سال 93 همزمان با برنامه ریزی منسجم شهرداری تهران برای ارائه تسهیلات ویژه به معلولان و خانواده های آنها محمد باقر قالیباف، شهردار پانزدهم شهر تهران طبق مصوبه شورای شهر تصمیم گرفت تا در طرح ساماندهی سرویس مدارس امکان استفاده رایگاه کودکان مدارس استثنایی از سرویس مدارس را در دو بخش ناوگان تاکسی و اتوبوسرانی اجرایی کند.

از این سال بود که به صورت رسمی و طی تفاهم نامه هایی که هر سال تمدید می شد؛ شهرداری تهران موظف بود تا به دانش آموزان مدارس استثنایی امکانات استفاده از سرویس مدارس را به صورت رایگان محیا کند. این تسهیلات تا سال 96 نیز پا برجا بود.

به گونه ای که 22 مهرماه سال گذشته رئیس اداره آموزش و پرورش استثنایی شهر تهران در یکی از برنامه های تلویزیونی اعلام کرده بود: 56 هزار نفر از دانش‌آموزان با نیازهای ویژه شهر تهران از سرویس ایاب و ذهاب رایگان استفاده می‌کنند که لازم است در این زمینه از شهرداری تهران تشکر کنم.

البته امسال نیز رئیس آموزش و پرورش استثنایی شهر تهران نیز اعلام کرده بود: هزینه ایاب و ذهاب دانش آموزان استثنایی شهر تهران توسط شهرداری پرداخت می‌شود.

به گفته کریمی؛ در حال حاضر از 5 هزار و 500 دانش آموز با نیازهای ویژه که در مدارس استثنایی شهر تهران تحصیل می کنند، 5 هزار نفر از سرویس ایاب و ذهاب رایگان استفاده می‌کنند.

سال 95 نیز معاون برنامه ریزی آموزشی و توانبخشی سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور در گفت وگو با رسانه ها درباره بحث ایاب و ذهاب دانش آموزان استثنایی و رایگان شدن سرویس مدارس برای آنها درسال تحصیلی جدید، اعلام کرده بود: براساس برنامه ریزی ها و برآورد های انجام شده بودجه ای معادل 18 میلیارد و 500 ملیون تومان برای سرویس دانش آموزان استثنایی تخمین زده می شود.

به گفته غفوریان؛ با توجه به این که بیشتر دانش آموزان با نیاز های ویژه برای رفت و آمد از سرویس مدارس استفاده می کنند و جهت رفاه حال آنها در مدارس استثنایی مناطق محروم 100 درصد هزینه ها رایگان اعلام می شود و در استان های کمتر برخوردار نیز تا 70 درصد هزینه ها پرداخت می شود.

به اعتقاد این مقام مسئول در سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور؛ برای تامین بودجه رفت و آمد دانش آموزان نوآموز نیاز جدی به همکاری سایر نهادها و دستگاه های اجرایی کشور نظیر شهرداری، شورای شهر و خیرین داریم تا این مساله به راحتی برای دانش آموزان استثنایی اجرا شود.

برآوردهای مالی رئیس سازمان مدارس استثنایی کشور در سال 96 حکایت از آن داشت که 23 میلیارد تومان اعتبار لازم برای سرویس مدارس استثنایی کشور است.

آنطور که مجید قدمی در گفت و گو با خبرگزاری موج اعلام کرده است: در سال 96 اعتبار خوبی به این بخش داده شده است و با حمایت دولت بناست که بیش از 70 درصد هزینه ها از طرف دولت برای هزینه سرویس کودکان استثنایی پرداخت شود. البته این 70 درصد برای مراکز شهرهای بزرگ و استان ها در نظر گرفته شده و سرویس ایاب و ذهاب برای دانش آموزان مدارس محروم رایگان است.

به گفته این مقام مسئول در سازمان مدارس استثنایی کشور؛ 73 هزار دانش آموز در مدارس استثنایی تحصیل می کنند که بیش از 80 درصد خانواده این دانش آموزان خواهان استفاده از سرویس برای دانش آموزان خود هستند و تعداد کمی از خانواده ها خودشان فرزندانشان را به مدرسه می برند.

تمایل شهردار پانزدهم شهر تهران به ارائه خدمات رایگان به دانش آموزان استثنایی

سال 94 بود که معاون فرهنگی و اجتماعی وقت دوره گذشته مدیریت شهری یعنی حجت الاسلام و المسلمین امرودی در گفت وگویی با خبرگزاری ایران به صراحت اعلام کرده بود: تمامی هزینه های مربوط به سرویس دانش آموزان مدارس استثنایی در سال تحصیلی جاری از سوی شهرداری پرداخت می شود.

