۱۵ سال پیش طرح مناسب سازی اماکن عمومی در مجلس شورای اسلامی برای حمایت از معلولان تصویب شد. قرار شد از زمان ابلاغ  به مدت دو سال مناسب‌سازی معابر عمومی و نصب نشانه‌ها و علائم فیزیکی لازم با اولویت میادین و معابر اصلی و نزدیک به تقاطع‌ها آماده شود. همچنین ‌ چراغ‌های راهنمایی معابر به علائم صوتی و نیز برجسته کردن سطح پیاده‌روهای نزدیک به تقاطع‌ها برای استفاده نابینایان انجام شده و  ‌ تمهیدات لازم در توقفگاه‌های عمومی با هدف در نظر گرفتن محل‌های ویژه برای توقف وسایل نقلیه معلولین صورت گیرد.

بر اساس قانون صدور هرگونه مجوز ساخت‌ و ساز و گواهی پایان کار، تأمین تسهیلات و خدمات ویژه برای کم‌توانان جسمی و حرکتی و جانبازان در امر رفت‌ و آمد از طریق شرکت واحد اتوبوس‌رانی تهران و حومه و شرکت راه‌آهن شهری تهران و حومه (مترو) و سازمان تاکسی‌رانی انجام شود.

همچنین در تبصره ای اعلام شد  شهرداری تهران بنا به مسؤولیت‌های مقرر در قانون شهرداری و خصوصاً مفاد ماده پنجاه و پنجم (55) مسؤولیت هماهنگی و پیگیری اجرایی کردن مفاد این مصوبه را عهده‌دار است و مکلف است با تشکیل ستادی متشکل از نمایندگان بخش‌های ذیل نسبت به پیگیری موضوعات و تصمیمات متخذه و اعمال نظارت بر حسن انجام وظایف و مفاد این مصوبه و تصمیمات متخذه اقدام کند.

تاکنون اقدام جدی در خصوص مناسب سازی معابر در کلان شهر تهران رخ نداده است و به اعتقاد زهرا نژاد بهرام عضو شورای شهر تهران افراد سالم هم نمی توانند در این شهر تردد کنند چه برسد به معلولان.

زهرا نژاد بهرام عضو هیآت رئیسه شورای اسلامی شهر تهران گفت: معابر تهران تنها برای مردان بالغ و سالم مناسب است، شهرداری باید با عزمی جدی به مسئله مهم مناسب سازی معابر برای افراد کم توان ورود کند و این عزم و اراده می بایست به زیر مجموعه‌های شهردار تهران نیز ابلاغ شود تا اقدامات اجرایی این مهم انجام شود.

وی ادامه داد:  تعجب می‌کنم که برخی‌ها تصورشان بر این است که مناسب سازی یک کار فانتزی و شیک است اما این یک اصل  است تا افراد بتوانند از معابر ساخته شده،  استفاده کنند

عضو هیأت رئیسه شورای شهر تهران با تأکید بر این موضوع که تلاش می‌کنیم این شهر را مناسب‌سازی کنیم، گفت: این به این معنا نیست که فقط معلولان بتوانند در شهر عبور و مرور کنند بلکه باید همه مردم بتوانند از شهر استفاده کنند.

نژادبهرام ادامه داد: بعد از دو سال تعطیلی ستاد مناسب‌سازی،این ستاد را فعال و چند جلسه برگزار شد و تمام دستگاه‌ها در آن عضو هستند. تاکنون 44 بوستان مناسب‌سازی شده است و قرار است هر ماه یک معبر درتهران مناسب سازی شود.

آمار دقیقی از تعداد معلولان در شهر تهران است اما گفته می شود بیش از یک میلیون معلول درپایتخت هستند که برای تردد دچار مشکل هستند.از بیش از هزار پارک در تهران فقط ۴۴ پارک برای معلولان مناسب سازی شده و تردد این افراد در مترو واتوبوس هم دچار مشکل است میزان توجه مسؤؤلان برای تردد این قشر در جامعه کم بوده است.

