌ای نزدیک با توجه به بحرانی که کاغذ دارد این نحو از فروش و مطالعه کتاب خواهان بیشتری پیدا می‌کند.
کتاب‌خوانی باشد؛ حالا چه مجاز، چه غیرمجاز
هرچند برخی معتقدند انتشار الکترونیکی کتاب‌ها کار را آسان می‌کند اما هنوز هم برخی از اهل کتاب ترجیح می‌دهند بهای ورق زدن صفحه‌های کتاب را که بوی کاغذ از میان آن احساس می‌شود حتی چندبرابر بهای نسخه الکترونیکی آن بپردازند.
شهرزاد لولاچی - مترجم - با تاکید بر این‌که هیچ چیز نمی‌تواند جای کتاب کاغذی را بگیرد می‌گوید: در هیچ کجای دنیا، هیچ چیز نمی‌تواند جایگزین کتاب شود چرا که کتاب را در هر وضعیتی می‌توانید در دست بگیرید و بخوانید اما حتی تبلت و دیگر وسایل چنین شرایطی ندارند. همچنین کتاب احساس نوستالژی زیبایی به خواننده می‌دهد، حتی خیلی‌ها از داشتن یک کتابخانه خوب به خودشان می‌بالند و افتخار می‌کنند.
او همچنین با اشاره به این‌که کتاب‌های الکترونیکی بخش انکارناپذیری از تکنولوژی هستند بیان می‌کند: حقیقت این است؛ کسی که واقعا کتاب را دوست دارد مطمئنا آن را می‌خرد، اما کسانی که به پی‌دی‌اف‌خوانی تمایل دارند باز هم خوب است و به هر حال ترجیح می‌دهم یک فرد چه مجاز و چه غیرمجاز، کتاب بخواند و این چیزی است که در تمام دنیا وجود دارد و نمی‌توان از آن جلوگیری کرد.
آسیب کتاب‌های الکترونیکی برای مخاطب
احمد آرام - نویسنده - در حالی که با دوستداران نسخه‌های کاغذی کتاب هم‌عقیده است اظهار می‌کند: لمس کردن صفحات کتاب برای خواننده، همانند شروع شدن یک جهان دیگر است اما در عصر جدید بنا بر دلایلی مخاطبان به نسخه‌های الکترونیکی پناه می‌برند چرا که از نظر اقتصادی هم برای آنان مقرون به صرفه است. اما لذتی که از پی‌دی‌اف به‌دست می‌آورند فقط لذتی است که به طور رایگان به دست‌شان رسیده و نمی‌تواند لذت کتاب را به آن‌ها منتقل کند.
او با بیان این‌که جریان آوردن کتاب از کتاب‌فروشی تا خانه و بعد خواندن آن لذت خاصی دارد که خواننده را برای این‌که بداند در کتاب چه اتفاقی می‌افتد آماده می‌کند، می‌گوید: من فکر می‌کنم مطالعه کتاب‌های الکترونیکی حتی نوعی آسیب دارد که باعث فشار آمدن به تمام بدن می‌شود تا فرد بتواند از طریق نور صفحه کامپیوتر کتاب بخواند.
آرام در پاسخ به این‌که با وجود تیراژ پایین کتاب، آیا نسخه الکترونیکی می‌تواند کمکی به افزایش سرانه مطالعه کتاب کند می‌گوید: ممکن است به خاطر پرفروش شدن یک کتاب مردم به سمت آن هجوم ببرند، اما این باعث افزایش سرانه مطالعه نخواهد بود. از سال ۱۳۳۷ که تیراژ کتاب حدود سه‌هزار نسخه بود حالا به حدود ۳۰۰ نسخه رسیده است، البته در این دوره شاهد رواج نسخه‌های الکترونیکی و پی‌دی‌اف هم بوده‌ایم.
