به گزارش ایران سپید در چنین شرایطی, صاحب نظران حوزه های مختلف به خانواده ها توصیه می کنند با انجام فعالیت های سازنده, در خانه بمانند و کمتر بیرون بروند. یکی از این توصیه ها, مطالعه ی کتاب های مختلف است.

نابینایان هم به عنوان شهروندان علاقه مند به مطالعه و کتاب خانی اقدام به تهیه ی کتاب های دلخواهشان از مراکز تولید کتاب ویژه ی نابینایان می کنند؛ اما تحت چه شرایطی؟ آیا تمام این مراکز در شرایط کرونا فعالیت می کنند؟ آیا نابینایان برای تهیه ی کتاب باید به صورت حضوری به این مراکز مراجعه کنند؟

کتابخانه ی حسینیه ی ارشاد فعلاً تعطیل است

پرستو ولدخان, مسئول بخش نابینایان کتابخانه ی عمومی حسینیه ی ارشاد می گوید با شیوع ویروس کرونا عملاً فعالیت های این کتابخانه و به طریق اولی بخش نابینایان متوقف شده است: «کتابخانه ی حسینیه ی ارشاد برای عموم اعضا اعم از افراد بینا و نابینایان, از زمان اوج گیری شیوع ویروس کرونا تعطیل شد و همچنان تعطیل است؛ یعنی کتابخانه ی ما فعلاً مراجعه ی حضوری ندارد.»

ولدخان برای گریز از شرایط رکود در ایام کرونا, اقدام به راه اندازی یک کانال تلگرامی برای ایجاد فضای مطالعه می کند: «ما به این فکر کردیم چه خوب است در چنین شرایطی, شکل دیگری از خدمات کتابخانه ای یا خدمات فرهنگی را تعریف کنیم. چون مخاطبی که در خانه دوران قرنطینه را می گذراند, به فضا های فرهنگی که قبلاً دسترسی داشت, فعلاً دسترسی ندارد و باید بتواند با استفاده از شکل جدید خدمات فرهنگی, اوقاتش را به خوبی بگذراند. آنچه در ذهن ما بود, ایجاد کانال بخش نابینایان کتابخانه ی حسینیه ی ارشاد در تلگرام بود. ما از اوایل خرداد این کانال را فعال کردیم. در واقع عمده محتوایی که در این کانال در اختیار مخاطب قرار می گیرد, فایل های صوتیست که عموماً از میان کتاب هایی که قبلاً در کتابخانه ی حسینیه ارشاد تولید شده. منتها ما مطالبی را انتخاب می کنیم که به تنهایی وافی به مقصود باشند؛ یعنی یک داستان از یک مجموعه داستان یا یک مقاله از یک مجموعه مقاله. خوشبختانه از اواسط تیر اقدام به تولید محتوای جدید کردیم. به این شکل که مثلاً از مجله ی داستان همشهری یا کتاب هایی که قبلاً منتشر نشده بودند و تازه به بازار آمده اند مطالبی انتخاب می کنیم. طبعاً به خاطر حفظ حقوق ناشران نمی توانیم کتاب کامل را در کانال بار گذاری کنیم. ما ناچاریم بخش هایی از آن را بار گذاری کنیم. بنا بر این شروع کردیم بخش هایی را که می شود به تنهایی بار گذاری کرد یا بخش هایی از مجلات را به صورت گویا در اختیار اعضا قرار دهیم.»

