به گزارش ایران سپیدهفته گذشته حسین نحوی نژاد معاون توانمندسازی بهزیستی کل کشور به همراه  مهناز کاشی، رئیس دبیرخانه اشتغال و کارآفرینی و منصورالله وردی معاون دفتر توانمند سازی بهزیستی در موسسه مطبوعاتی ایران حضور یافتند تا پاسخگوی مشکلات افراد دارای معلولیت باشند تا شاید جوابشان گره ای ازمشکلات  معلولان بگشاید. هر چند دکتر نحوی نژاد به همراه معاونین اش در بخش های مختلف سازمان دراین نشست حضور داشتند اما شخصاً پاسخگوی همه ی چراهای ذهن مخاطبان ما شدند.

معلولان گوش بزنگ افزایش 14 درصدی مستمری

 س: اولین سوال را با مهمترین مطالبه معلولان که مستمری است شروع می کنم. در اخبار آمده است برای سال 97 معلولان مستمری بگیر، شاهد افزایش 14درصدی دریافتی هایشان هستند اما اکنون که سه ما از سال گذشته هنوز این تغییرات دیده نشده است؟

مستمری و کمک هزینه نگهداری تا ابتدای سال 96 بین 53 تا 100هزار تومان بود، بر اساس تلاش دولت  این رقم چهار و سه دهم درصد افزایش پیدا کرد در سال گذشته رقم مستمری ها به 148 تا 500 هزار تومان رسید همچین تلاش کردیم در سالی که گذشت تعدادی از پشت نوبتی ها به چرخه مستمری بگیران وارد شوند اما به دلایل مالی و عدم تامین اعتبار این هدف به سرانجام نرسید.

طبق آخرین مصوبات مجلس شورای اسلامی، شورای اقتصاد و سازمان برنامه و بودجه در سال جاری سازمان بهزیستی می تواند کل پشت نوبتی هایش که شامل 150 هزار نفر است را وارد چرخه مستمری بگیران کند.

در پاسخ به سوالتان هم باید بگویم افزایش 14 درصدی مستمری  بر روی 148 هزار تومان اعمال میشود درحال حاضر ما درانتظار تصویب نهایی و تامین اعتبار هستیم و با رسیدن این بودجه افزایش اعمال می شود و مابه التفاوت ان هم  به دست مددجویان خواهد رسید.

موضوع بعدی هم واریزی یکجای این کم هزینه معیشتی است که در سال گذشته 80 درصد مستمری ها به صورت یکپارچه شده است و سازمان هدفمندی دیگر وجهی را پرداخت نمی کند در تلاش هستیم تا پایان سال این یکپارچه گی به صورت 100درصد  انجام گیرد تا معلولان از یک منبع و زمان مشخص مستمری هایشان را دریافت می کنند.

س:  در قانون حمایت از حقوق معلولان آمده است معلولان فاقد شغل به  اندازه یک پایه حقوق وزارت کار مستمری دریافت می کنند. این افزایش به چه افرادی تعلق می گیرد اگر درخانواده ای یه فرد معلول با یک مشخصه زندگی می کنند آیا به همه این مستمری تعلق می گیرد؟

در ماده 27 قانون حمایت از حقوق معلولان بحث کمک هزینه معیشت برای معلولان شدید و خیلی شدیدی فاقد شغل و درآمد مطرح شده است،  که حداقل دستمزد شورای عالی کار برای انها در نظر گرفته شده که با تامین اعتبار در بودجه سال 98 مستمری ها ماهیانه یک میلیون تومانی خواهد شد. برای پرداخت مستمری استثنا قائل نمی شویم به این صورت که اگر در یک خانواده سه معلول شدید فاقد شغل زندگی می کنند به هرسه نفرشان این مستمری یک میلیون تومانی تعلق می گیرد.

بحث مهم دیگر حق پرستاری است، با توجه به مصوبه قبلی مجلس شورای اسلامی فقط برای معلولان ضایعه نخاعی واریز می شد اما بر اساس ماده 7 قانون جامع جدید به همه  معلولان شدید به بالا این کمک هزینه پرستاری تعلق خواهد گرفت.