بر اساس قانون باید شرایط تردد معلولان در وزارتخانه ها، سازمان ها و شرکت ها دولتی فراهم شود و در طراحی ساختمان ها باید برای این افراد شرایط خاص در نظر گرفته شود ولی در حال حاضر در بسیاری از موارد به این موضوع توجه نشده و این افراد به سختی در شهر تردد می کنند و بسیاری از ساختمان هانا ایمن و نامناسب برای این قشر جامعه هستند.

در سال 96 لایجه حمایت از معلولان تصویب شد. بحث تردد و دسترس پذیر کردن مکان‌های عمومی شهر و تحرک معلولان در این قانون مورد توجه قرار گرفت و  منظور از دسترس پذیری اقداماتی است که با هدف ایجاد محیط بدون مانع جهت مشارکت افراد معلول در همه حوزه‏‌های زندگی و فراهم آوردن فرصت برابر برای آنها در برخورداری از امکانات زندگی اجتماعی، همانند سایر افراد، انجام می ‏شود.

این دسترسی ها شامل سیستم حمل و نقل، محیط فیزیکی، اطلاعات، آموزش و پرورش، تکنولوژی، اشتغال، منابع مناسب ارتباطی و رسانه‏‌ها هستند. در این لایحه همه دستگاه‌ها مکلف شدند که معابر و خصوصاً مکان‌هایی که متعلق به معلولان است را مناسب سازی کنند و فضا را برای تحرک و تردد معلولان آماده کنند.

 بر اساس لایحه مصوب در مجلس شهرداری‌ها و دهیاری‌ها نیز مکلف می‌شوند در صدور پروانه و پایان کار ساختمان‌ها موارد مذکور (مناسب‌سازی) را رعایت کنند. شهرداران و رؤسای نظام مهندسی، مسئول اجرا و نظارت بر حسن اجرای این ماده بوده و متخلفان به مجازات تعزیری جزای نقدی درجه 5 تا 8 مندرج در ماده 19 قانون مجازات اسلامی مصوب سال 1392، به انفصال موقت یا دائم از خدمات عمومی، تنزل مقام و یا محرومیت از انتصاب به پست‏های حساس و مدیریتی و یا اخراج از نهاد یا سازمان متبوع محکوم می‏‌شوند.

قانون جدید حمایت از حقوق معلولان، شهرداری‏‌ها مکلفند جهت امکان تردد افراد دارای معلولیت‌‏های شدید، سامانه‌های حمل و نقل ویژه افراد دارای معلولیت را با تجهیز ناوگان خودروهای مناسب‌‏سازی شده ایجاد کنند. دولت مکلف است در تشکیل این سامانه‏‌ها به شهرداری‏های فاقد اعتبارات لازم، کمک کند.

آنقدر این شهر دست‌انداز و چاله و چوله دارد که حتی یک مسیر کوتاه را هم نمی‌توان رفت. من برای یک خرید کوچک دچار مشکل هستم. خیلی مواقع هفته هاست که از خانه خارج نشده ام چرا که نمی توانم به راحتی با ویلچر در شهر تردد کنم اینها صحبت ها فاطمه ۳۵ ساله است.

وی یک فرزند ۱۰ ساله دارد و می گوید همیشه باید منتظر باشم تا پسرم از مدرسه بیاید و خرید کند در غیر اینصورت خودم نمی توانم. یک روز خودم برای خرید به سر کوچه رفتم و در یک چاله افتادم و آسیب جدی دیدم. خیابان های این شهر برای معلول ها اصلاً‌مناسب نیست.

در قانون حمایت از معلولان تمامی موارد دیده شده ولی مدیران به این مسؤولیت اجتماعی بی توجه هستند و تقریبا اقدام جدی صورت نگرفته است.

کلان شهر تهران برای معلولان مناسب نیست و برای اصلاح وضعیت موجود کاری نمی‌کنند؟ در برخی معابر کف پوش ها برای تردد نابینانان در نظر گرفته شده است که بعضا نامناسب است؟ بسیاری از معلولان در خانه های زندگی می کنند که آسانسور ندارد و این افراد واقعا به سختی تردد می کنند بعضا ماه ها از خانه خارج نمی شوند.

