به گزارش ایران سپید اخیرا خانه پدری فروغ فرخزاد، شاعر معاصر ایران به تصویب اکثریت اعضای شورا رسید. اهمیت این کار به این است که با ثبت ملی این خانه تاریخی، از تخریب آن جلوگیری به‌عمل می‌آید.

خانه فروغ فرخزاد

خانه پدری فروغ در محله منیریه سال‌ها به فراموشی رفته بود. بسیاری از آثار فروغ فرخزاد در این خانه متولد شده و این خانه علاوه بر تاریخی بودن، دارای ارزش ادبی و ملی است.

اتاق خواب فروغ فرخزاد طی سال‌ها در دست مالک‌های دیگر به آشپزخانه تبدیل شده است. این خانه متعلق به اواخر دوران قاجاریه است، ولی مالکان بعدی در آن دست برده و بیشتر نشانه‌های تاریخی آن را از بین برده‌اند.

خانه ملیجک

بنای قدیمی و ارزشمندی که به عنوان خانه ملیجک از آن یاد می‌شود، مربوط به نسلی از خانه‌های قدیمی تهران با شکل سنتی و متعلق به دوره قاجاره است. این بنا، قدمتی ۱۲۵ ساله دارد. غلام‌علی خان عزیزالسلطان متولد ۱۲۵۷در تهران و متوفای ۱۳۱۹، معروف به «ملیجک» و ملقب به «عزیز السلطان» و بعد‌ها هم «سردار محترم» است. وی در دربار ناصرالدین شاه بزرگ شد و مورد توجه شاه بود. وی با نوه شاه ازدواج کرد و این بنا در ۱۳۰۹ در اختیار او قرار گرفت و پس از آن به «عزیزیه» مشهور شد.

تا سال ۱۳۲۸ یقینا ملیجک در این بنا زندگی کرده است. ۱۳۳۰ این عمارت در اختیار سیدحسن تقی‌زاده قرار می‌گیرید و تبدیل به دفتر کار اولین رئیس مجلس سنا می‌شود. این مکان، جایگاه تشکیل اولین کابینه دوران مشروطیت نیز بوده است. هم‌اکنون طبقه زیرین این ساختمان در اختیار مرکز اسناد و معاونت مالی اداری کتابخانه مجلس شورای اسلامی و کتابخانه تخصصی انقلاب اسلامی (از کتابخانه‌های تابع کتابخانه مجلس) است و طبقه فوقانی آن در اختیار مجلس می‌باشد.

این بنا با ستون‌های بزرگ و تزیینی در ایوان و سقف شیروانی و پلکان دوطرفه در بخش ورودی، یادآور معماری خاص دوره‌ای از حکومت قاجار است. خانه ملیجک نشانه‌های تزئینی خاص معماری سنتی را دارد. این تزیینات به‌دلیل موقعیت اجتماعی و طبقاتی ملیجک مانند تزیینات کاخ‌های سلطنتی است که از همان جنس و با همان کیفیت اجرا شده است. تزیینات آیینه‌کاری بنا در تالار آیینه قرار دارد که فضایی به ابعاد تقریبی ۱۰ در ۱۵ متر است.

کیفیت طرح و اجرای آن قابل قبول و قابل مقایسه با اتاق آیینه‌ی بنا‌های معروف شهر تهران مانند کاخ گلستان و کاخ مرمر است. تمام سقف، آیینه‌کاری و شکل مربع حاشیه‌دار به ابعاد ۳۰ در ۳۰ سانتی‌متر دارد. محل برخورد سقف با بدنه، آیینه‌کاری زیبایی با طرح گل برجسته و حاشیه دارد. این بنا در ۲۵ مهر ۱۳۸۳ در فهرست آثار ملی قرار گرفت.

کاروانسرای خانات

ساخت کاروانسرای خانات را به اواخر دوران ناصرالدین شاه قاجار و سال‌های حدود ۱۳۰۰ هجری قمری نسبت داده‌اند. این عمارت، امروزه در خیابان صاحب جمع، جنوب چهارراه مولوی بامساحت حدود ۱۰۰۰۰ متر مربع و ۵۴ حجره کوچک با در‌هایی به ارتفاع پنج متر از چوب روسی و ۴۰ گل میخ ساخته شده است.

این مکان حجره‌های زیاد دارد. خان به معنای حجره است و خانات نیز به معنی حجرات می‌باشد. در ورودی آن کاشیکاری بسیار زیبایی دارد که کلام حضرت علی درباره تجارت بر آن نوشته شده است. از درب ورودی کاروانسرا وارد حیاطی بزرگ با حجره‌ها و میدان باراندازی در وسط، مواجه می‌شویم.

معماری آن به شیوهٔ آجرکاری است و دارای دو بخش حیاط و راهروی ورودی است. این کاروانسرا در تاریخ ۱ مهر ۱۳۸۲ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. به علت آتش‌سوزی سال ۱۳۵۷ بلااستفاده بود و در نهایت در اسفند ماه سال ۱۳۸۸ برای برپایی جشن نوروزی بازگشایی مجدد شد. فضای بیرونی کاروانسرای خانات اکنون تبدیل به دکان‌های فروش حبوبات و گیاهان دارویی و ادویه شده است.

بعد از بازسازی کاروانسرا، سفره‌خانه‌ای به شیوه قدیمی برپا شده که در آن برنامه‌های سنتی از جمله قصه گویی و نقالی اجرا می‌شود.

زندان هارون

این بنا، در بعضی منابع مشهور به زندان هارون‌الرشید یا زندان خان است. این بنا، مربوط به قرن چهارم قمری و در ۱۳ کیلومتری شرق تهران واقع شده است. این اثر، در تاریخ ۱۱ بهمن ۱۳۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. زندان هارون یکی از آثار تاریخی پس از اسلام در شهر ری است. این بنا، در ده کیلومتری جاده تهران به خراسان در دامنه کوه‌های مسگرآباد واقع است

بنای زندان به شکل مکعب مستطیل به ارتفاع ۹ متر و به صورت دو طبقه ساخته شده و از درازا و پهنای یکسانی برابر با ۳۰ متر و سی سانتی‌متر برخوردار است. زندان هارون دارای ساختاری متشکل از لاشه سنگ و گچ و از نظر قدمت متعلق به دوره آل‌بویه حدود ۱۱۰۰ سال قبل است.

زندان هارون در واقع آتشکده‌ای باستانی بوده است و به همین دلیل قدمت آن به دوران ساسانی بازمی‌گردد. همچون سایر آتشگاه‌ها بنا شده است که مرتفع یا در بلندی دامنه کوه‌ها ساخته می‌شدند. ظرافت کاری و علاقه‌مندی‌های خاصی در ساختمان بنا به کار رفته است و شکل متقارن خشک غیرعادی که به آن داده‌اند، نشان می‌دهد که بنیان این عمارت با علایق مذهبی و مقررات روحانی توام بوده است.