س: بحثی که چند سالیست درمیان معلولان سبب گله و شکوه شده است صدور کارتهای هوشمند معلولیت و البته رفت و امدها و بروکراسی هایی که این شهروندان را با مشکلاتی رو به رو کرده است. آیا سازمان راهکاری برای آن در نظر دارد؟

همه افراد دارای معلولیت و خانواده هایشان باید بدانند هر فرد معلولی که در سازمان بهزیستی ثبت نام می کنند و پرونده تشکیل می دهد تحت پوشش این سازمان قرار گرفته و مشمول خدمات بهزیستی می شود. یعنی اگر افراد کارت را داشته باشند یا نه در ارائه خدمات به معلولان فرقی نمی کند.

بهزیستی در ابتدای اجرای طرح جدید کارتهای هوشمند معلولان با مشکلات و معضلاتی روبه رو شد ما نیز تلاش کردیم  تا حدودی مشکلات مرتفع گردد. به عنوان نمونه دیگر نیازی نیست معلولان مطلق مراحل کمیسیون پزشکی را طی کنند.

از انجایی که داشتن این کارت برای معلولان بسیار اهمیت پیدا کرد، تصمیم گرفتیم تا صدور کارت هوشمند معلولان کارت معلولیت عادی را برایشان صادر کنیم تا به مرور زمان کارت هوشمند به دستشان برسد.  این اقدام ما نیز با واکنش ها و انتقادهایی همراه شد که چرا هزینه اضافی برای این کارت ها انجام می دهیم. از این رسانه استفاده می کنم و به همه مددجویان اعلام می کنم در اختیار داشتن کارت معلولیت، مبنای ارائه خدمات به افراد نیست.

س: در سال 97 قانون جامع حمایت از حقوق معلولان به دستگاه های ابلاغ شد با توجه به قرار نگرفتن در بودجه سال جاری چه بندها و ماده هایی از این قانون قابلیت اجرایی شدن دارند؟

برای اجرای این قانون  باید آیین نامه های آن تدوین شود تا قابل اجرا گردد درحال حاضر این آیین نامه ها در دست تنظیم و صدور است. به عنوان نمونه باید بگویم بند ج ماده یک و بند یازده ماده سه در مورد تشکیل شبکه های ملی معلولان هستند یا تبصره دو ماده سه در مورد پیگیری مناسب سازی کشور است  و... بهزیستی  6ماه فرصت  دارد پیشنویس هایی را تنظیم کرده و برای وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارسال نماید. این وزارتخانه  هم با دعوت از دستگاه های دیگر آیین نامه ها را در فرصتی شش ماه تهیه کرده و برای تصویب به هیئت دولت ارسال می کنند تا آیین نامه ها تصویب نشود قانون اجرایی نخواهد شد.

بخشی از ماده های قانون جامع حمایت از حقوق معلولان  هم نیاز به بودجه دارد مثل بحث افزایش مستمری ها که نیاز به تامین اعتبار دارد که در بودجه سنواتی سال 98 باید گنجانده شود. برخی از مواد هم نه بودجه می خواهد نه ایین نامه، مثل کاهش ساعت کاری معلولان، ما این موضوع را هم به دستگاه ها ابلاغ کردیم و پیگیر ان هستیم.

س: باتوجه به اشاره شما به کاهش ساعات کاری و البته بحث بازنشستگی پیش ازموعد معلولان که عملاً در بخش خصوصی اجرایی نمی شود آیا بهزیستی برنامه ای برای ان برنامه ای  دارد؟

نظر مجلس شورای اسلامی بر این بود ما قانون مستقل بازنشستگی پیش از موعد جانبازان و معلولان را داریم و نمی توان قانون را درقانون دیگر گنجاند. ایرادات قانون بازنشستگی را باید سرفرصت بررسی و مورد بحث قراردهیم و برای برطرف کردن آن اقدام نمایم.

 در مورد کاهش ساعات کاری هم باید بگویم این قانون، فقط در دستگاه هایی دولتی یا وابسته به دولت اجرایی می شوند.  چرا که طبق قانون اساسی ما نمی توانیم برای بخش خصوصی تکلیف قائل شویم، فقط می توانیم برایش مشوق در نظر بگیرم .

