به گزارش ایران سپید فراهم کردن زمینه حضور معلولان، جانبازان، سالمندان، زنان باردار و بچه دار و تمام اقشار جامعه ای که به آسانی نمی توانند در معابر، اماکن عمومی و بین مردم رفت و آمد کنند یک وظیفه مهم محسوب می شود. آن هم در زمانه ای که بین 10 تا 15 درصد جمعیت کشور را افراد معلول و کم توان جسمی-حرکتی تشکیل می دهند.

این افراد مانند تمام کسانی که در جامعه زندگی می کنند دارای حقوق شهروندی هستند؛ اما به دلیل نامناسب‌بودن فضاها، محیط‌های شهری و ساختمان های عمومی از ساده ترین حقوق خود نمی توانند بهره ای ببرند.

وجود پلکان (یا هر نوع ناهمواری و اختلاف سطح)، شیب های تند و غیر استاندارد، جدول و جوی آب، درخت و تیر چراغ برق و مصالح ساختمانی و بسیاری از موانع دیگر در پیاده روها و عرض خیابان ها مانع حرکت آسان و مستقل یک معلول می شود. این در حالی است که قشر معلول باید بتوانند همانند سایر اقشار بدون مشکل در شهر تردد کنند؛ اما سوالی که مطرح می شود این است که سهم جانبازان و معلولان از حمل و نقل عمومی چقدر است؟

چقدر شرایط مناسب برای تردد در سطح شهر به صورت پیاده و سواره برای آنها محیاست؟ آیا همین مناسب نبودن شرایط جامعه موجب نمی شود که اکثر این دسته از اقشار خانه نشین شوند و خود را سربار و بی مصرف بدانند؟ از آنجایی که درصد پایینی از فضای معابر شهری به معلولان اختصاص یافته و همچنان بسیاری از معابر برای تردد آنها، نامناسب است آیا مناسب‌سازی فضاهای عمومی و به رسمیت شناختن حقوق معلولان نقش مهمی در آسایش و توانمندسازی آنها نخواهد داشت؟

آنچه واضح است برای اجرای هر چه بهتر این شرایط نیازمند همکاری همه دستگاه‌ها و نهادها هستیم. مناسب سازی معابر و اماکن عمومی باید متناسب با وضعیت جسمانی معلولان، جانبازان و سالمندان باشد تا آن ها بابت تردد هیچ نگرانی و دغدغه ای نداشته باشند.

البته رسیدن به اهداف مدنظر مشارکت جدی دستگاه های اجرایی را می طلبد. در کنار وجود معلولان و جانبازان می بینید که کشور به سمت سالمندی کشیده می شود که خود این موضوع چالشی بزرگ محسوب می شود؛ اما به هر حال باید در آینده ای نزدیک امکاناتی نیز برای جمعیت سالمند کشور در نظر گرفته شود که در کنار معلولان و ناتوان های جسمی-حرکتی حق زندگی دارند.

در این گزارش برای پاسخ به این سوال که وضع مناسب سازی معابر برای معلولان در کشور به چه صورت است با ابراهیم کاظمی، دبیر ستاد هماهنگی مناسب سازی معابر بهزیستی به گفت و گو پرداخته ایم که می توانید در ادامه بخوانید. 

با وجود آنکه سال ها و در دولت های مختلف تلاش بر این بوده که سطح معابر کشور برای رفت و آمد معلولان، جانبازان، سالمندان، زنان باردار و بچه دار مناسب سازی شود اما می بینیم که بعد از گذشت این همه سال در این زمینه پیشرفت قابل قبولی نداشته ایم. ابراهیم کاظمی، دبیر ستاد هماهنگی و مناسب سازی معابر بهزیستی در این زمینه می گوید:‌ «وضعیت معابر پیاده روها در سطح کشور به شهرداری ها برمی گردد. قبلا بهبود وضعیت پیاده راه ها به صورت سلیقه ای بود. به طوری که مثلا مسئولی احساس می کرد نیاز به مناسب سازی است و مسئول بعدی این احساس را نداشت. بر همین اساس در حال حاضر استان هایی در کشور هستند که  شهردار آن علاقه زیادی برای رسیدگی به بهبود معابر دارد و به خوبی هم پیگیری می کند. کار هم خوب پیش می رود اما شهردار استانی دیگر معتقد است مگر در روز چند معلول و جانباز و سالمند می خواهد از معابر شهری استفاده کند که من آن را مناسب سازی کنم؟ این اتفاق مشخص می کند که ماهیت مناسب سازی و فرهنگ آن به طور کامل در کشور و استان های مختلف جا نیفتاده است. به هر حال مناسب سازی برای آحاد جامعه حتی افرادی که از نظر جسمی سالم هستند نیز باید وجود داشته باشد و این سبک مناسب سازی ها ربطی به معلول و جانباز و سالم ندارد.»