وی در عین حال به والدین دانش آموزان استثنایی تاکید کرده بود: والدین دانش آموزان باید هرگونه مشکل ایجاد شده در زمینه سرویس دهی به فرزندان خود را از طریق مدارس و یا آموزش و پرورش استثنایی پیگیری کنند.

مدیرعامل شرکت واحد اتوبوسرانی شهر تهران نیز در همین رابطه یادآور شده بود: سرویس حمل و نقل مدارس دانش آموزان استثنایی شهر تهران رایگان است.

به گفته پیمان سنندجی؛ 63 مدرسه ویژه دانش آموزان استثنایی در سطح شهر تهران وجود دارد که سرویس حمل و نقل دانش آموزان این مدارس از طریق شهرداری تامین شده و برای دانش آموزان رایگان است. چنانچه والدین دانش آموزان دراین زمینه با مشکلی مواجه شده اند، مراتب را از طریق مدارس و یا آموزش و پرورش منطقه مربوطه اعلام و پیگیری کنند.

در همان سال نیز رئیس آموزش و پرورش استثنایی شهر تهران نیز اعلام کرده بود: ارایه سرویس رایگان مدارس استثنایی شهر تهران تعهد شهردار تهران به دانش آموزان این مدارس است که توسط وی در زمان بازگشایی مدارس اعلام شد. ارایه سرویس رایگان به مدارس استثنایی شهر تهران از سوی شورای شهر تهران، شهرداری تهران و اداره کل آموزش و پرورش شهر تهران پیگیری می شود.

به گفته وجیه الله پرویزی ؛ براساس ابلاغیه ای که 16 آذرماه 93، به شهرداران مناطق ارسال شده و شهرداران هر منطقه باید جلسه ای را با حضور نمایندگان معاونت حمل و نقل و مدارس برگزار کرده و به تفکیک دانش آموزان بودجه های مورد نظر سرویس ها را به مدارس اختصاص دهند.

پرویزی بودجه اختصاص داده شده برای مدارس استثنایی برای یک ماه را حدود 440 میلیون تومان تخمین زده و تاکید کرده بود: کارگروهی با حضور نمایندگان شهرداری تهران و آموزش و پرورش شهر تهران برای پیگیری مشکلات سرویس مدارس استثنایی تشکیل شده و امیدواریم که به زودی مشکلات سرویس مدارس استثنایی حل شود.

سال 93 بود که عضو کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای چهارم شهر تهران اعلام کرد: با حمایت شهردار تهران، سرویس مدارس دانش‌آموزان استثنایی از اول مهر رایگان می‌شود.

به گفته مجتبی شاکری؛ سال گذشته طرحی در این خصوص در صحن شورا بررسی شد که قرار شد خدمات رایگانی در حوزه ایاب و ذهاب به دانش‌آموزان داده شود. در آن زمان شهرداری تهران موظف شد که در متمم بودجه سال گذشته خود، سرویس ایاب و ذهاب دانش‌آموزان استثنایی را مد نظر قرار دهد که این کار اجرایی نشد. اما امسال (سال 1393) مجدداً بحث رایگان شدن سرویس مدارس برای دانش‌آموزان مطرح شد که خوشبختانه با حمایت شهردار تهران قرار شد از این پس تسهیلات مطلوب‌تری به دانش‌آموزان استثنایی داده شود.

سال 96 نیز سرپرست وقت سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی شهر تهران نیز از رایگان بودن خدمات شهرداری تهران به مدارس استثنایی خبر داده و اعلام کرده بود: شرکت اتوبوسرانی حدود ۱۰۰ مدرسه را تحت پوشش قرار خواهند داد.

به گفته شهریار افندی‌زاده؛ امسال هم شهرداری تهران بودجه ای را برای این دانش آموزان اختصاص داده است. سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی و همچنین شرکت اتوبوسرانی حدود 100 مدرسه را تحت پوشش قرار خواهند داد که این خدمات‌رسانی را به صورت رایگان انجام دهند، شرکت های مورد نظر مشخص شده و قراردادهای آنها نیز در آینده نزدیک منعقد می شود.

