به گزارش ایران سپید عمده ترین خواسته آنها, عدم مناسب سازی چهار راه ولیعصر و همچنین زیر گذر چهار راه برای تردد معلولان بود. در دست تک تک حاضران در آن جمع, پلاکاردی هم دیده میشد که در آن این جمله خودنمایی میکرد: تصویب لایحه حمایت از حقوق معلولان حق مسلم ماست. طومار بزرگی هم در میانه جمع پهن شده بود که تمام حضار آن را امضا کردند؛ طوماری که بر مطالباتشان تأکید میکرد. حضور اعضای شورای اسلامی شهر تهران در این جمع, فرصت مناسب را به دست مطالبه گران معلول داد تا رو در رو, حرفهای دلشان را بزنند و از این که حقوقشان از سوی مسئولان اجرایی شهری نادیده گرفته شده است, شکوه کنند. سر که میچرخاندی, از همه نوع معلولیت میدیدی؛ در گوشه ای معلولان ویلچر نشین مستقر بودند و در گوشه دیگر, نابینایان آماده گله گذاری بودند. آن دسته از معلولان ویلچری که امکان در دست گرفتن پلاکارد تصویب لایحه حمایت از حقوق معلولان را نداشتند, به نشانه تأکید بر خواسته خود, پلاکارد را از پشت صندلی ویلچرشان آویخته بودند. - جامعه سالم باید به فکر جامعه معلول باشد: محمدجواد حقشناس, رئیس کمیسیون فرهنگی شورای اسلامی شهر تهران, از جمله کسانی بود که به همراه چند تن از همکاران خود, آمده بود تا مطالبات معلولان را بشنود و به مسئولان شهری منتقل کند. حقشناس در گفتگو با «ایران سپید» بزرگترین ضعف در احداث زیر گذر چهار راه ولیعصر را نگرش مسئولان اجرایی وقت دانست و عنوان کرد: «چهار راه ولیعصر مهمترین نقطه پایتخت است؛ چرا که محل تقاطع شمال به جنوب و همچنین شرق به غرب تهران است. در احداث زیر گذر این محل, نکات لازم رعایت شده, اما مهمترین ضعف, نگرش مسئولان وقت, نگاه خودرو محور بود؛ یعنی نگاه پیاده محور فرع بر ماجرا بود. بر همین مبنا, انتقادی که امروز شهروندان معلول مطرح میکنند, کاملاً وارد است. حقیقتاً تردد برای معلولان ویلچری و نابینایان در این محل با مشکلات زیادی همراه است.»

حقشناس با تأکید بر اصلاح طرح سازه زیر گذر ولیعصر اظهار داشت: «این ایراد واقعاً قابل گذشت نیست و باید اصلاح شود.» رئیس کمیسیون فرهنگی شورای شهر تهران, نگرش فرهنگی را در طراحیهای آتی محیط شهری به منظور دسترس پذیری برای معلولان بسیار مهم دانست و اظهار داشت: «به نظر من نکته مهم, طراحی محیط شهریست و از طراحی مهمتر, نگرش فرهنگیست. باید فرهنگ پیش از طراحی مد نظر قرار بگیرد و در نگاه فرهنگی, مردم هم باید با مسئولان همراهی کنند. وقتی مسئولان و مردم به این برسند که اولویت در هر امر شهری با معلولان است, خیلی از اشکالات به وجود نمیآیند. جامعه سالم باید به فکر جامعه معلول باشد.»

