به گزارش ایران سپید بسیارند انسانهایی که تمام کارهایشان بر دوش خانواده است گاهی این معلولان ترجیح میدهند در آسایشگاهها به دور از خانه و خانواده زندگی کنند تا سربار اطرافیانشان نباشند اما از آنجا که سازمان بهزیستی نخستین متولی معلولان است و بیشترین ارتباط را با این افراد و خانوادههای آنها دارد برای آگاهی از اقدامات این سازمان با حسین نحوینژاد، معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کل کشور به گفتوگو نشستیم.
نحوی نژاد در پاسخ به این سؤال که «طرح مراقبین» از کجا آمد به بررسی تاریخچه شروع این طرح اشاره کرده و با بیان اینکه 18 هزار و 500 معلول ضایعه نخاعی تحت پوشش سازمان هستند، میگوید: «مشکلات معلولان ضایعه نخاعی و نیازهای توانبخشی خاصی که دارند باعث شد تقاضا برای حضورشان در مراکز توانبخشی شبانه افزایش پیدا کند. سازمان نیز برای کاهش حجم این تقاضاها و حفظ کیان خانواده طرحی را با عنوان (مراقبین درمنزل) اجرایی کرد. این طرح شامل سالمندان معلول، بیماران روانی مزمن و افراد دارای معلولیت شدید میشود.
طرح مراقبین در منزل جزو استرانژیهای جهانی است که سازمان بهزیستی با الگو برداری، این طرح را در ایران اجرایی کرد.»
به گفته معاون توانبخشی سازمان بهزیستی برای شرکت در طرح مراقبین اعضای خانواده افراد دارای معلولیت که مدرک دیپلم به بالا دارند میتوانند با ثبتنام و شرکت در دورههای آموزشی، مراقبت از فرد معلول را بر عهده بگیرند اما اگر فرد تحصیلکردهای در خانواده نباشد سازمان بهزیستی برای طرح مراقبین از داوطلبان محلی و منطقهای استفاده میکند.
نحوینژاد درباره مراقبین محلی توضیح میدهد: «افراد داوطلب برای شرکت درطرح مراقبین با گذراندن دورههای مختلف، مسئولیت مراقبت و سرکشی 3 الی 4 معلول را بر عهده میگیرند.»
وی در خصوص حق پرستاری که به این مراقبین پرداخت میشود میگوید: به ازای مراقبت از هر فرد دارای معلولیت 275 هزار تومان به پرستار پرداخت میشود که در تلاش هستیم این مبلغ را به بالای 300 هزار تومان برسانیم. تاکنون 10 هزار نفر از طریق «طرح مراقبین» خدمات دریافت کردند و 1500 معلول ضایعه نخاعی دیگر هم پشت نوبت قرار دارند.
معاون توانبخشی سازمان بهزیستی کل کشور با اشاره به یارانه پرداختی به مراکز شبانه و روزانه میافزاید: در حال حاضر میانگین یارانه پرداختی به مراکز شبانه روزی 500 هزار تومان است و برای افراد مجهول الهویه این مراکز 600 هزار تومان همچنین برای مراکز روزانه و خدمات در منزل به ترتیب 340 و 125 هزار تومان واریز میشود.
ناگفته نماند این مبالغی که برای معلولان پرداخت میشود با توجه به نیازهایی که دارند بسیار اندک است. در کشورهایی همچون امریکا هزینه تمام شده فرد ضایعه نخاعی در سال اول به طور متوسط 100 هزار دلار است و اگر این قیمت تمام شده را به پول ایران حساب کنیم هزینه بسیاری سنگینی رقم میخورد.
نحوینژاد در ادامه صحبتهایش میگوید: حق پرستاری طبق مصوبه مجلس شورای اسلامی فقط به معلولان ضایعه نخاعی پرداخت میشود اما پیگیر آن هستیم تا این حق پرستاری را به معلولان عقب مانده ذهنی شدید و بیماران روانی مزمن هم اختصاص یابد.
وی با اشاره به طرح سازمان برای کاهش هزینههای معلولان ضایعه نخاعی عنوان میکند: بستهای را برای این افراد درنظر گرفتیم قسمت اول آن طرح مراقبین در منزل بود که اجرایی شد و بخش دوم آن شامل وسایلی است که برای حمل و نقل و جابهجایی و انجام راحتتر امور زندگی این افراد مورد نیاز است که شامل(قاشقهای خاص، وسایل حمام ویژه، وسایلی برای جابهجایی آنها از تخت به ویلچر، ویلچر به ماشین) در آینده نزدیک این بستهها را به افراد دارای معلولیت ضایعه نخاعی که تحت پوشش طرح مراقبین هستند تحویل میدهیم.
نحوی نژاد در پاسخ به اینکه وضعیت بیمهای معلولان ضایعه نخاعی چگونه است؟ پوشش بیمهای معلولان ضایعه نخاعی را به عنوان یکی از مهمترین معضلات سازمان بهزیستی مطرح میکند و میگوید: متأسفانه بیمهها پیشگیری محور نیستند در حال حاضر بیمهها هزینه خدمات توانبخشی همچون گفتار درمانی، کاردرمانی و خدمات مشاوره روانشناختی که برای معلولان ضایعه نخاعی بسیارحائز اهمیت است را متقبل نمیشوند.