در زمینه بهبود سطح معبر مشکل علمی و آموزشی وجود دارد

او با تاکید افزایش قشر سالمند در کشور گفت: «به زودی قشر عظیمی از جمعیت کشور وارد سالمندی می شود و نیاز دارند به راحتی در معابر شهری و عمومی رفت و آمد کنند. طی مدت اخیر تلاش کرده ایم بسیاری از دستگاه ها را متوجه اهمیت این موضوع کنیم تا در کنار شهرداری ها همکاری های لازم را انجام دهند.»

کاظمی با اشاره به این موضوع که در وزارت علوم آموزش لازم در زمینه توجه به معلولان در شهرسازی و معابر عمومی وجود ندارد گفت: «یکی از 12 وظیفه قانونی شهرداری درباره معابر است و معتقد هستیم در حوزه معابر ضعف علمی و آموزشی وجود دارد. وزارت علوم وظیفه دارد دو واحد درس آموزشی در این زمینه در نظر بگیرد تا پیمان کارها زمان کار آموزش لازم را دیده باشند اما متاسفانه می بینیم بعد از گذشت 10-12 سال هنوز این کار را انجام نشده. دانشجویی که از دانشگاه بیرون می آید و بعد می خواهد در شهرداری و در جاهای مختلف به صورت پیمانکار و مهندس فعالیت کند وقتی آموزش ندیده باشد نمی تواند این کار را به درستی انجام دهد. بعضی وقت ها در پیاده روها می بینیم که پیمان کار دارد روی مسیر شیاری و سکه ای که مخصوص مسیر نابیناست گل و گلدان می گذارد و وقتی از او می پرسیم چرا این کار را می کنی؟ می گوید برای زیباسازی است! در صورتی که این مسیر ویژه نابیناست... چنین مشکلاتی به ضعف آموزش علمی که در کشور وجود دارد برمی گردد.»

اگر سازمان ها به وظیفه سالانه خود عمل کرده بودند....

به عقیده دبیر ستاد هماهنگی مناسب سازی معابر بهزیستی اگر هر  سازمان و دستگاهی که وظیفه ای برعهده دارد به درستی وظیفه اش را انجام دهد وضعیت مناسب سازی در کشور به شکل عالی پیش خواهدرفت: «در قانون آمده است هر سال دستگاه های اداری موظف است  هر سال30 درصد از ساختمان اش را مناسب سازی کنند. 10 سال از این قانون گذشته اگر به وظیفه سالی 30 درصد خود عمل کرده بودند مشکل مناسب سازی وجود نداشت. قانونی که بر عهده خود دستگاه قرار داده شده انجام نمی شود. شهرداری ها به وظیقه خود به درستی عمل نمی کنند. وزارت علوم آموزش های لازم را از طریق واحدهای درسی به دانشجوهای مربوط نمی دهد. وزارت صنعت، معدن و تجارت که وظیفه ساخت و وارد کردن خودروهای مناسب معلولین و بهبود وضعیت ناوگان حمل و نقل عمومی، هوایی، زمینی و ریلی را دارد به درستی پیش نمی برد. وزارت راه و شهرسازی که باید برای ساختمان های اداری مناسب سازی های لازم را به عمل می آورد به وظیفه خود به درستی عمل نمی کند. صدا و سیما و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی که وظیقه شان فرهنگسازی است در این زمینه قدمی موثر بر نمی دارد. برای همین وضعیت بعد از این همه سال همین است که می بینید. در صورتی که اگر هر کس وظیفه خودش را به درستی و طبق قانون انجام می داد این مشکلات هم وجود نداشت. در حال حاضر با توجه به وضعیت موجود؛ طبیعی است که با شهری روبرو شویم که با معلول قهر است با جانباز نامهربان است و با سالمند غریب است. حتی با آدم های سالم از نظر جسمی هم رابطه خوبی ندارد.»