بیشترین مشکل ما در حوزه اجراست

حجت نظری, دیگر عضو شورای اسلامی شهر تهران که به همراه حقشناس در جمع معلولان حاضر شده بود, مشکل اساسی را در اجرا دانست و اظهار داشت: «به نظر میرسد ما در وضع قوانین و مقررات مشکل چندانی نداریم. مشکل اصلی در اجرا و نظارت بر اجرای پروژه های شهریست. تلاش خواهیم کرد در دوره جدید, مشکلات توانیابان در بحث تردد در محیط شهری که متأسفانه در دوره گذشته به آن بی توجهی شده, از بین برود. تمام ابزارهای خود را به کار خواهیم گرفت. این نکته را هم اضافه میکنم که تعاملات شورای شهر کنونی با مسئولان اجرایی شهری نشان دهنده باور همگانی بر ایجاد شهری دسترس پذیر برای همه است. بر همین مبنا, تلاش ما و شهرداری بر این معطوف خواهد بود که نگاهی انسان محور داشته باشیم تا نگاه خودرو محور.» نظری وجود اجتماعات انتقادی مثل گردهمایی روز جهانی معلولان از سوی توانیابان را دارای اهمیت بالایی دانست و گفت: «این نوع اجتماعات از دو جهت ارزشمند است. 1- صدای جامعه هدف را به گوش مسئولان میرساند؛ چه مسئولانی که در این جمعها حاضر میشوند و چه مسئولانی که از طریق رسانه ها مطلع میشوند. 2- مردم را هم به چنین ضرورتی حساس میکند.» - ستاد مناسب سازی را فعال میکنیم: یکی دیگر از اعضای شورای شهر تهران که دقایقی بعد از همکاران خود در جمع حاضر شد, زهرا نژاد بهرام بود. او در حاشیه اجتماع معلولان اظهار کرد که بحث دسترس پذیری محیط شهری را از زمان انتخابات مد نظر خود قرار داده است: «من در دوران انتخابات, این مسأله اساسی را در نظر گرفته بودم که آیا این شهر قابلیت دسترس پذیری برای تمام اقشار جامعه را دارد؟ علاوه بر این که معلولان باید در نظر گرفته شوند, حتی افراد غیر معلول هم در تردد با مشکلاتی همراه هستند. اخیراً من طرحی در خصوص ممنوعیت تردد موتورسیکلتها در پیاده روها را مطرح کرده ام و به جد این موضوع را دنبال میکنم. در کنار این موضوع, مناسب سازی پیاده روها را هم تعقیب میکنم.» نژاد بهرام, فعال ساختن کمیته مناسب سازی شهرداری را فرصت مناسبی برای جلوگیری از ایجاد موانع بیشتر برای معلولان عنوان کرد: «من از طرف شورای شهر به عنوان نماینده در کمیته مناسب سازی شهرداری انتخاب شدم و امیدوارم با فعال کردن این کمیته, فرصت مناسبی برای برداشتن موانع و جلوگیری از ایجاد موانع برای معلولان در محیط شهری را پیدا کنیم.» - معلولان خواستار حق تردد هستند نه چیز دیگر: در جمع معلولان حاضر در چهار راه ولیعصر, سهیل معینی, مدیر عامل انجمن باور و مدیر شبکه تشکلهای نابینایان و کمبینایان هم حضور داشت و بر پیگیری مطالبات اجتماعی جامعه معلولان تأکید ورزید. معینی احداث زیر گذر ولیعصر بدون در نظر گرفتن شرایط مناسب تردد معلولان را, نقض آشکار حقوق معلولان عنوان کرد: «جمع حاضر چهار راه ولیعصر را به عنوان سمبل انتخاب کرده تا بر نادیده گرفتن حقوق خود در بحث تردد اعتراض کند. متأسفانه در بحث بازسازی این محل, موانع زیادی در عبور و مرور معلولان ایجاد شده که نقض آشکار حقوق معلولان است. معلولان حق تردد خود را مطالبه میکنند نه چیز دیگر. اعتراض اصلی بر اشتباه شهردار سابق در نادیده انگاشتن حقوق بخشی از شهروندان پایتخت است. از طرفی, تک تک کسانی که در اینجا گرد آمده اند, بر دو نکته تأکید دارند؛ نخست اصلاح موانع چهار راه و زیر گذر ولیعصر و دوم, جلوگیری از تکرار این بی توجهی در سایر چهار راه ها و سه راه ها و به طور کلی, معابر عمومی شهری.» معینی به تصویب لایحه حمایت از حقوق معلولان در مجلس که یکی دیگر از مطالبات حاضران بود, اشاره کرد و اظهار داشت: «خب این حق معلولان است که پیگیر تصویب لایحه حمایت از حقوق معلولان باشند. من به همه دوستان حق میدهم که بیتاب باشند؛ اما مهم, تصویب لایحه بدون نقص است.»