ولدخان در پاسخ به پرسش ما پیرامون نحوه ی تهیه ی کتاب از آرشیو بخش نابینایان کتابخانه ی حسینیه ی ارشاد در ایام کرونایی اظهار می دارد: «تلاش می کنیم با کمک و همفکری همکارانمان در کتابخانه ی حسینیه ی ارشاد, راهکاری بیندیشیم تا دوستان بتوانند کتاب تهیه کنند. فعلاً قول صد درصد نمی دهم؛ اما این نوید را می دهم که به زودی امکان خدمات امانت کتاب فراهم خواهد شد؛ منتها به شیوه ی جدید و تمام این اتفاقات از طریق کانال بخش نابینایان در تلگرام اطلاع رسانی خواهد شد. دوستان می توانند با جست و جوی نشانی @blindhepl یا جست و جوی عنوان بخش نابینایان کتابخانه ی حسینیه ی ارشاد, کانال ما را پیدا کرده و عضو شوند. خیلی خوشحال می شویم که دوستان از مطالب این کانال استفاده کنند؛ چون ما با وسواس خاصی مطالب را انتخاب می کنیم و شرایطی فراهم کرده ایم که هر کس با هر سلیقه, بتواند مطالب مورد علاقه اش را پیدا کند. در واقع ارائه مطالب به این شکل در کانال, به نوعی مبارزه علیه رویه ی گردآوری و جمع آوری صرف کتاب و ذخیره در هارد های با حجم بالاست. شاید دوستانی که صرفاً اقدام به جمع آوری کتاب کرده و آن ها را مطالعه نکرده اند, با مراجعه به این کانال و استفاده از محتوایی که اتفاقاً از کتاب های ضبط شده انتخاب می شود, ترغیب به مطالعه ی کامل کتاب های مد نظرشان شوند. علاوه بر محتوایی که از بخش های مهم مجلات و کتاب ها انتخاب می کنیم, سخنرانی های تد را هم داریم. سخنرانی های تد به زبان اصلی سخنران و با زیر نویس زبان های دیگر ارائه می شود. این شکل ارائه طبعاً برای دوستان ما قابل استفاده نیست. یکی از گوینده های خلاق ما زیر نویس تعدادی از این سخنرانی ها را گویا کرد. این کار خیلی مورد استقبال قرار گرفت و تصمیم گرفتیم این رویه را ادامه دهیم.»

* رودکی همچنان فعال است

اما مرکز رودکی به عنوان قدیمیترین مرکز تولید کتاب های گویا و بریل, با در نظر گرفتن پروتکل های بهداشتی, فعالیت های خود را ادامه می دهد. محمد خوانین زاده, مدیر این مرکز در این زمینه می گوید: «مرکز نابینایان رودکی کما فی السابق به فعالیت هایش ادامه می دهد؛ هرچند ما تابع قوانین صادر شده از سوی دولت هستیم چه از لحاظ ساعات کار و چه از لحاظ اجرای پروتکل های بهداشتی و همچنین از لحاظ بحث دورکاری. اما تلاش کرده ایم تا امروز فعالیت های مرکز همچنان ادامه داشته باشد. از اسفند سال گذشته تا امروز کتابخانه های ما اصلاً تعطیل نبودند. به گونه ای برنامه ریزی کرده ایم که حتی در ساعات دورکاری همکاران, کتابخانه هایمان پاسخگو باشند.»

خوانین زاده در خصوص نحوه ی دریافت کتاب از سوی نابینایان می گوید: «برخی دوستان ترجیح می دهند مراجعه ی حضوری داشته باشند که البته ما ممانعت نمی کنیم, اما توصیه هم نمی کنیم. در غیر این صورت درخواست های دوستان را از طریق پست ارسال می کنیم. برای برخی دوستان هم کتاب های مد نظرشان را از طریق فضای مجازی و اپ هایی مثل واتس اپ ارسال کرده ایم. در زمینه ی کتاب های بریل, با وجودی که تولیدات ما همچنان ادامه دارد, اما توصیه می کنم دوستان کمتر از این نوع کتاب ها استفاده کنند؛ مگر در مواقع ضروری؛ چون به هر حال کتاب های بریل دست به دست می چرخد. گرچه ما از روش هایی مثل توقف چند روزه بعد از دریافت کتاب بریل از سوی مخاطب استفاده می کنیم؛ اما احتیاط های لازم را باید دوستان رعایت کنند.»

مدیر مرکز رودکی به تولیدات این مرکز در حوزه ی کتاب های گویا و بریل هم اشاره می کند: «ضبط جلد های اول و دوم کتاب تاریخ هرودوت, ضبط جلد های اول و دوم کتاب فیزیولوژیک گایتون, چشمه ی خزر منتخبی از سخنان حضرت محمد (ص) نوشته ی علی نظامی پور همدانی, ماشال درباره ی زندگی یکی از رزمندگان دفاع مقدس, از جمله کتب گویاییست که در مرکز تولید شده. در بخش بریل هم حدود شش عنوان در حوزه ی کتاب کودک, چند عنوان با موضوع مهدویت و همچنین تولید کتاب های زبان انگلیسی و فرانسه را داریم. دوستانی که کتاب زبان خاصی از انگلیسی و فرانسه مد نظرشان است, می توانند درخواستشان را مطرح کنند تا آن را تولید کرده و در اختیارشان قرار دهیم.»

