به گزارش ایران سپید   گامی برای استقلال حقوقی. درباره پری زنگنه، زندگی و آثار شنیداری او در حوزه موسیقی کلاسیک و همچنین آثار نوشتاریش، بسیار سخن گفته شده و گفتگوهای فراوانی از سوی رسانه های داخلی و بین المللی با این خواننده نامآشنای موسیقی کلاسیک انجام و منتشر شده است.

بر هیچ شنونده و اهل موسیقی، هنر این بانوی پر آوازه آواز، پوشیده نیست؛ به ویژه دوستداران موسیقی فولک ایرانی که روایات مختلفی از این گونه بومی را تعقیب میکنند، ارادت خاصی به آواز پری دارند. میگویم آواز پری، چون اخیراً کتابی با عنوان «آواز پریها» به قلم پری زنگنه روانه بازار شده که مؤلف، کوشیده تا مباحث مربوط به الفبا و مبانی موسیقی را به زبان ساده برای هر علاقه مند، اعم از موسیقیدان یا هنرجوی مبتدی موسیقی و حتی غیر موسیقیدان عاشق موسیقی، ارائه دهد.

اما گفتگوی من با این خواننده قدیمی موسیقی کلاسیک، به بهانه انتشار این کتاب نیست؛ گرچه در پایان گفتگو، خود او توضیحات مبسوطی درباره کتابش ارائه میدهد. محور اصلی این گفتگو، بر اندیشه اخیر این بانوی هوادار حقوق نابینایان متمرکز است.

پری زنگنه بر آن است، نابینایان باید برای احقاق حقوق نادیده گرفته شده شان، جدا از سازمان بهزیستی، باید سازمانی مستقل داشته باشند تا بتوانند با استقلال حقوقی، خواسته هایشان را مطالبه کنند. گفتگوی حاضر، ابعاد این اندیشه را واکاوی میکند: - مبنای اندیشه شما مبنی بر تشکیل یک سازمان مستقل جهت مطالبه حقوق و خواسته های نابینایان از کجا ریشه میگیرد؟ از زمانی که من نابینا شدم، طی ارتباط با افراد نابینا، متوجه شدم مسائل متعددی در حوزه های مختلف فرهنگی، اجتماعی و حضور مستمر نابینایان در جامعه، وجود دارد. به نظرم رسید که باید برای حل این مسائل باید فکری جدی کرد.

از سویی، میبینیم که امروز با پیشرفت فناوریهای نوین، امکان سوادآموزی و تحصیلات عالیه نابینایان نسبت به گذشته بهتر شده و امکانات زیادی در اختیار فرد نابینا قرار گرفته تا مثل سایر شهروندان بتواند از حقوق خود بهره مند شود. از این رو، خواسته ها و تواناییهای فرد نابینا مانند سایر شهروندان جامعه است و این نکته ایست که باید جامعه به آن توجه کند. در نتیجه، تشکیل یک سازمان یا وزارتخانه –هرچند مطالبه وزارتخانه ناممکن مینماید-، اما سازمانی در حد وزارتخانه آرزوی همیشگی من از زمانیست که با نابینایی آشنا شدم.

من در طول این سالها شاهد بوده و هستم که متأسفانه پیگیری امور زندگی نابینایان در حوزه های اجتماعی و فرهنگی، بر پایه ترحم بوده و این موضوع در طی این سالها به وفور دیده میشود. حال آنکه با پیشرفت فناوریهای نوین، امکان حضور نابینایان در مدارج علمی و حرفه ای مثل وکالت، فراهم شده و این افراد میتوانند شانه به شانه با افراد جامعه پیشرفت کنند. – به مشکلات اشاره کردید؛ خواهش میکنم به عنوان نمونه چند مورد را به طور شفاف مطرح کنید! موارد زیادی در این زمینه قابل طرح است؛ مثل اشتغال. من اشاره کردم که افراد نابینا در حرفه هایی مثل وکالت، شانه به شانه با سایر وکلا پیش میروند.

