چطور به موسیقی گوش می دهیم؟ «بخش پایانی»در شماره های پیشین، خلاصه ای از یکی از مقالات آرون کوپلند، موسیقیدان و منتقد برجسته قرن بیستم آمریکایی را مرور کردیم و با دو سطح احساسی و بیانگری در زمان شنیدن موسیقی آشنا شدیم. باز به نوشته کوپلند باز میگردیم و این بار در آخرین شماره از این سلسله مطالب، با سطح موسیقایی محض از نظر این منتقد موسیقی آشنا میشویم. |
به گزارش ایران سپید سومین سطحی که موسیقی بر آن قرار دارد سطح موسیقایی محض است. در کنار صدای لذتبخش و احساس بیانگرانه، موسیقی به صورت نتها و نحوه به کارگیریشان هم وجود دارد. بیشتر شنوندهها به قدر کافی نسبت به این سطح آگاه نیستند.
از طرف دیگر، موسیقیدانهای حرفه ای نسبت به نتها زیادی آگاهند. آنها معمولاً دچار این مشکل هستند که به قدری درگیر آرپژها و استکاتوهایشان میشوند که جنبههای عمیقتر موسیقیای را که اجرا میکنند، فراموش میکنند. اما برای یک فرد معمولی، در سطح موسیقایی محض، مسئله کنار گذاشتن عادتهای بد آنقدر مطرح نیست که بالابردن هشیاری فرد نسبت به آنچه در رابطه با نتها اتفاق می افتد.
وقتی کسی در خیابان، با هر میزانی از تمرکز، به «خود نتها» گوش میدهد، به احتمال زیاد اشاره ای به ملودی خواهد کرد. اینکه ملودی زیبایی میشنود یا نه-و معمولاً توجه او در همین حد باقی میماند. بعد از آن معمولاً توجهش به ریتم جلب میشود، مخصوصاً اگر ریتم مهیجی باشد. اما هارمونی و رنگآمیزی، حتی اگر آگاهانه به آنها توجه شود، معمولاً به عنوان اموری مسلم و بدیهی درنظر گرفته میشوند. همانطور که این ایده که موسیقی میتواند دارای فرم مشخصی باشد هرگز به ذهن کسی خطور نمیکند.
برای همه ما خیلی مهم است که نسبت به موسیقی در سطح موسیقایی محض حساستر شویم. به هر حال، از یک ماده موسیقایی واقعی استفاده شده است. شنونده باهوش باید آماده باشد تا آگاهی اش را نسبت به ماده موسیقایی و آنچه برای آن اتفاق می افتد افزایش دهد. او باید ملودیها، ریتمها، هارمونیها و رنگآمیزی را به شیوه آگاهانهتری بشنود. اما قبل از همه، برای اینکه بتواند خط فکری آهنگساز را دنبال کند، باید مقداری از قواعد فرمهای موسیقایی را بداند. گوش دادن به همه این عناصر، گوش دادن به سطح موسیقایی محض است.
بر اساس آنچه کوپلند میگوید، برای آنکه بتوانیم به سطح موسیقایی محض در هنگام شنیدن یک اثر موسیقایی نزدیک شویم، نیازمند آن هستیم که اندکی نسبت به الفبای این هنر و دانش، احاطه داشته باشیم. در شماره های بعدی، تلاش خواهیم کرد خود را به سطحی از دانش موسیقایی برسانیم که بتوانیم در زمان شنیدن موسیقی، جزئیات بیشتری از آن دریافت کنیم. حال به رسم شماره های پیشین، دور هم به قطعه ای جاودان از دنیای موسیقی گوش خواهیم کرد. این بار قطعه «نیایش یزدان» اثر نوازنده ویلن و رهبر ارکستر ایرانی «حشمت سنجری» را برایتان انتخاب کرده ایم که میتوانید از زیر دریافت و گوش کنید.