کامرانی دکترای خود را با موفقیت در رشته مهندسی پزشکی از پلی‌تکنیک مونترال کانادا به اتمام رساند و فوق دکترای مهندسی بیو اپتیک را از دانشگاه هاروارد آمریکا و فوق دکترای نانو مواد پزشکی را از دانشگاه پوهانگ کره جنوبی دریافت کرد.

او در حال حاضر مدرس و محقق دانشکده پزشکی دانشگاه هاروارد بوده و در رشته مهندسی پزشکی به تدریس و تحقیق مشغول است.

دکتر کامرانی به‌تازگی موفق به اجرای پروژه مهمی شده که می‌تواند تحول بزرگی را در علم پزشکی ایجاد کند؛ پروژه لنزهای هوشمند که کاربردهای مختلفی در درمان نابینایی، کم‌بینایی، تست قندخون در افراد دیابتی یا حتی جنبه سرگرمی در واقعیت مجازی خواهد داشت.

دکتر احسان کامرانی در گفت‌وگو با کلیک آخرین فعالیت‌های خود را در زمینه لنزهای هوشمند تشریح کرده است.

آقای کامرانی بگذارید از پروژه‌تان با عنوان لنز هوشمند یا Smart Contact Lens که سر و صدای بسیاری به راه انداخته، شروع کنیم. کمی درباره این پروژه توضیح دهید.

بعد از دوره دکترا دوباره به ام‌آی‌تی و هاروارد رفتم و در آنجا مطالعه Bio-optics و Bio-Optoelectronics را آغاز کردم. افرادی که دید ضعیفی دارند، بعضا ترجیح می‌دهند به جای عینک از لنز استفاده کنند.

در این پروژه به دنبال وارد کردن کاربردهای بیشتری به لنزها بودیم تا آنها از حالت معمولی خود خارج شوند.

یکی از این کاربردها در بیماری دیابت بود. دیابت، یکی از بیماری‌هایی است که به موضوع روز دنیا تبدیل شده است.

افراد دیابتی باید مدام قند خون خود را بسنجند تا از مقدار آن در ساعات مختلف روز آگاه باشند. چنین بیمارانی برای سنجش قند خون نیز با مشکلات بسیاری دست و پنجه نرم می‌کنند و مدام باید انگشت‌هایشان را با سوزن‌های مخصوصی خراش دهند تا بتوانند میزان قند خون را بسنجند.

تحقیقات گسترده‌ای در این پروژه صورت گرفت و متوجه شدیم قند را علاوه بر خون می‌توان از طریق اشک چشم نیز اندازه گرفت و از میزان آن آگاه شد.

اما چگونه می‌توانستیم از اشک نمونه‌برداری کنیم؟ آیا حتما باید شخص گریه می‌کرد تا بتوان از آن نمونه داشت؟ پاسخ تمام پرسش‌ها در لنزهای هوشمند نهفته بود، اما مانع مهمی در این مسیر وجود داشت و آن نصب یک چیپ روی لنزها بود.

تصور کنید یک قطعه فلزی باید طوری روی یک لنز قرار می‌گرفت که مانع دید نشود یا آسیب و تهدیدی برای چشم نباشد و علاوه بر تمام موارد ذکر شده، باید خیلی ریز و دقیق بوده و از انعطاف‌پذیری لنزهای معمولی نیز برخوردار باشد.

این چیپ برای انجام فعالیت به باتری نیاز داشت و برخورداری از چنین باتری کار ساده‌ای نبود. برای پیشبرد این پروژه تیم بین‌المللی از محققان آمریکا، کانادا، سوئد، سنگاپور و کره جنوبی با ما همکاری داشتند.

بهترین‌های دنیا در این پروژه گرد هم آمدند تا بتوان خروجی متفاوتی را ارائه کرد. هدف این بود که با استفاده از چنین پروژه‌ای بتوانیم بیماری‌های بیشتری جز دیابت را تشخیص دهیم.

مثلا افرادی که با قطره چکان در چشم‌هایشان دارو می‌ریزند، با استفاده از اپلیکیشنی که روی اسمارت‌فون نصب می‌شود، می‌توانند به گجت دستور دهند تا داروی موجود در چیپ را داخل چشم بریزد.

این لنز حتی برای نابینایان نیز مفید است. لنزها در حال حاضر فقط برای نزدیک‌بینی و دوربینی یا دید ضعیف استفاده می‌شود، اما این لنز با وجود این‌که تاکنون چشم مصنوعی کاملی ارائه نشده، می‌تواند روی چشم قرار گرفته و بدون عمل جراحی دید کامل‌تری را به کاربرانش ببخشد.

آیا افرادی که به‌صورت مادرزادی نابینا هستند نیز می‌توانند از این لنزها استفاده کنند یا فقط برای افرادی مفید است که بر اثر سانحه یا حادثه بینایی خود را از دست داده‌اند؟

نابینایی انواع مختلفی دارد. این لنز به کم‌بینایان کمک کرده و بینایی نسبی را به آنها می‌بخشد تا بتوانند بینایی خود را کامل کنند، اما در افرادی که کاملا نابینا هستند به دلیل نابینایی آنها بستگی دارد.

گاهی چشم شخص کامل است و مشکلی ندارد، اما ارتباط بین مغز و چشم قطع شده است. این دستگاه می‌تواند ارتباط مجدد بین مغز و چشم را برقرار کرده و بینایی را به شخص بازگرداند، اما نباید انتظار داشت کاربران چنین دستگاه‌هایی در مرحله اول از دید کاملی برخوردار باشند، بلکه آنها دید محدود به دست می‌آورند.

هرچند تلاش ما برای ارائه جایگزینی کامل برای بینایی انسان ادامه دارد و با پیشرفت‌های به‌دست آمده چندان دور از دسترس نیست.‌

این دیوایس علاوه بر کاربردهای پزشکی از جنبه سرگرمی نیز قابل‌توجه است. برای مثال، شما روی یک صندلی نشسته و در برابرتان یک میز قرار دارد، با استفاده از این لنز می‌توانید اطلاعات بیشتری از میز داشته باشید که از چه جنسی است، در چه ابعادی است یا حتی در چه فاصله‌ای
از شما قرار گرفته است.

نمونه این قابلیت در عینک‌های Google Glass استفاده شده بود؟ این طور نیست؟

بله دقیقا. پروژه لنز هوشمند نمونه‌ای از عینک‌های هوشمند است. جالب است بدانید پروژه لنز و عینک هوشمند گوگل با هم شروع شدند، ولی چون پروژه گوگل از پشتوانه مالی بیشتری برخوردار بود، سریع‌تر پیش رفت و در نتیجه موفقیت ساخت آن نیز زودتر اعلام شد.

برخلاف عینک‌های گوگل که به اتصال به اینترنت و حقیقت مجازی محدود است، ما اولین لنزهای تماسی و عینک‌های هوشمند با قابلیت تشخیص پزشکی و درمانی را معرفی کرده‌ایم.