به عنوان  یک کارشناس، موافق این کاهش ساعت کاری نیستم. معضل اصلی ما بیکاری و عدم اشتغال معلولان است با اجباری کردن چنین قوانینی عملاً بخش خصوصی معلولان را استخدام نمی کند ما نباید بخش خصوصی را از استخدام معلولان بترسانیم.

توصیه ای برای جامعه معلولان دارم، به جای پیگیری کاهش ساعات کاری و بازنشستگی پیش از موعد، دنبال جلب اعتماد بخش خصوصی باشند. معلولان ما توانمند هستند، کم نداریم افراد که برای بخش خصوصی اثر بخشی بیشتری نسبت به افراد عادی دارند.

س: موضوع داغ این روزهای جامعه معلولان بحث آزمون استخدامی است و اجحاف هایی که دراین آزمون گریبان گیر افراد دارای معلولیت شده است. آیا بهزیستی دراین باره کاری می تواند انجام دهد و پیگیر مطالبات حقوقی افراد باشد؟

بهزیستی سازمان بالا دستی نیست بلکه سازمانی حمایتگر است. سال گذشته مکاتباتی را با سازمان اداری و استخدامی و جلساتی را با انها برگزار کردیم. اجحاف هایی که در حق معلولان می شود بسیار ظریف و با زیرکی و شیطنت برخی از دستگاه ها زمینه ای را فراهم کرده است که عملا دست معلولان به کار بند نشود.

برای سال 97 هم مکاتباتی را داشتیم و نامه انجمن های معلولان به نهاد ریاست جمهوری را پیگیری می کنیم. اما موضوع  اصلی ورود تشکل های به این موضوع است که می توانند با فشار اجتماعی  زمینه را هموار سازند. درمورد استخدام اموزش و پرورش هم که عملاَ کار بهزیستی به شکایت کشید و دولت روبه روی دولت ایستاد اما بعد حمایتی ما سبب شد تا از حقوق افراد معلول دفاع کنیم.

تحقق تحصیل رایگان از وعده تا عمل

نحوی نژاد در پاسخ به این اینکه در قانون جامع به تحصیلات رایگان افراد دارای معلولیت اشاره شده است اما انچه که اکنون اجرا می شوند فقط پرداخت بخشی از هزینه های تحصیل است ایا با توجه به ابلاغ قانون جدید دانشجویان از تحصیلات رایگان کامل برخوردار می شوند، می گوید:« درماده 9 قانون جامع حمایت از حقوق معلولان آمده است افراد دارای معلولیت نیازمند واجد شرایط که تشخیص این امر با بهزیستی است در سنین مختلف می توانند با معرفی سازمان از آموزش عالی رایگان در واحدهای آموزشی تابع که شامل آموزش و پرورش، علوم تحقیقات و فناوری، بهداشت درمان و آموزش پزشکی، دیگر دستگاه های دولتی، دانشگاه آزاد اسلامی و سایر مراکز آموزش غیر دولتی از محل ردیف مربوطه در بودجه سنواتی بهره مند گردند. این بند عین جمله قانون است و آیین نامه اجرای ان باید ظرف سه ماه توسط  سازمان بهزیستی، وزارت علوم و تحقیقات، وزارت بهداشت و دانشگاه آزاد تهیه و به دولت ارائه شود.

آنچه دراین قانون قابل توجه است بودجه ایست که از سوی دولت برای آن تعیین می شود. در سنوات گذشته بودجه ای جدا به بهزیستی تعلق می گرفت تا با توزیع میان استان ها هزینه های تحصیلی پرداخت شود. سازمان برنامه و بودجه هزینه این امر را در بودجه خود می بیند و دیگر مشکلات کمبود بودجه دراین زمینه را شاهد نیستیم.  

بحث نیازمند هم  که در قانون ذکر شده است به خاطر پاسخگویی بودجه این امر است اما 95درصد از افرادی که تحت پوشش سازمان بهزیستی هستند واجد دریافت این خدمت اند. افرادی که دارای معلولیت خفیف یا متوسط اند سوال می کنند که آیا این تخفیف شامل حالشان می شود یا نه؟! باید بگویم درهمه کشورها برای ارائه خدمات تقسیم بندی های وجود دارد حتی برای جانبازان هم به نسبت درجه آسیب  امتیازهای  خاصی تعلق می گیرد.