پیروز حناچی شهردار تهران در این بار گفت:  ما باید مناسب‌سازی در شهر را به بالای ۳۵ درصد برسانیم چرا که کودکان، سالمندان و توان‌یابان از این فضا استفاده می‌کنند.

به گفته حناچی، سازمان بهزیستی و شهرداری وظایف مشترکی را با یکدیگر دارند که یکی از این وظایف مناسب‌سازی فضای شهری است که موضوع بسیار مهمی است.

وی گفت: متاسفانه فضای مناسب‌سازی در شهر تهران قابل قبول نیست و ما باید در این زمینه اقداماتی انجام دهیم. ضمن اینکه باید به موضوع آموزش، فرهنگسازی در حوزه مناسب‌سازی نیز توجه ویژه‌ای شود. هم اکنون شرایط مناسب‌سازی در شهر تهران حدود 5 درصد است که این میزان با توجه به حضور سالمندان، کودکان به بالای 35 درصد برسد.

به ‌نظر می‌رسد هنوز دغدغه‌های لازم در بسیاری از نهادهای مسئول برای مناسب‌ سازی معابر شکل نگرفته است اما اخیراً جلسات زیادی در این باره از سوی شورای شهر و شهرداری برگزار شد و در حال حاضر قرار است در تمامی مناطق برخی خیابان ها مناسب سازی شود.

عل اعطا سخنگوی شورای شهر تهران گفت: در این دوره از مدیریت شهری در این زمینه برنامه ریزی شده است. اعضای شورای شهر تهران تاکید ویژه‌ای برای ارائه خدمات به معلولان دارند.

به گفته اعطا، اقداماتی در خصوص مناسب‌سازی معابر انجام شده است اما در این دوره از مدیریت شهری بنا داریم گام‌های بیشتری را در خصوص مناسب‌سازی معابر یو بوستان‌های شهر تهران برداریم.

به اعتقاد سخنگوی شورای شهر تهران، باید بستر حضور این افراد در جامعه فراهم شود و در این زمینه مدیریت شهری می تواند پیشگام باشد.

طی سال های اخیر اساساً به موضوع نامناسب بودن معابر شهری و اماکن عمومی پرداخته شده است و امیدواریم این موضوع به دغدغه مسؤولان تبدیل شود.

محمد سالاری رئیس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهر گفت: در معابر و پیاده راه ها وضعیت بسیار، بسیار نامناسب و بلکه نابهنجار است،  در اصل وضعیت پیاده راه ها و معابر شهر نه تنها برای تردد معلولین نامناسب است بلکه حتی برای افراد عادی به خصوص افراد کهنسال و کودکان نیز به شدت نامناسب است.

به گفته سالاری، شهرداری تهران در راستای مناسب‌سازی فضاهای شهری برای توان‌یابان،سالمندان،کودکان و سایر اقشار آسیب‌پذیر جسمی،حرکتی و ذهنی به منظور تحقق شعار تهران شهری برای همه اقدامات لازم را انجام دهد.

 ۱۵درصد از جامعه شهری تهران دچار معلولیت هستند. برخی دیگر نیز اگرچه در ظاهر سالم‌اند اما در استفاده از امکانات شهری به دلیل کم‌توانی اندام حرکتی‌شان محدودیت دارند.

زهرا صدر اعظم نوری عضو شورای شهر تهران در این باره گفت: یکی از وظایف مدیریت شهری مناسب‌سازی معابر است. شهرداری تهران در راستای مناسب‌سازی فضاهای شهری برای توان‌یابان،سالمندان،کودکان و سایر اقشار آسیب‌پذیر جسمی،حرکتی و ذهنی به منظور تحقق شعار تهران شهری برای همه باید بیشتر هزینه کند و در این زمینه هم برنامه ریزی های صورت گرفته است.

بر اساس این گزارش، کلان شهر تهران هنوز برای تردد معلولان مناسب سازی نشده است و قرار است در این باره برنامه های در پایتخت اجرا شود امیدواریم هر چه زودتر اقداماتی در این زمینه رخ دهد تا این قشر از جامعه هم به راحتی در اماکن عمومی تردد کنند./ فارس