شهر باید برای همه قابل دسترس باشد

اما شنیدن صحبتهای معلولانی که جزو ترتیب دهندگان این اجتماع بودند, لطف دیگری دارد. کسانی که عموماً پست یا سمت خاص اجرایی ندارند و خود, یکی از دغدغه مندان مسائل معلولان هستند. مانی رضویزاده یکی از این افراد است. در یک کوهنوردی بر اثر سقوط, از ناحیه گردن معلول شد. 35 ساله است و 21 سال با این شرایط زندگی میکند. او نگران افزایش موانع شهری در نقاط دیگر پایتخت, علاوه بر چهار راه ولیعصر است: «قصه این است که نرده کشی اطراف چهار راه ولیعصر و احداث زیر گذر ولیعصر باعث شده که معلولان ویلچری و نابینایان در تردد با موانع زیادی مواجه شوند. نگرانی زمانی بیشتر شد که این قصه در سایر نقاط شهر, مثل مترو فاطمی و تقاطع فاطمی و ولیعصر تکرار شد. متأسفانه در آن نقطه هم فنز کشی شده.» مانی به دلایل مختلف تشکیل این تجمع اشاره کرد: «ما امروز در کنار مسئولان شورای شهر جمع شدیم تا به گوش همه برسانیم که شهر باید برای همه دسترس پذیر باشد, نه برای عده ای. در تشکیل این تجمع هم تشکلهای معلولان مثل انجمن باور, انجمن باهمستان, گروه چرخباز و کمپین حمایت از لایحه حقوق معلولان ما را یاری کردند.» او که یک وب سایت را به منظور پیگیری معابر و اماکن مناسب سازی شده برای معلولان طراحی کرده, به دیگر مشکلات معلولان در تردد شهری اشاره کرد: «معلولان مشکلات فراوانی در تردد مثل نبود آسانسور در برخی ایستگاه های مترو و همچنین مشکلات حمل و نقل مثل کمبود اتوبوسهای مناسب سازی شده برای معلولان ویلچری مواجهند. به همین علت, ما وب سایتی با نام اختصاری بام, بانک اطلاعات مناسب سازی را طراحی کردیم. معلولان میتوانند در این سایت عضو شوند و به مناطق مناسب سازی شده امتیاز دهند تا با معرفی آن اماکن, دیگران هم بتوانند بهره لازم را ببرند.» سعید ضروری, معلول دیستروفی هم مثل مانی, نگران تسری مشکل چهار راه ولیعصر به سایر اماکن و معابر پایتخت است. 31 سال دارد و روزنامه نگار است. به همین علت خود را یک دغدغه مند جدی در پیگیری مسائل همنوعان خود میداند: «چهار راه ولیعصر را به عنوان نماد انتخاب کردیم تا به گوش مسئولان و جامعه برسانیم که نگران هستیم مشکل این نقطه مهم شهر به سایر نقاط پایتخت هم تسری پیدا کند. مشکلات ما در رفت و آمد از این مکان کم نیست. اگر این معضل در مناطق دیگر تهران تکرار شود, رسماً هیچ معلولی نمیتواند در شهر تردد کند.» بهروز مروتی, معلول دیستروفی دیگر که مسئول کمپین حمایت و پیگیری تصویب لایحه حمایت از حقوق معلولان است, از این بیم دارد که افزایش موانع شهری, معلولان را منزوی کند: «من واقعاً نگران این هستم که اگر مسئولان شهری حقوق ساده معلولان در اموری مثل تردد را نادیده بگیرند, شاهد به انزوا رفتن معلولان خواهیم بود.» 44 ساله است و علاوه بر خودش, شش تن از اعضای خانواده, از جمله همسرش معلول دیستروفی هستند. او به طوماری که شرکت کنندگان متن آن را امضا کردند, اشاره نمود و اظهار داشت: «این طومار به مطالبات معلولان در امور مختلف که در صدر آن, پیگیری لایحه حمایت از حقوق معلولان است تأکید دارد. عین همین طومار با متن واحد در سایر استانها هم توسط معلولان نوشته شده و با گردآوری امضاها, به نظر نمایندگان استانی خواهند رساند.» صحبت دو تن از شرکت کننده ها که از شهروندان نابینا هستند, از جنس دیگریست, اما باز حکایت از موانعیست که بر سر راهشان در گذر از زیر گذر ولیعصر دارد. محمود گودرزی که در میان دوستانش به مرد همیشه در صحنه مشکلات نابینایان مشهور است, وجود این موانع را باعث از دست دادن استقلال نابینایان عنوان کرد: «مترو تئاتر شهر در زیر گذر ولیعصر واقع شده و خود زیر گذر, هشت خروجی دارد که واقعاً شناسایی هر کدام از خروجیها برای ما نابینایان کار دشوار و راحت بگویم, غیر ممکن است. مجبوریم برای رساندن خود به ایستگاه مترو یا خروج از زیر گذر, از کمک شهروندان استفاده کنیم. خب طبیعیست که خواهش از مردم برای کمک به ما, استقلالمان را سلب میکند.» جعفر حسینی, موسیقیدان نابینا که دست در دست دوستش محمود گودرزی در جمع معلولان حاضر شده, اظهار کرد که برای پیگیری حل معضل زیر گذر ولیعصر با دوستان خود به مسئولان شرکت مترو مراجعه کرد, اما نتیجه ای نگرفت: «ما با دو نفر از رفقا پیگیر این موضوع شدیم که مسئولان مترو, فکری به حال نابینایان بکنند و راه حلی برای رفع مشکل نابینایان در این زیر گذر پیدا کنند. حتی نامه ای هم نوشتیم و به مسئولان مترو تقدیم کردیم, اما هیچ خبری از سرنوشت آن نامه نشد.» اجتماع معلولان در اعتراض به نادیده گرفته شدن حقوق ترددشان در چهار راه ولیعصر, بیش از دو ساعت به طول نکشید. اما این علامت سؤال باقی ماند: آیا باید مناسبتی مثل روز جهانی معلولان باشد تا مسئولان و جامعه متوجه شوند که در همسایگیشان, شهروند معلول زندگی میکند؟

مجید سرایی