اگر قرار باشد خدمات به همه به یک اندازه ارائه شود دیگر امتیاز محسوب نیست این امر را می توان در بحث پلاک ویژه معلولان به وضوح مشاهده کرد هر کسی که ضعف چشم دارد که نباید مستحق دریافت پلاک ویژه معلولان باشد. برای هر کاری باید توجیه ای  منطقی وجود داشته باشد. اگر قرار باشد امتیازرا به همه بدهیم از حالت خاص خارج شده و چهره عام می گیرد. امتیازها خاص افرادی است که معلولیت شدید دارند و اگر این تسهیلات به درستی به این مددجویان ارائه شود دست سازمان برای ارائه خدمت به دیگر معلولان هم باز ترخواهد بود.  

طبق قانون جدید تحصیلات برای معلولان در همه مقاطع رایگان است. در حال حاضر به خاطر محدودیت منابع، ما توان پرداخت کل شهریه معلولان را نداریم و برای برخی از مقاطع هم سقف پرداخت قراردادیم.

به عنوان کارشناس توصیه ای را هم برای معلولان دارم. افراد برای ورود به دانشگاه رشته های را انتخاب کنند که در فضای کنونی جامعه کاربردی باشد. کم نداریم معلولانی که دکتری دارند اما بیکاراند و حتی حاضراند در مشاغلی مثل نگهبانی  برای گذارندن امور زندگی مشغول به کار شوند، معنی این چیست ؟ یعنی رشته تحصیلی فرد برایش کاربرد نداشته است؟!

رشته های پرکاربرد مشخص است فردی که دکترای ادبیات می گیرد باید از از قبل بازار کار رشته انتخابی اش را رصد کند چه بسا اگر معلولان مهارت فنی را فرا گیرند برایشان پرکاربردتر خواهد بود.

س: سوال دیگری که شاید روی زندگی بسیاری از معلولان تاثیر گذار باشد تجهیزات توانبخشی است که قالباً شکایت های بسیاری از نحوی توزیع و کیفیت نامطلوب ان به گوش می شد ایا سازمان برای ارتقای کیفیت این وسایل برنامه های دارد؟

چند سال است که با دو ذهنیت اشتباه مبارزه می کنیم اولاً بازار وسایل کمک توانبخشی فقط در بهزیستی نیست به این معنا که موسساتی که تولید کننده وسایل کمک توانبخشی هستند باید بازار عموم را در نظر بگیرند حتی در نمایشگاه های وسایل کمک توانبخشی می بینیم بانیان و برگزار کنندگان نمایشگاه  نظر به بهزیستی دارند. آنها نیز باید بازاریابی خود را متمرکز به مردم کنند. دومین تفکر اشتباه ان است که هرکسی که معلول است فقیر هم هست.

بودجه کل حوزه توانبخشی سازمان بهزیستی با زیر مجموعه گسترده ای که دارد حدود هزار میلیارد تومان است و ما برآورد کردیم اگر قانون اجراء شود حدود چهارهزار میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم.  با توجه به اعتبارات قلیلی که داریم سعی کردیم در چند سال اخیر تمرکز ارائه وسایل را به استان های محروم بگذاریم استان هایی که قدرت خرید مردمش کمتر است .

با راه اندازی سامانه وسایل کمک توانبخشی از بروزترین نیازهای معلولان آگاه شدیم و ابتکار عمل را به استان دادیم. خرید وسایل اگر استانی باشد هر استان می تواند وسایل را از تولیدکنند شهرش تهیه کرده و خدمات پس از فروش را برای مصرف کننده برقرار کند.

اما برای وسایل کمک توانبخشی برنامه جدیدی داریم تا معلولان وسایل مورد نیاز را با هرکیفیتی که می خواهند تهیه کنند به این صورت که بهزیستی به معلولان می گوید وسایل مورد نیاز شما این اجناس هستند و شرکت های ارائه دهنده را هم معرفی می کند حال فرد معلول است که با توجه به سقفی که برای این خرید تجهیزات در نظر گرفته شده است وسیله مورد نظرش را خریداری کند.

