ارائه خدمات به نابینایان در بانک‌ها سلیقه‌ای است
برای من و شما رفتن به بانک انجام خدمات بانکی شاید کار سختی نباشد اما اگر پای صحبت افراد‌ دارای مشکل بینایی بنشینید درمی‌یابید همین کار آسان برای آنها تبدیل به معضل می‌شود. جدای از رفت و آمد و مشکلاتی که در سطح شهر برای‌شان ایجاد می‌شود وقتی وارد بانک می‌شوند یا باید همراه داشته باشند یا متصدی بانک فرم‌های مورد نظر را پر کند که این امر خود مشکلاتی را در پیش دارد چرا که همیشه نمی‌توان فردی را برای انجام کارهای بانکی یافت یا اینکه متصدی بانک فرم را به بهانه‌های مختلف برایشان پر نمی‌کند. اینها درد و دل نابینایانی است که هرو قت سر و کارشان به بانک می‌افتد و درچار مشکل می‌شوند با ما تماس گرفته و شکوه می‌کنند.
رامین غفوری دانشجوی دکتری ادبیات که بارها و بارها برخورد‌های متفاوت کارمندان بانک را تجربه کرده است در این مورد برایمان می‌گوید: «سال 91 بانک مرکزی بخشنامه‌ای را به همه بانک‌های زیر نظر خود ارسال کرد تا بواسطه آن نابینایان بتوانند بدون همراه یا به اصطلاح «امین» از خدمات بانکی بهره‌مند شوند. البته دراین بخشنامه ذکر شده است که خدمات حساب جاری یا دریافت دسته چک باید با تعهد نامه محضری صورت گیرد. از آن زمان تا سال 95 چه من و چه دوستانم برای کارهای بانکی به شعبه‌های مختلف سر می‌زدیم بالغ بر 90 درصد آنها از این بخشنامه که بخشنامه بالادستی هم محسوب می‌شود بی‌اطلاع بودند.
برای کوچک‌ترین کار بانکی هم باید یک نسخه از این بخشنامه را همراه خود به بانک می‌بردیم تا ثابت کنیم طبق بخشنامه به شماره 131164/91 مورخ 17/5/1391 ما نیاز به همراه داشتن امین نداریم. بعضی از مدیران شعب بخشنامه را دیده و با تأیید آن کار ما را راه می‌اندازند اما این در حالی است که بانک‌هایی هم وجود دارند که با استناد به بخشنامه‌های داخلی خود، این بخشنامه را زیر سؤال می‌برند و می‌گویند ما نمی‌توانیم به شما خدمت دهیم.
بعد از بازکردن حساب نخستین چیزی که فرد متقاضی دریافت می‌کند کارت عابر بانک است اما آنها می‌گویند ما نمی‌توانیم کارت عابر بانک را به شما بدهیم علت را که جویا شدم، گفتند: «مگر شما نمی‌گویید دستگاه‌های خودپرداز برای نابینایان مناسب‌سازی نیست خود شما برای استفاده ازعابر بانک باید فرد دیگری را همراه داشته باشید و ممکن است آن فرد از اطلاعات و نابینایی شما سوء‌استفاده کند به‌همین جهت ما نمی‌توانیم برای شما کارت عابر بانک صادر کنیم.» این امر در بین نابینایان حل شده است چرا که ما هیچ وقت فردی غیراز خانواده را برای انجام کارهای عابر بانکی همراه نمی‌کنیم ما نابینا هستیم ساده لوح نیستیم که اطلاعات خود را به هر کسی فاش کنیم.
بحث‌های بسیاری میان من و رئیس شعبه صورت گرفت تا اینکه بالاخره قبول کردند که باید به من نابینا خدمات دهند. البته باید این نکته را متذکر شوم که ارائه خدمات بانکی در شعب به‌صورت سلیقه‌ای انجام می‌شود و دستورالعمل مشخصی ندارد. این امر موجب شد نابینایان بسیاری به بی‌اطلاعی بانک‌ها از بخشنامه و اجحافی که در حقشان صورت می‌گیرد معترض شوند تا اینکه بانک مرکزی بخشنامه قبلی را با شماره 20541/95 در تاریخ 29/6/1395 دوباره به بانک‌ها ارسال کرد تا مشکلات مرتفع شوند اما اکنون یک سال از ارسال مجدد بخشنامه می‌گذرد که صراحتاً باید بگوییم هیچ تأثیری در حال ما نابینایان نداشته است چرا که هنوز هم برای افتتاح حساب باید بخشنامه را به بانک مورد نظرمان ببریم و سر حق و حقوق‌مان با متصدی یا رئیس بانک چک و چانه بزنیم.»

دسترس‌پذیری با سامانه خدمات بانکی امکانپذیر شد
افراد دارای معلولیت بینایی برای استفاده از خدمات بانکی نیازمند نرم افزار و سخت افزار خاصی هستند که توسط یک شرکت دانش بنیان تهیه و تولید می‌شود برای اطلاع دقیق از این نرم افزار با کارشناس فنی یک شرکت دانش بنیان به گفت‌و‌گو پرداختیم. امیر سرمدی در پاسخ به اینکه نابینایان چگونه از این نرم افزار استفاده می‌کنند، می‌گوید:«سامانه خدمات بانکی نابینایان در شعب، شامل دستگاه برجسته نگار و نرم‌افزار گویای فرم‌های بانکی است. در ابتدا، نرم‌افزار فرم‌های بانکی روی رایانه باجه نصب شده و اطلاعات مندرج در فرم‌های بانکی، به‌صورت صوتی برای افراد نابینا خوانده می‌شود. یکی دیگر از ابزار‌های مورد نیاز در این سامانه، دستگاه برجسته نگار است که باید به رایانه شعبه متصل شود. دستگاه برجسته نگار، دارای صفحه کلید و نمایشگر بریل بوده و تکمیل فرم‌های بانکی با استفاده از صفحه کلید ویژه نابینایان و توسط آنها انجام می‌شود.
