در این جلسه که در قالب یک پنل (برنامه آموزشی) برگزار شد، دکتر احمد به پژوه (استاد دانشگاه و کارشناس مسائل استثنایی)، سهیل معینی (مدیر عامل انجمن باور و مدیر شبکه تشکل های نابینایان و همچنین مدیر مسئول روزنامه ایران سپید) و دکتر علی صابری (وکیل پایه یک دادگستری و عضو علی البدل شورای اسلامی شهر تهران) به ایراد سخن پرداختند. در این گزارش، مختصری از صحبت های دکتر به پژوه با موضوع نیازهای آسیب مندان بینایی و راهکارهای برطرف کردن این نیازها را می خوانید. دکتر به پژوه صحبت های خود را با این دو بیت آغاز کرد: «یک جهان حادثه در پشت نگاه من و توست، لحظه ها گر نخروشند گناه من و توست. ننشینیم و به دیوار سکون تکیه دهیم، در و دیوار در آینده گواه من و توست... مهمترین عامل گرد همایی ما بحث همدلی، همفکری، همکاری و هماهنگیست. موضوعی که در میان ما ایرانیان و به ویژه آسیب مندان بینایی مورد بی توجهی قرار گرفته است. من مباحث خود را از منظر روانشناسی تعلیم و تربیت بررسی کرده ام و در اینجا این مباحث را با این سؤالات مطرح می کنم که شهروندان دارای آسیب بینایی چه نیازهایی دارند و ما و نظام ما تا چه میزان به این سؤال ها پاسخ می دهد؟ ما تا چه میزان این شهروندان را برای زندگی در دنیای تربیت می کنیم و آموزش می دهیم؟ آیا آموختن ما برای زیستن ماست؟ آیا آنچه که به ما یاد داده می شود به درد زندگیمان می خورد؟ آیا نظام آموزشی ما آسیب مندان بینایی را برای دنیای واقعی آماده می کند؟ آیا نگرش ما نسبت به این افراد مثبت است؟ و اینکه چه کنیم تا این نگرش مثبت شود؟ متأسفانه در حال حاضر نابینایان در جامعه ما در معرض طرد شدن، تبعیض و تحقیر قرار گرفته اند و از این نظر رنج می برند. بدیهی ست این وضعیت برای سلامت روانی و عزت نفس آنان زیان بار است و موجب ناکامی و سرخوردگی آنان می شود و کرامت انسانی این افراد خدشه دار می شود. در نتیجه موجب احساس بی کفایتی، نا امنی روانی و عاطفی و عدم اعتماد به نفس و بالا رفتن میزان وابستگی آنان می شود. با قاطعیت اظهار می کنم که فرد آسیب مند بینایی هیچ مشکل روانی ندارد، اما وقتی در فرایند رشد و زندگی به نیازهای این افراد توجه نمی شود، تحقیر و طرد می شوند به موضوع اشتغال این افراد توجه نمی شود، کمکم این عوامل موجب از دست رفتن عزت نفس و سلامت روانی این افراد می شود. هدف اساسی تعلیم و تربیت مستقل سازی و قطع تارهای وابستگیست. این فرایند از پایین ترین سن آغاز می شود و تا بالاترین سن ادامه می یابد.

سلامت روانی چیست؟ سازمان بهداشت جهانی در سال 2005 سلامت روانی را این گونه تعریف کرده است: وضعیت بهزیستی که فرد توانایی های خود را درک کند. بتواند با فشارهای روانی و تنگناهای زندگی مقابله کند. فرد بتواند کاری مفید انجام دهد. بتواند در جامعه خود مشارکتی سازنده داشته باشد.

افراد دارای آسیب های بینایی چه نیازهایی دارند؟ توجه به نیازهای اساسی، توجه به حقوق شهروندی، توجه به کرامت و شأن انسانی، توجه به سلامت جسمانی و سلامت روانی، توجه به پذیرش آنان در جامعه، توجه به اشتغال و توانایی های گوناگون آنان. این ها نیازهای آسیب مندان بینایی ست. آسیب مندان بینایی نیاز دارند تا به استقلال نسبی برسند. آسیب مندان بینایی نیاز دارند تا احساس مفید بودن و خود ارزشمند بودن کنند، به خودکفایی اقتصادی نایل شوند.

چگونه میتوان به نیازهای آسیب مندان بینایی توجه کرد؟ اجرای نظام حمایتی، توانبخشی و آموزشی از بدو تولد. فراهم کردن فرصت های برابر برای رشد و شکوفایی همه جانبه، ساماندهی حمایت اجتماعی از آسیب مندان اجتماعی تا محقق شدن عدالت اجتماعی. ارتقاء کیفیت زندگی برای همه شهروندان. پیشگیری از برچسب گذاری، داغ گذاری، تبعیض و محرومیت اجتماعی. قادرسازی آسیب مندان بینایی به شناخت، کشف، پرورش، شکوفاسازی توانمندی های بالقوه و بالفعل خود. فراهم کردن امکانات رفاه، بهزیستی، اشتغال، مسکن و ازدواج برای این افراد، آموزش مهارتهای ارتباطی و اجتماعی به شهروندان عادی. فراهم کردن فرصتهایی برای پذیرش، تفاهم، احترام متقابل بین افراد جامعه و آسیب مندان بینایی. پیشگیری از تحقیر شدن و طرد شدن. آموزش مهارت های جسمانی، آموزش مهارت های تحصیلی کاربردی، آموزش مهارت های اجتماعی، مهارت های مراقبت از خود، مهارت های زندگی مستقلانه و ارتباطی، شغلی، ایمنی و حفاظتی. همه این موارد محقق نمی شود مگر با دست به دست هم دادن و دوری از منیت ها، آگاه ساختن جامعه نسبت به استعدادهای این افراد، جلب حمایت ائمه جمعه و در نهایت، همکاری رسانه ها....» (علاقمندان به استفاده از صحبت های دکتر به پژوه می توانند از لینک زیر فایل صوتی این صحبت ها را دریافت کنند)