به عنوان مثال به فرد گفته می شود سازمان برای خرید ویلچر به شما هفتصد هزار تومان اعتبار می دهد این تصمیم دیگر با شماست که ویلچر 500 هزار تومانی خریداری کنید یا 2 میلیون تومانی. بودجه بهزیستی برای شما فقط هفتصد هزار تومان است. از امسال برای خرید وسایل بهداشتی این طرح آغاز شده و به طور متوسط برای هر فرد 100 هزارتومان در نظر گرفتیم که برای خرید وسایل بهداشتی به حساب معلول واریز می شود.

ما از سرانه ای که داریم فراتر نمی رویم چرا که نیاز این حوزه  150 میلیارد تومان است و فقط 30 میلیارد به این بخش اختصاص یافته است.، من هم موظفم بودجه خود را مدیریت کنم.

س: وقتی صحبت از وسایل کمک توانبخشی است همیشه نیاز معلولان نابینا کمتر دیده می شود به عنوان مثال فرد نابینا نیازمند وسایل خاصی برای منزل هستند تا بتوانند کارهای روزانه خود را آسان تر و با خطر کمتری انجام دهند مثل وسایل صوتی که دارای هشدارهایی برای افراد نابینا هستند آیا سازمان دراین زمینه هم ورود پیدا کرده است؟

سازمان چند سالی است بودجه ای را تحت عنوان مناسب سازی در نظرگرفته است و هر سال افزایش پیدا می کند، مناسب سازی دو بخش دارد بخشی برای دسترسی آسان است مثل بالابر و رمپ و ... و بخشی مربوط به وسایل روزانه زندگی است به عنوان مثال وسایلی که به افراد نابینا  ناشنوا و یا ضایعه نخاعی در کارهای آشپزخانه کمک می کند هم نوعی مناسب سازی زندگی محسوب می شود ما در پی تشویق شرکت ها برای تولید این گونه وسایل هستیم و این روند رو به رشد است.

س: کمی هم از دغدغه اصلی معلولان یعنی مسکن بگویید؟

بسیاری از جمعیت هدف ما  فاقد مسکن هستند، هدف گذاری سازمان برای خانوده های یک معلول تا سقف هشت میلیون تومان و برای دو معلول به بالاها 30 میلیون تومان . مددکاران نیز اولویت هایی برای انتخاب افراد دارد به عنوان مثال معلولان شدید، چند معلولیتی ها یا افرادی که چند معلول در یک خانواده هستند، سرپرست خانوار و افرادی که زمین برای ساخت دارند از اولویت معرفی برخوردار اند.

ما نیز می دانیم با سی میلیون تومان خانه سازی غیرممکن است  به همین جهت باید به انبوه سازی روی آوریم. انبوه سازی هم نیاز به زمین وسیع دارد که در سطح شهرها زمین ها دارای مالک هستند. مسئولان هم معمولا برای کمک  در مورد زمین مکان هایی را به ما می دهند که فاقد مالک باشد  لذا مجبوریم به خارج از شهر و اطراف ان کوچ کنیم. یادمان باشد بهزیستی سازمان عمرانی نیست به همین خاطر باید به پیمانکاران و سازندگان محلی رجوع کنیم. عدم کیفیت هم درهمه انبوه سازی ها روی می دهند.

بهزیستی ازسال 1394 تا کنون سه هزارو دویست واحد به خانوارهای دو معلول به بالا تحویل داده است. از یازده هزار و 500 خانواری که شناسایی شدند سه هزارو دویست مسکن تحویل داده شده است در سال جاری به خانوارهای دو معلول به بالا 6 هزار واحد مسکونی تا پایان سال تحویل خواهیم داد. با تامین اعتبار لازم، سه هزارو هشتصد واحد به سایر معلولان واگذار خواهیم کرد. در خرید این خانه ها سهم آورده هر مددجو بسته به متراژی است که انتخاب می کنند. از دیگر برنامه های سازمان این است که تا چند ماه اینده همه مددجویان بهزیستی که در مناطق زلزله زده خانه هایشان آسیب دیده است که بالغ بر 1600 خانوار هستند خانه های جدید را تحویل بگیرند.

