در همان سال‌های اولیه مدیرم با دیدن نامناسب بودن محل کار، اتاق کارم را به طبقه همکف انتقال داد تا مجبور نباشم در صورت خراب بودن آسانسور، سه طبقه را با ویلچر بالا و پایین کنم. اما مجبورم هر روز ناهار را پشت میزم بخورم، چرا که برای رسیدن به  ناهار خوری باید چندین پله را پشت سر بگذارم.  نامناسب بودن محیط کار برای من و همنوعانم کار کردن را دشوار و طاقت فرسا می‌کند.تصمیم گرفتم بازنشسته شوم این بیست سال بیشتر از سی سال بر من گذشت.» قانون بازنشستگی پیش از موعد در تاریخ 1/9/67 برای حمایت از جانبازان هشت سال دفاع مقدس، معلولان عادی و شاغلان مشاغل سخت و زیان آور در مجلس تصویب شد. اکنون 28 سال است که  از اجرای این قانون می‌گذرد و در طول این زمان تغییراتی را هم در بر داشته است تا بتواند شرایط کار  و زندگی را برای افراد دارای معلولیت هموار تر سازد. برای آگاهی از شرایط بازنشستگی پیش از موعد افراد دارای معلولیت و تغییرات ایجاد شده در این قانون با کیوان دواتگران، مدیر کل دفتر توانمندسازی معلولان سازمان بهزیستی کل کشور به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه می‌خوانید.

حذف شرط سنی برای بازنشستگی پیش از موعد
کیوان دواتگران، مدیر کل دفتر توانمندسازی معلولان سازمان بهزیستی کل کشور در پاسخ به اینکه افراد دارای معلولیت به چه صورت می‌توانند از طرح بازنشستگی پیش از موعد استفاده کنند، می‌گوید: «برای بهره‌مندی از قانون بازنشستگی پیش از موعد دارا بودن معلولیت و 20سال سابقه کار کفایت می‌کند، البته در آیین‌نامه سال 1385 که هیأت وزیران به تصویب رسانده بود در تبصره 7 حداقل شرط سنی 50 سال برای مردان معلول و 45 سال برای زنان معلول تصویب شده بود که این بند از قانون بازنشستگی پیش از موعد معلولان حذف شده است.
وی با اشاره به اینکه نوع معلولیت در استفاده از سنوات ارفاقی تفاوتی ندارد، می‌افزاید: افراد دارای معلولیت باید برای تشخیص شدت معلولیت به کمیسیون پزشکی مراجعه کنند تا شدت از کارافتادگی به دلیل معلولیت محاسبه شده و بر اساس آن بتوانند از 2تا 6 سال سنوات ارفاقی بهره‌مند شوند. کمیسیون پزشکی که برای محاسبه شدت معلولیت در نظر گرفته شده متشکل از چند پزشک متخصص از ارگان‌هایی همچون تأمین اجتماعی، وزارت بهداشت و بهزیستی است که به صورت کشوری تشکیل می‌شود. بنابراین معلولانی که در سایر استان‌ها زندگی می‌کنند باید حداقل یک روز یا 72 ساعت به تهران سفر کرده تا دراین کمیسیون پزشکی شرکت کنند.
مدیر کل دفتر توانمندسازی معلولان سازمان بهزیستی با اشاره به روند درخواست بازنشستگی برای معلولان می‌گوید: چنانچه معلولی در اداره‌ای شاغل باشد می‌تواند درخواست بازنشستگی پیش از موعد خود را به اداره مذکور تحویل دهد و آن اداره درخواست وی را به بهزیستی استان ارجاع خواهد داد و بهزیستی استان نیز درخواست را به دبیرخانه کشوری بازنشستگی پیش از موعد معلولان معرفی می‌کند تا بعد از نامه نگاری‌های اداری فرد به کمیسیون پزشکی معرفی شود.
دواتگران در پاسخ به اینکه آیا این قانون در بخش خصوصی هم اجرایی می‌شود، بیان می‌کند: در حال حاضر این قانون در ارگان ‌های دولتی و نیمه‌دولتی اجرایی می‌شود اما با وجود اینکه افراد شاغل در بخش خصوصی هم مشمول قانون بازنشستگی پیش از موعد می‌شوند بخش خصوصی پذیرای این قانون نیست. با توجه به اینکه سازمان تأمین اجتماعی از ما استعلام دریافت می‌کنند اما باز هم مددجویان به ما مراجعه می‌کنند که این قانون در خصوص آنها اجرایی نشده است. ما تمام پرونده‌های مشکل دار را به دفتر حقوقی سازمان ارجاع می‌دهیم.
با توجه به مکاتبات مکرر سازمان بهزیستی با تأمین اجتماعی هنوز علت این مشکلات مشخص نشده است و جواب درستی از سوی تأمین اجتماعی برای اجرایی نشدن این قانون دریافت نکردیم. حتی یک نفر هم از معلولان شاغل در بخش خصوصی نتوانسته از قانون بازنشستگی پیش از موعد معلولان بهره‌مند شود اما در سازمان‌های دولتی و نیمه دولتی حدوداً در ماه 30 نفر به بهزیستی مراجعه کرده تا از طریق این قانون بازنشسته شوند.