فعلاً دورکاریم

نهاد کتابخانه های عمومی کشور که مدتیست با اختصاص بخش نابینایان در کتابخانه های خود, به این شهروندان توجه کرده و اقدام به تولید کتاب های گویا می کند, تلاش خود را در این زمینه پیش برده که با در نظر گرفتن پروتکل های بهداشتی توصیه شده, خدماتش را به اعضای نابینای خود ارائه دهد. روح الله ساعی, دبیر کارگروه نابینایان این نهاد فرهنگی پیرامون ارائه ی خدمات به نابینایان چنین توضیح می دهد: «شرایط کتابخانه ها همچنان در دورکاریست؛ یعنی همکاران ما در 58 مرکزی که در سراسر کشور داریم, خدمات را به صورت دورکاری ارائه می دهند؛ کتاب های درخواستی دوستان را از طریق ارسال به صورت پستی یا ارسال لینک های دانلود, در اختیارشان قرار می دهند. البته برخی همکاران ما دو یا سه روز از هفته را در محل کارشان حاضر شده و خدمات لازم را ارائه می دهند. بنا بر آنچه از سوی نهاد کتاب خانه های عمومی و همچنین کارگروه نابینایان پیش بینی شده بود, بازگشایی مراکز در وضعیت های زرد و قرمز از اول شهریور بود؛منتها باید از ستاد مبارزه با کرونا استعلام و همچنین بررسی وضعیت موجود  انجام می شد. با اوج گیری موج سوم اجرای این برنامه به تعویق افتاد. فعلاً ما شرایط را بررسی می کنیم که در صورت امکان, حد اقل همکارانمان هفته ای دو روز در محل کارشان حاضر شوند تا خدمات را به صورت بهینه ارائه دهیم. این موضوع بررسی شده و منتظر طی مراحل اداری و صدور بخشنامه از سوی نهاد کتابخانه های عمومی کشور هستیم..»

ساعی به مراکز فعال در حوزه ی نابینایان اشاره کرده و اظهار می دارد: «مراکزی مثل شیراز, ایلام, اصفهان, تبریز و چند مرکز دیگر به خوبی در این مدت فعالیت کرده و حتی استان های همجوارشان را پوشش داده اند.»

خدمات ما پایدار است

دامنه ی فعالیت های کتابخانه ها در چنین شرایطی, صرفاً به مراکز دولتی یا عمومی محدود نمی شود. اتفاقاً بعضی کتابخانه ها وابسته به نهاد های عمومی غیر دولتی در شهر هایی غیر از پایتخت هم, سعی کرده اند با در نظر گرفتن اصولی که توصیه می شود, فعالیت هایشان را همچنان ادامه دهند. کتابخانه ی حضرت فاطمه زهرا (س) وابسته به شهرداری اصفهان یکی از همین نمونه هاست. سعید عابدی, سرپرست بخش نابینایان این کتابخانه فعالیت های بخش متبوع خود را چنین تشریح می کند: «بعد از اوج گیری کرونا, کتابخانه ما فقط یک ماه تعطیل بود و از اردیبهشت سال جاری کارمان را از سر گرفتیم. از همان ابتدا, کار ما چندان جنبه ی حضوری نداشت؛ بنا بر این بدون هیچ مشکلی کارمان را ادامه دادیم. کتاب هایی را که تولید می کنیم, در گروه مجازی نوای کتاب که به صورت شبکه بین کتابخانه های نابینایی ایجاد شده بار گذاری می کنیم تا همکارانمان بتوانند این تولیدات را در آرشیو هایشان نگهداری کنند. البته بعضی دوستان با رعایت پروتکل بهداشتی مراجعه ی حضوری دارند؛ اما عموماً خدمات ما غیر حضوریست.» کتاب های درخواستی دوستان هم به وسیله ی گویندگانی که با ما همکاری می کنند, ضبط می شود و بعد از انجام ویرایش های لازم, در اختیار دوستان قرار می گیرند.»

چنان که در ابتدا مطرح شد, فعلاً ویروس کرونا در کنار ماست و این ما هستیم که برای انجام کار های مثبت مثل مطالعه, باید به توصیه های مسئولان عمل کنیم و از تسهیلاتی مثل تهیه ی کتاب به شکل مجازی بهره بگیریم.