عزم ملی دستگاه ها برای رسیدن به آرمان شهر

او درباره استان هایی که توجه به بهبود مناسب سازی معابر برای معلولان، جانبازادن و سالمندان می کند گفت: «استان لرستان حدود 50 مجوز از دادستانی و دادسرا گرفته و پیاده روهایی که مغازه و فروشگاه دارد را تخریب کرده اند و شهرداری موظف شده تا آنها را درست کند. پله ای که جلوی دو مغازه وجود داشته و آمده در پیاده رو و مسیر را گرفته تخریب کرده اند. در استان مازندران هم شهردار شهر ساری را دیدیم که تا به امروز خوب کار کرده. استان گلستان، شهر گرگان شهردار آنجا هم خوب کار می کند. شهردارهای زیاد هستند که گام های موثری در این زمینه برداشته اند. اما برای آنکه بتوانند موفق تر و سریع تر عمل کنند و پیش بروند نیاز به همکاری سایر ارگان ها و سازمان ها دارند. تعیین مدت زمان برای بهبود کامل اوضاع مناسب سازی معابر بستگی به این دارد که دستگاه ها چقدر زمان و هزینه برای مناسب سازی می گذارند و برای رسیدن به این آرمان شهر نیاز به عزم ملی داریم. همه باید در این حوزه ورود پیدا کنند. به ویژه بخش فرهنگسازی. هر کس وظایف خودش را انجام دهد می توان به زودی شرایط خوبی در کشور شاهد باشیم. اما اگر این همکاری ها صورت نگیرد قاعدتا وضعیت همین خواهدبود که تا به امروز هست.» کاظمی درباره هزینه هایی که لازم است صرف بهبود مناسب سازی معابر برای معلولان شود گفت: «بسیاری از فضاها و مکان ها اگر قبل از ساخت نهایی مناسب سازی شود هزینه بسیار کمتری را می طلبد تا اینکه بخواهیم ابتدا یک مکان را بسازیم و سپس آن را مناسب سازی کنیم. وقتی جایی در حال ساخته شدن است از همان ابتدا مناسب سازی در نظر گرفته شود بهترین راهکار خواهدبود؛ اما با توجه به شرایط موجود بسیاری از فضاها و مکان ها چون از قبل درباره این موضوع فکری نشده مجبور هستند هزینه بیشتری را متقبل شوند.»

یک معلول باید بتواند به راحتی در اماکن عمومی رفت و آمد کند

دبیر ستاد هماهنگی مناسب سازی معابر بهزیستی سطح ایده آل معابر شهری را اینطور توضیح می دهد: «سطح ایده آل این است که معتقدیم شهر بدون مانع باشد. نه اینکه هیچ مانعی وجود نداشته باشد. یعنی شهر به صورتی باشد که معلولان بدون کمک از دیگران راحت بتوانند در فضای اجتماعی زندگی و رفت و آمد کنند. وقتی معلول خودش بتواند بیرون بیاید خیلی احساس مفید بودن می کند. چند وقت پیش جانباز قطع نخاعی می گفت باید برای برگزاری نمایشگاهی به آلمان می رفت. تعریف می کرد فقط از مسیری که می خواست از خانه تا فرودگاه امام خمینی برود مشکل داشته و به تنهایی هم به آلمان رفته بود. این معلوم است یک معلول، جانباز، ناتوان، سالمند، زن باردار، خانم بچه دار با کالسکه و... وقتی بتواند به راحتی از معابر شهری استفاده کند در کنار احساس مفید بودن می تواند بدون کمک کسی به راحتی کارهای روزمره خود را مانند هر فرد عادی دیگری انجام دهد.»

منبع: قدس