وقتی مسئولیت پذیری شهرداری به سهم خواهی از دانش آموزان استثنایی تبدیل می شود

در تبصره 15 مصوبه تعیین نرخ کرایه سرویس مدارس مصوب سال 95 نیز به صراحت عنوان شده است: شهرداری تهران(سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی و شرکت واحد اتوبوسرانی تهران و حومه) موظف است تمهیدات لازم به منظور ارائه سرویس رایگان به دانش آموزان معلول و استثنایی در مناطق 22گانه شهر تهران را از طریق خودروهای مخصوص به گونه ای پیش بینی نماید که کلیه دانش آموزان مذکور از درب منزل تا مرکز آموزشی از سرویس رایگان استفاده کنند. اعتبار مورد نیاز جهت این امر برای سال جاری از محل اعتبار در اختیار شهردار تهران تامین و پرداخت می شود. همچنین شهرداری تهران موظف است اعتبار مورد نیاز را در هر سال در بودجه سنوایی پیش بینی نماید.

در واقع بنا بر این تبصره در لایحه بودجه هر سال هزینه ارائه سرویس رایگان به مدارس استثنایی پیش بینی شده است و بودجه سال 97 نیز از این امر مستثنی نخواهد بود. به رغم این پیش بینی سوال اینجاست که اگر قرار باشد شهرداری تهران 50 درصد از هزینه مربوط به سرویس مدارس استثنایی را بپردازد، مابقی این بودجه چه خواهد شد و در چه راهی صرف می شود.

اما در ماده پنجم لایحه کرایه سرویس مدارس سال جاری که به مسئولیت اجتماعی و تحقق دسترسی پذیری شهر اشاره دارد؛ آمده است: به منظور تحقق دسترس پذیری و ایفای مسئولیت اجتماعی، سازمان مدیریت و نظارت بر تاکسیرانی و شرکت واحد اتوبوسرانی مطابق با ردیف های 617021573 و617023673 بودجه مصوب سال 1397 تا 50 درصد عهده دار خدمات سرویس مدرسه دانش آموزان کودکان استثنایی محدوده مناطق 22گانه شهرداری تهران خواهند بود.

در واقع این ماده واحده نشان می دهد که معوان حمل و نقل و ترافیک شهرداری و متعاقب آن شورای شهر تهران در نظر دارد تا پرداخت 50 درصد مابقی هزینه سرویس مدارس دانش اموزان استثنایی را برعهده دولت قرار دهد اما از انجا که تجربه ثابت کرده است که دولت به هیچ کدام از تعهدات قانونی خود در حوزه مدیریت شهری و حمل و نقل عمومی عمل نکرده است، والدین این دانش آموزان مجبور به تامین و پرداخت این هزینه هستند.

اما از آنجا که برخی از خانواده ها دارای چندین فرزند معلول و استثنایی بوده که حتی توان تامین هزینه های درمانی و نگهداری آنها را ندارند، پرداخت نیمی از کرایه سرویس مدارس دانش اموزان استثنایی بار مضاعف مالی را برای این خانواده ها ایجاد نمی کند؟ آن هم در شرایطی که شهر تهران به هیچ عنوان امکان استفاده شهروندان معلول را از خدمات شهری از حمل و نقل عمومی گرفته تا خدمات رفاهی و تفریحی فراهم نکرده است و در این صورت مسئولیت اجتماعی مدیریت شهری تهران در مقابل این بخش از اقشار جامعه بیشتر خواهد بود.

نکته مهم دیگری که در این میان وجود دارد، این است که اگر شهرداری تهران قرار است تا 50 درصد از هزینه ایام و ذهاب دانش آموزان استثنایی را بپردازد، بودجه مصوب امسال شهرداری که این هزینه را به طور کامل پیش بینی کرده است؛ صرفه جویی نیمی از مبلغ مصوب را که شاید رقمی معادل 7 تا 10 میلیارد تومان می شود؛ را در چه راهی هزینه خواهد کرد؟

آیا این صرفه جویی در بودجه فوق در جهت تکمیل و ارتقای کیفیت و کمیت سرویس معلولان خواهد بود یا قرار است که بین افراد و یا سازمان های تابعه حمل و نقل عمومی بدو ناینکه شفاف سازی لازم در این زمینه انجام شود؛ تقسیم شود بودن اینکه گزارشی در این زمینه به شورای شهر تهران درباره چگونگی هزینه کرد آن ارائه شود؟

سوال اخر این است که وقتی در سال جاری که سال سخت اقتصادی کشور نامگذاری شده شهرداری سهم مسئولیت پذیری اجتماعی خود را در مقابل دانش اموزان استثنایی کم می کند، معلوم نیست که در سال های بعد چند درصد از این سهم را پرداخت خواهد کرد؟