وی در خصوص مشکلاتی همچون شرط سنی می‌افزاید: افرادی که با مشکل شرط سنی مواجه می‌شوند با توجه به 20 سال سابقه کاری که دارند می‌توانند به دیوان عدالت اداری شکایت کنند یا به دفتر حقوقی بهزیستی استان محل سکونتشان مراجعه کرده و طرح شکایت کنند.»

نادیده گرفتن معلولان شاغل در بخش خصوصی
برای بررسی بیشتر موضوع بازنشستگی پیش از موعد معلولان سری به سازمان تأمین اجتماعی زدیم تا دریابیم چرا افراد دارای معلولیتی که در مراکز خصوصی مشغول فعالیت و کار هستند نمی‌توانند از این قانون بهره‌مند شوند.
سید محمدعلی جنانی، مدیرکل امور مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی در خصوص بازنشستگی پیش از موعد افراد دارای معلولیت می‌گوید: «سال 1367 مجلس شورای اسلامی قانونی را به تصویب رساند که در آن نحوه بازنشستگی جانبازان هشت سال دفاع مقدس و افراد دارای معلولیت مشخص شده است، همچنین اصلاحیه قانون مذکور در سال 83 با رأی نمایندگان خانه ملت به اجرا گذاشته شد و آیین نامه‌ای که موضوع بند 3 ماده واحده قانون ذکر شده مصوب سال 85 که براساس آن معلولان حوادث ناشی از کار و معلولان عادی مشمول قانون تأمین اجتماعی  در همه وزارتخانه‌ها، شرکت‌ها و مؤسسات دولتی، شهرداری‌ها، بانک‌ها و...  می‌توانند به شرط داشتن 20 سال سابقه قابل قبول بدون شرط سنی بازنشسته شوند.
طبق بند 2 و 3 این ماده واحده قانون مذکور، اگرمعلولیت‌های مربوط به حوادث ناشی از کار یا بیماری‌های ناشی از شرایط خاص کار باشد و درجه نقص عضوشان 20 تا 40 درصد باشد حداقل 2 و حداکثر 5 سال و در درجاتی که بین 40 درصد نقص عضو تا آستانه از کار افتادگی پیش رفته باشد حداقل 5 و حداکثر 8 سال می‌توانند بر اساس میزان معلولیت از سنوات ارفاقی بهره‌مند شوند.
وی ادامه می‌دهد: معلولان عادی بر اساس نوع و شدت معلولیت‌شان که در کمیسیون‌های پزشکی محرز می‌شود بر اساس 20 تا 40 درصد معلولیتی که دارند حداقل 2 و حداکثر 3 سال و از 40 درصد تا ازکارافتادگی حداقل 3 و حداکثر 6 سال می‌توانند از سنوات ارفاقی استفاده کنند این سنوات ارفاقی به 20 سال سابقه‌ای که دارند افزوده می‌شود.
در تبصره 6 ماده واحده این قانون، نحوه پرداخت هزینه‌های ناشی از اجرای قانون برای دستگاه‌های دولتی پیش‌بینی شده است. در تبصره مذکور آمده است هزینه‌های ناشی از اجرای قانون بازنشستگی پیش از موعد تمامی کارکنانی که در دستگاهای دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی مشغول به کار هستند توسط دستگاه‌های محل اشتغال فرد متقاضی به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت می‌شود.
جنانی با اشاره به روندی که افراد برای دریافت بازنشستگی باید طی کنند، بیان می‌کند: نهادها و ادارات برای بازنشستگی پیش از موعد کارکنان خود باید مجوزهای لازم اعم از موافقت یا مخالفت با بازنشستگی و تعیین مدت سنوات ارفاقی را از شورای امور اداری و استخدامی کشور که نیابت از آن را صندوق بازنشستگی کشوری دارد اخذ کرده و با درخواست بازنشستگی به سازمان تأمین اجتماعی تحویل دهند. همچنین لازم به ذکر است خدمات مازاد بر 30 سال مشمولان این قانون، در تعیین حقوق بازنشستگی قابل محاسبه نخواهد بود.
مدیرکل امور مستمری‌های سازمان تأمین اجتماعی در پایان صحبت‌هایش می‌افزاید: قانون در ارتباط با آن دسته از افراد دارای معلولیتی که در بخش خصوصی مشغول به کار هستند پیش‌بینی‌های لازم را نکرده است. افرادی که در بخش خصوصی شاغل هستند نمی‌توانند از قانون بازنشستگی «جانبازان جنگ تحمیلی و معلولان» بهره‌مند شوند، چرا که بخش خصوصی مابه‌التفاوت هزینه‌های بازنشستگی پیش از موعد را به سازمان تأمین اجتماعی پرداخت نمی‌کند.»