به گزارش ایران سپید به نقل از هفته‌نامه جامعه‌ پویا نوشت: «جاده‌های خشک با حاشیه‌های بیابانی را در مسیری سه‌ ساعته از زاهدان پشت سر گذاشتیم و به یک دوراهی رسیدیم. راه سمت چپ ما را به محل مصفایی با سقفی از ابر و نخل رساند. وارد «شهرستان گشت» شدیم؛ شهر کوچکی که نخل‌ها از گوشه و کنار آن سر برآورده و زمین و آسمانش را آذین بسته‌اند. آن روز هوای گشت بر عکس همیشه (به گفته اهالی) آن‌قدرها هم آفتابی و گرم نبود و بالعکس ابرها، باد خنک و چند قطره باران گاه‌وبی‌گاه ‌دست‌ به‌ دست هم داده بودند تا همه‌ چیز زیباتر باشد. نام «گُشت» از کلمه «گشتر» به معنی جای سرسبز و آباد گرفته شده و در بلوچستان به «بهشت مکران» معروف است. «گشت» به لحاظ جغرافیایی بین دو شهرستان سراوان و خاش قرار گرفته و بیش از هشت‌هزار و ۵۰۰ نفر جمعیت دارد.

ناشنوایی مادرزادی، بیماری رایج «شهرستان گشت»

کمی قبل‌تر درباره وضعیت سلامتی کودکان و نوزادان شهرستان گشت که مردم هنوز آن را دهستان می‌دانند، خبرهایی رسیده بود. این که تعداد زیادی از نوزادان شهرستان کم‌شنوا یا ناشنوا به دنیا می‌آیند. مردم و پزشکان بومی می‌گفتند مشکل نوزادان به‌ خاطر ازدواج‌های فامیلی است اما این مسئله هنوز به‌ طور جدی بررسی نشده و در حد اما و اگر باقی مانده است.

با این پیش‌زمینه ذهنی، اولین جایی که می‌رویم «خانه سلامت» است؛ ساختمان کوچکی در میان شهرستان که یک خانم پزشک جوان یزدی در آنجا حضور دارد. درباره وضعیت خانه سلامت و مشکلات بهداشتی و درمانی مردم از او می‌پرسیم که در جواب می‌گوید: «اجازه پاسخ‌ دادن به هیچ سؤالی را ندارم.» با وجود هماهنگی‌هایی که از قبل برای این گفت‌وگو انجام داده بودیم، نتوانستیم از پزشک گشت به جواب سؤال‌هایمان برسیم.

یکی از اهالی شهرستان که از ابتدای ورود همراهمان بود، ما را به خانه‌اش دعوت کرد. مدیر مدرسه گشت را هم پیدا کردیم تا بتوانیم بیشتر درباره بچه‌ها و خانواده‌هایشان تحقیق کنیم. مسئله اصلی در گشت کودکان ناشنوا بود. این را با مدیر مدرسه در میان گذاشتیم و بعد از مدت کوتاهی چند پسربچه قد و نیم‌قد با پدرهایشان وارد خانه شدند. در میان آنها پسر جوانی هم بود که مشکلی مشابه بسیاری از اهالی گشت داشت: «ناشنوایی مادرزادی»

کمبود نیروی متخصص برای کلاس درس ناشنوایان

با شروع بحث درباره مشکل مشترک بسیاری از اهالی، محمدرفیع حسین‌بر، مدیرمدرسه گشت، می‌گوید: «ناشنوایان شهر جمعا ۲۷ نفر هستند. در گشت مدرسه‌ای برای ناشنوایان وجود ندارد. ما یک کلاس درس را ضمیمه یک مدرسه به ناشنوایان اختصاص داده‌ایم. می‌خواستیم برای دو گروه یعنی کم‌توانان ذهنی و ناشنوایان کلاس درس بگذاریم اما چون مربی نداشتیم فقط توانستیم به ناشنوایان درس بدهیم. این کلاس‌ها دو سال است برگزار می‌شود.»