 کلیه اطلاعات موجود در فرم‌های بانکی، از طریق نمایشگر بریل دستگاه برجسته نگار به صورت خط بریل برای نابینایان قابل خواندن است. به وسیله این سامانه، مشتریان نابینا قادر خواهند بود بدون نیاز به حضور همراه، فرم‌های درخواست انواع عملیات بانکی، مانند: افتتاح حساب، دریافت وجه، واریز وجه، خدمات کارت و...، با استفاده از ورودی و خروجی‌های صوتی و بریل تکمیل کنند. فرم‌های تکمیل شده توسط چاپگر باجه بانک پرینت و برای انجام عملیات در اختیار متصدی باجه قرار می‌گیرد.»
وی ادامه می‌دهد:«از مهرماه سال 94 تا کنون، حدود 60 شعبه از 13 بانک کشور، در راستای این طرح تجهیز شده‌اند. البته بحث بر سر این است که این طرح فقط نمایشی نباشد و بانک‌ها بگویند خوب ما دو یا سه شعبه را مجهز به این سیستم کردیم. مهم آن است که هر بانک بتواند حداقل یک سوم از شعب خود را مجهز کند تا افراد نابینا بتوانند به بانک‌های تجهیز شده براحتی دسترسی داشته باشند. در شهری مثل تهران دو تا سه شعبه هر بانک با این وسعت شعب دیده نمی‌شود و همانند آن است که مناسب‌سازی صورت نگرفته است.
در کنار دسترس‌پذیری شعب ما بحث دسترس‌پذیری اینترنت بانک، موبایل بانک و تلفن بانک را هم داریم تا نیاز به تردد فرد نابینا در شهر کاهش یابد به این صورت که با مناسب شدن این نرم افزارها و سایت‌ها نابینایان کار‌های بانکی‌شان را از منزل انجام می‌دهند و نیازی به حضور فیزیکی در شعب کاهش پیدا می‌کند. »
این کارشناس فنی در پاسخ به اینکه هزینه این مناسب‌سازی و قرار دادن تجهیزات نابینایی در یک شعبه چقدر هزینه برای بانک دارد، می‌گوید: «مناسب‌سازی یک شعبه مبلغی حدود 16 میلیون تومان هزینه دربر دارد که اگر بانک عاملی بخواهد تعداد بیشتر مثلاً 100 شعبه خود را تجهیز کند این قیمت برایش کمتر خواهد شد.
البته باید بگویم این مبلغ هم شامل طراحی نرم افزار  و هم سخت افزار آن که نمایشگر بریل است، می‌شود. نگاه مدیران بانکی به این طرح، نباید نگاه هزینه‌ و درآمد باشد. در کلیه کشور‌های دنیا، نگاه مسئولان نهاد‌های مختلف برای دسترس‌پذیری خدمات خود برای معلولان، نگاهی مبتنی بر مسئولیت‌های اجتماعی است. به این معنا که خدمات خود را در جامعه طوری عرضه کنند که برای آحاد مردم قابل دسترس باشد.
 انتظار ما و انجمن‌های نابینایان این است که بانک‌ها، حداقل یک شعبه خود را در تمامی مراکز استان‌ها به این سامانه مجهز کنند و این طرح در شهر‌های بزرگ در چندین شعبه عملیاتی شود تا از نظر دسترسی نابینایان نیز راحت باشد.»
 سؤالی که باقی مانده این است که بانک‌ها چقدر به مناسب‌سازی فضای بیرونی شعب خود توجه کردند کافی است چند نکته را به خاطر بسپارید وقتی برای انجام کار بانکی می‌خواهید به یکی از شعب مراجعه کنید احتمالاً با نخستین چیزی که روبه رو می‌شوید چند پله است. حال منی که می‌توانم این پله‌ها را بالا و پایین برم شاید برایم فرقی نکند اما لحظه‌ای خود را جای آن معلول جسمی – حرکتی بگذارید تا پای پله می‌رود اما به علت نبود رمپ یا بالابر ویلچر نمی‌تواند حتی وارد بانک شود.
حال باید جست و جو کند بانکی را بیابد تا فاقد پله و همسطح خیابان باشد. این امر یعنی تردد در خیابان‌هایی که هنوز مناسب حال معلولان نیست و پیاده راه‌هایی که با میله‌های گرد و بزرگ مسدود شدند. اینها تجربیات ناهید قربانی 40ساله است. او می‌گوید: «خروج از منزل و تردد در خیابان‌ها به انداره کافی برایمان سخت و دشوار هست، حال اگر بانک محل مان  هم مناسب نباشد، برای یافتن بانک مناسب‌سازی شده باید مسافتی طولانی، آن هم با مشقت طی کنم.»