وی با بیان اینکه برنامه سازمان بهزیستی حرکت به سمت خدمات بیمهای است میگوید: خدمات حمایتی فعلی (پرداخت مستقیم وجه به مراکز) سازمان را با مشکلات بسیاری روبه رو کرده است. با بیمهای شدن خدمات افراد با فراغ بال میتوانند از خدمات مراکز مورد نظرشان بهرهمند شوند و از طرفی رقابت میان مراکز برای ارائه خدمات بهتر به معلولان افزایش مییابد.
سازمان بهزیستی برای دستیابی به این طرح مهم کمیته بیمه را تشکیل داده است اما برای اجرایی شدن آن دولتمردان بهترین یار کمکی سازمان بهزیستی هستند چرا که خدمات حمایتی را که به اقشار محروم میدهد از طریق پرداخت مستقیم پول نباشد بلکه مستقیم به سمت خدمات بیمهای حرکت کنند.
نحوینژاد با اشاره به خرید لوازم بهداشتی برای معلولان ضایعه نخاعی اظهار میدارد: اصلیترین کاری که حوزه توانبخشی برای این افراد انجام داد خرید بموقع لوازم بهداشتی در کل کشوراست این اقلام بهداشتی که شامل بتادین، گاز استریل، باند، سوند نلاتون، سوند فولی و... هستند را در اختیار افرادی که دچار مشکلات اداری یا زخم بستر هستند قرار میدهیم.
این مقام مسئول در پاسخ به اینکه آیا سازمان بهزیستی طرح مداخله فوری برای پیشگیری از شدت معلولیت دارد میگوید: تشخیص بموقع و مداخله بهنگام، جزو آن دسته از اصولی است که همه دنیا به آن پایبند هستند متأسفانه سازمان بهزیستی زمانی به معلول دسترسی پیدا میکند که مشکلاتش پیچیدهتر شده است. برای اجرای طرح مداخله بهنگام در مورد معلولیتهای ناشی ازتصادفات، سکتههای مغزی و آﻣﭙﻮﺗﻴﺸﻦها «قطع اعضای بدن» باید وزارت بهداشت با سازمان بهزیستی همکاری داشته باشد اخیراً رئیس سازمان بهزیستی نامهای را در این زمینه به وزیر بهداشت نوشته است تا بتوانیم این مداخله سریع در موارد فوق را اجرایی کنیم. تفاهمنامهای هم با مرکز ضایعه نخاعی بیمارستان امام خمینی(ره) به امضا رسیده تا به صورت پایلوت اقدام خوبی را در تهران انجام دهیم. موضوع مداخله سریع بسیار مهم است اما مستلزم همکاری دو وزارتخانه با یکدیگر است.
معاون توانبخشی سازمان بهزیستی در مورد مراکز توانبخشی معلولان ضایعه نخاعی عنوان میکند: 90درصد مراکز توانبخشی که مجوزشان را از سازمان بهزیستی دریافت کردند و به 111 هزار معلول، سالمند و بیمار روانی مزمن خدمات میدهند غیر دولتی هستند. در کل کشور 2 هزار و 200 مرکز توانبخشی غیر دولتی با فعالیتهای مختلف تحت نظارت سازمان بهزیستی فعالیت میکند که بسته به خدماتشان هزینههای متفاوتی را از معلولان دریافت میکنند. مرکز توانبخشی مولوی را به انجمن ضایعه نخاعی سپردیم تا کیفیت خدمات و تجهیزات این مرکز را ارتقا بخشند و این امر با کمک مردمی این انجمن صورت میگیرد. 8 هزار تومانی که معلولان به مرکز توانبخشی مولوی پرداخت میکنند در مقایسه با مراکز خصوصی که جلسهای 80 هزار تومان است، رایگان محسوب میشود ناچیز است. به عنوان یک کارشناس معتقدم خدماتی که رایگان به افراد ارائه شود بیارزش شمرده شده و مداوم استفاده نمیکنند.
نحوینژاد با اشاره به کمبود اعتبارات حوزه توانبخشی میگوید: بودجه دانشگاه علوم پزشکی درسال 2 هزار میلیارد تومان و بودجه کل حوزه توانبخشی با زیر مجموعه گستردهای که دارد 500 میلیارد تومان است که در مقایسه با دانشگاه علوم پزشکی هیچ است. سازمان بهزیستی با این اعتبارات محدود در بخش توانبخشی باید به یک میلیون و 300هزار معلول خدمات ارائه دهد. این حوزه با بخش عظیمی از مطالبات همچون مسکن، ازدواج، تجهیزات توانبخشی، آموزش و... مواجه است همچنین سازمان حدود 18 هزار دانشجوی معلول دارد که شهریههای آنها را تا حدی پرداخت میکند این اعتبارات نمیتواند جوابگوی جامعه هدفمان باشد.
معاون توانبخشی سازمان بهزیستی در پایان خواستار تصویب هرچه سریعتر اصلاحیه قانون حمایت از حقوق معلولان در مجلس دهم شد چرا که با تصویب این قانون بسیاری از مشکلات که در قانون فعلی در حد توصیه بودند قانونی شده و راهگشای مشکلات معلولان خواهد بود.
محدثه جعفری