یکی از مشکلات مهم، بحث رفت و آمد نابینایان است. با گسترش روز به روز شهرهای بزرگی مثل تهران، میبینیم چهره شهر امروز یک شکل دارد و فردا شکل دیگر و همین تغییر سریع چهره شهر، مشکلات زیادی در رفت و آمد نابینایان ایجاد میکند. ازدواج هم یکی دیگر از معضلات و مشکلات نابینایان است. در کنار این موارد، تضییع حقوق اجتماعی نابینایان هم معضل مهمیست که متأسفانه مغفول مانده؛ وقتی ما شاهد اتفاقات ناگواری مثل اسیدپاشی به یک دختر جوان که منجر به نابینایی او میشود، هستیم؛ میبینیم عوامل تولید یک فیلم سینمایی بدون در نظر گرفتن حقوق اجتماعی این دختر، بخشی از زندگی او بعد از نابیناییش را به تصویر میکشند.

پیگیری و مطالبه حقوق نابینایان در این موارد به عنوان نمونه و موارد فراوان دیگر، با تشکیل چنین سازمانی میسر میشود. – با توجه به اینکه سازمان بهزیستی متولی امور معلولان و طبعاً نابینایان است، آیا در خدمات رسانی این سازمان به افراد نابینا در کنار سایر معلولان، نقایص و اشکالاتی وجود دارد که باعث شده تا شما به فکر مطالبه تشکیل سازمان ویژه نابینایان بیفتید؟ ضمن تقدیر از زحمات مسئولان سازمان بهزیستی، باید اذعان کنم که سازمان بهزیستی مسئولیت خدمات رسانی به تمام آسیبدیدگان جسمی، مثل معلولان ذهنی را دارد و حمایتهای خوبی مثل ارائه خدمات پرستاری و نگهداری این افراد را دارد، اما من بارها تأکید کرده ام که نابینا، معلول ذهنی نیست. به نظر من سازمان بهزیستی نمیتواند به طور جداگانه و مستقل به امور نابینایان رسیدگی کند. از دیگر سو، کسانی که مسئولیت اداره سازمان ویژه نابینایان را  بر عهده میگیرند، باید اشراف کامل به مسائل و امور نابینایان به طور خاص داشته باشند.

 بنا بر آنچه من دریافتم، منظور شما از تشکیل این سازمان، نفی فعالیتهای سازمان بهزیستی نیست، اما معتقدید سازمان مستقل نابینایان، مطالبات نابینایان را محققتر میسازد. دقیقاً همینطور است. ببینید واژه معلول در تعبیر عامیانه که از قدیم هم خیلی مرسوم بود، یعنی علیل و عاجز. درست است که با از دست دادن یک عضو، معلول میشویم، اما من معتقدم نابینایان به سادگی و با کمک یک فرد بینا کاملاً قادر به انجام امور زندگیشان هستند؛ این کمک از افراد بینا هم در مواردی جزئیست. شما امروز شاهد این اتفاق خوب هستید که بسیاری از امور حقوقی در دفاتر حقوقی توسط فرد نابینا به خوبی انجام میشود.

بنا بر این، اطلاق واژه علیل و عاجز به فرد نابینا درست نیست. – نقش نابینایان در اداره امور این سازمان در حوزه های مختلفی مثل مدیریت، اجرا و پیگیری تا چه میزان باید باشد؟ بعد از نابینا شدنم، توانستم با چهره هایی مثل مرحوم دکتر محمد خزائلی و ان جی اوهایی که برای نابینایان فعالیت میکردند، آشنا شوم و همین آشنایی، به من کمک کرد تا با قوانین بین المللی مربوط به نابینایان آشنا شوم. در آن قوانین آمده که اداره امور فرد نابینا باید بر عهده خود او باشد؛ معنای این قانون، بر قادر بودن فرد نابینا به انجام فعالیتهایش دلالت دارد.