سؤال دیگری که در میان اهالی گشت مطرح می‌کنیم، این است که اگر یک مرکز شبانه‌روزی برای تحصیل فراهم شود، خانواده‌هایی مثل عشایر و اهالی روستاهای اطراف اجازه می‌دهند، فرزندانشان به این مدرسه‌ها بروند؟ محمدامین شهنوازی، معلم مدرسه و کلاس ناشنوایان، می‌گوید: «اگر این امکانات در شهر گشت باشد، اهالی استقبال می‌کنند اما برخی با وجود مدرسه شبانه‌روزی هم مشکلشان حل نمی‌شود. مسئله اصلی رفت‌وآمد است. یعنی باید یک سرویس برای رفت‌وآمد بچه‌ها به مدرسه وجود داشته باشد؛ چرا که دانش‌آموز ناشنوا باید درس‌هایی را که هر روز یاد می‌گیرد، در خانه تمرین کند. اگر تمرین و همکاری خانواده نباشد، بچه‌ها آموزش‌ها را فراموش می‌کنند. کتاب آموزش ابتدایی طوری است که حتما خانواده باید در آن دخیل باشد. مثلا پدر یکی از بچه‌ها که خود معلم است، یک اتاق را در خانه شبیه کلاس درس درست کرده و با فرزندش تمرین می‌کند. اگر دانش‌آموزان دیگر ۶۰درصد فراگیری داشته باشند، یادگیری فرزند او ۹۰درصد است.»

تجهیزات درمانی؛ نیاز کودکان ناشنوای گشت برای تحصیل

نکته‌ای که درباره کیفیت تحصیل و یادگیری کودکان ناشنوا مطرح است، به استفاده از تجهیزات درمانی بازمی‌گردد. کودکان برای این که بتوانند درست صحبت کنند، به سمعک نیاز دارند که طبیعتا هزینه خرید سمعک با وضعیت معیشتی خانواده‌های گشت مطابقتی ندارد. چندی پیش با همت یک خیر تعدادی سمعک به کودکان ناشنوای گشت اهدا شد. معلم کلاس ناشنوایان درباره تأثیر استفاده از سمعک در افزایش یادگیری کودکان می‌گوید: «اکنون با استفاده از سمعک‌ها وضعیت بیان و گویش تعدادی از دانش‌آموزان بهتر شده است. اگر این تجهیزات برای کودکان ناشنوا بیشتر شود، به مروز زمان بحث آموزش هم فراگیرتر می‌شود و با شرایط بهتری روبه‌رو خواهیم بود. در حقیقت باید پیشگیری کنیم، یعنی کودکانی را که مشکل دارند، از ابتدا شناسایی کنیم و آموزش بدهیم. از طرفی منشأ اصلی ناشنوایی کودکان گشت باید پیدا شود که نیازمند تحقیق و طی‌ مراحل پزشکی تخصصی است.»

مسئله ناشنوایی نوزادان، ژنتیکی است

به گفته مربیان مدرسه گشت، کودکان ناشنوا این منطقه هوش و استعداد بالایی دارند و کارشناسان ارزشیابی که چندی پیش با آنها ملاقات داشته‌اند، از این مسئله تعجب کرده‌اند.

در گشت دو طایفه بزرگ حسین‌بر و گرشازبی زندگی می‌کنند که خانواده‌های حسین‌بر در خود شهرستان سکونت دارند و گرشازبی‌ها عموما عشایر هستند. اهالی فکر می‌کنند مسئله ناشنوایی کودکان ژنتیکی است. مربیان مدرسه در این‌ باره بررسی کرده‌اند که نشان می‌دهد نسل همه ناشنوایان گشت به یک مادربزرگ می‌رسد. البته این اطلاعات مبنای دقیق تحقیقاتی و علمی ندارد و باید درباره موضوع بررسی‌های عمیق‌تری صورت بگیرد. در مناطق روستایی بیشتر ازدواج‌ها فامیلی است و همین مسئله باعث شده یکی از دلایل اصلی ناشنوایی مادرزادی را ازدواج‌های فامیلی بدانند.»