س: در صحبت هایتان به پلاک خودروی ویژه معلولان اشاره کردید در حال حاضر به چه معلولانی این پلاک ها تعلق می گیرد؟ امتیاز باید محدودیت هایی داشته باشد تا امتیاز محسوب شود در طرف مقابل بهزیستی ناجا قراردارد که بیشتر بر معلولیت های شدید جسمی که خودروی مناسب سازی شده و گواهینامه دارند تاکید دارد، اما بهزیستی بسته به شرایط برای برخی از معلولان توجیه های ارائه می دهد .

در خصوص سهمیه خودروهای وارداتی هم باید بگویم در سال 87 وزیر وقت آن زمان در جلسه هیئت دولت پیشنهاد می کند تعدادی سهمیه هم برای واردات خودرو به معلولان تعلق گیرد . با توجه به صحبت های صورت گرفته مجوز واردات چهارهزار و 700 خودرو را با معافیت گمرگی 30 میلیون تومان دریافت می کند.

سازمان بهزیستی هم فراخوانی دراین زمینه داد و در همان سال 80 هزار نفر ثبت نام کردند. با شرایط و شاخص هایی که مقررشد و غربالگری های صورت گرفته ان تعداد مشخص انتخاب شدند و اسامی شان توسط بهزیستی به وزارت تعاون کار و رفاه اجتماعی ارسال شد .

هنگامی که من وارد این طرح شدم دریافتم بسیاری از افراد سهمیه های خود را با قیمت های بسیار پایین به دیگران انتقال می دهند. شاید باورش سخت باشد اما معلولان امتیازهایشان را به دو میلیون تومان به دلالان خودرو می فروختند. با بازنگری مجدد در افراد و فیلترهای بیشتر موفق شدیم جلوی 40 درصد از سود جویان را بگیریم.

برای جلوگیری از سودجویی از بندی در این مصوبه دولت استفاده کردیم که فردی که می خواهد از خودروهای داخلی مناسب سازی شده استفاده کند شرکت های خودرویی می توانند از این معافیت استفاده کنند و در عوض خودروی داخلی به فرد تحویل دهند. ما با شرکت پارس خودرو وارد مذارکره شدیم .

بعد ان تعدادی از بچه های معلول از این طریق صاحب خودرو شدند. این مصوبه فقط برای یک بار در حد واردات چهار هزارو 700 خودور بود.

س: به بحث بلیطهای نیم بها هم اشاره می کنید؟  طی تفاهم نامه بهزیستی با شرکت هواپیمایی ایران ایر این شرکت در سایتش بخشی با عنوان تخفیفات گنجانده است که افراد معلول با ثبت نام در آن و درج کد ملی می توانند از تخفیف ها بهره مند گردند چند هفته پیش اختلالی در اطلاعات معلولان بود که برطرف شد.

درقانون جامع جدید بودجه هایی برای این تخفیف ها در نظرگرفته شده است و وزارت تعاون باید هزینه ها را برآورد کند و به شرکت ها حتی خصوصی پرداخت نماید و در 98 شاهد اجرای کامل قانون خواهیم بود.

س: در پایان اگر صحبت خاصی دارید بفرمایید؟ دلم می خواهد در پایان به بحث آزمایش ژنتیک اشاره کنم و همه افراد را تشویق کنم که پیش از ازدواج حتما به ازمایش ژنتیک مبادرت کنند به خصوص افراد دارای معلولیت بهتر است بدانید که طبق ماده 75 قانون برنامه ششم توسعه غربالگری ها و آزمایشات قبل ازدواج و بارداری الزامی شده است و برای تحت پوششی های بهزیستی و کمیته امداد رایگان است. البته همه افراد نیاز به آزمایش ندارند و مشکلاتشان با غربالگری ها حل می شود و فقط 30 درصدشان باید آزمایش ژنتیک دهند.

به عنوان مثال اگر زن و مرد نابینایی بخواهند بچه دار شوند و نیاز به آزمایش داشته باشند هزینه آزمایش بر دوش بهزیستی است. اگر به افراد گفته شود اول خودتان هزینه کنید بعد سازمان پرداخت می کند این امر خلاف قانون است  چرا که در مورد آزمایشات ژنتیک ما اهمیت خاصی قائل هستیم و همه هزینه بر عهده سازمان است. اگر افراد دراین زمینه شکایت هایی دارد از طریق NGO ها و حوزه بازرسی سازمان بهزیستی می تواند موضوع را پیگیری کنند.