پس نمیتوانیم اصرار کنیم که ای فرد نابینا! تو توانایی رسیدن به مراتب بالای اداره امور خودت را داری، اما باید افراد دیگری عهده دار اداره امور تو باشند. این خلاف قوانین بین المللیست، حال آنکه امروز میبینیم هیئت مدیره بسیاری از ان جی اوها را افراد بینا تشکیل میدهند و این توهین است. – به نظر شما، در اجرای چنین طرحی میزان حمایتهای دولتی و بخشهای خصوصی به تفکیک نقشها، تا چه میزان باید باشد؟ اصلاً این سازمان باید از سوی دولت حمایت شود تا به طور کاملاً قانونمند عمل کند. یعنی باید این سازمان مثل سایر دوائر دولتی، دارای رسمیت بوده و نه فقط در قامت یک سازمان، بلکه به عنوان یکی از ارکان دولت محسوب شود.

اگر منظور شما از بخش خصوصی، ان جی اوهاست، طبیعیست که ان جی اوها میتوانند با حمایتهای مختلف امور خود را پیش ببرند. – نقش قانون جامع حمایت از حقوق معلولان در پیشبرد طرح شما تا چه اندازه است؟ اتفاقاً الآن که در مرحله بازنگری این قانون هستیم، بهترین زمان برای تفکیک مسائل نابینایان از سایر معلولان است و قطعاً تصویب و اجرای این قانون کمک بسیاری در اجرای این طرح خواهد داشت. – اخیراً شما کتابی به نام «آواز پریها» را روانه بازار نشر کرده اید. لطفاً کمی درباره این کتاب بگویید. عنوان این کتاب را بر این اساس انتخاب کردم که بگویم، من تنها پری آوازخوان نیستم، بلکه پریهای دیگری هم هستند که آواز میخوانند و مدل آوازشان مثل پریست.

این کتاب شامل چند بخش است از جمله، بحث آوازخوانی که به صورت کاملاً دسته بندی شده است. ریشه این فکر هم از وجود چند شاگردی که دارم شکل گرفت. خب من این شاگردان را به دلیل اینکه آواز من همچنان تمرین شود، تعلیم میدهم. احساس کردم بسیاری از هنرجوها در آموزشگاهها، فرصت لازم برای مرور برخی موارد را ندارند، به همین علت، بر اساس روشهای علمی که مطالعه کرده بودم، سعی کردم به زبان روان و ساده، برخی مبانی را آموزش دهم. هدفم فقط آموزش برخی مبانی آوازی به زبان ساده بود. اشاره کلی به ترانه هایی که خواندم، بخشی از خاطرات، اشاره به آواز کلاسیک و حتی موسیقی ایرانی، از بخشهای دیگر این کتاب است.

البته این را هم اضافه کنم که من نسبت به موسیقیدانهایی که کتاب تألیف کرده اند، شاگردم و ادعایی ندارم، اما همانطور که گفتم، هدفم ملموس ساختن موسیقی و مبانی آن برای مبتدیان آواز و حتی علاقه مندان غیر موسیقیدان بود. این کتاب توسط انتشارات کتابسرا منتشر شده و طی توافقی که فیما بین مؤلف و ناشر به عمل آمده، کتاب به صورت نیمبها عرضه میشود و همچنین در سی امین نمایشگاه بین المللی کتاب تهران عرضه خواهد شد.

به عنوان سخن پایانی، اگر نکته ای دارید، لطفاً بیان کنید. چند سال پیش کتابی به نام «آن سوی تاریکی» تألیف کردم که سومین کتاب من است. این کتاب برای آشنایی جامعه با فرد نابینا نوشته شده است تا بدانند در مواجهه با فردی که نابیناست یا نابینا شده، چگونه رفتار کنند. من مطالعه این کتاب را به عموم جامعه پیشنهاد میکنم؛ البته کتاب در مرکز رودکی هم به بریل برگردانده شده است. (سرایی)