سال‌هاست که از این نوع ازدواج ها می گذرد و دیگر کسی حاضر نیست به این روش ازدواج کند. البته هنوز هم رسم خاستگاری در خانواده ها جاری است، اما دیگر از «ندیدن دختر و پسر تا پای سفره عقد» خبری نیست و در بیشتر موارد پسر قبل از خاستگاری، همسر آینده خود را می بیند و پس از یک جلسه حضور اقوام نزدیک پسر در منزل عروس آینده، در جلسات بعدی خواستگاری، پسر نیز حضور دارد.
تعریفی ساده از یک اتفاق همه‌گیر
خواستگاری به هر روشی که انجام شود، به معنی درخواست ازدواج مرد از زن برای تشکیل یک زندگی مشترک است که در همه جای دنیا و از جمله ایران آداب و رسوم خاصی داشته و معمولا از طرف مرد مطرح می شود، اما در ادامه هر دو طرف یعنی زن و مرد باید تصمیم بگیرند که حاضرند با یکدیگر زیر یک سقف زندگی کنند و سرنوشتی مشترک داشته باشند؟ قبل از انتخاب همسر که مهمترین بخش شروع یک زندگی موفق و تصمیمی سرنوشت ساز است باید به موارد زیادی توجه کرد و بر اساس آن انتخابی آگاهانه داشت. در این صورت است که می توان به داشتن یک زندگی پایدار امیدوار بود و به اصطلاح قدیمی ترها «به پای هم پیر شد».
توجه توجه...!
بد نیست بدانید دختر و پسر قبل از اینکه همسر آینده خود را انتخاب کنند، باید درباره مشخصات کسی که قرار است یک عمر با او زیر یک سقف بروند، خوب فکر کنند و این موضوع را در نظر بگیرند که از همسر آینده خود چه انتظاراتی دارند. همچنین هر دو طرف باید به این موضوع توجه کنند که وجود تناسب سنی، تحصیلی، فرهنگی، اعتقادی، اقتصادی، سیاسی و موارد دیگر می تواند تا اندازه بسیار زیادی در تضمین زندگی آینده آنها موثر باشد. در این میان بهتر است که جوانان از تجربیات پدر و مادرها که در اصطلاح «یک پیراهن، از آنها بیشتر پاره کرده اند» استفاده کنند.
محدودیت های خواستگاری
یادتان باشد فقط از زنانی می توان خواستگاری کرد که مانع و محدودیتی برای ازدواج نداشته باشند. در حقیقت خواستگاری یا همان دادن پیشنهاد ازدواج به دیگری، در شرایطی است که مانعی قانونی برای ازدواج با او وجود ندارد.
بد نیست بدانید که خواستگاری از چه شخصی مجاز و چه زمانی خواستگاری ممنوع است. بر اساس ماده ۱۰۳۴ قانون مدنی «هر زنی را که خالی از موانع نکاح باشد، می توان خواستگاری کرد.» با دقت در این ماده قانونی متوجه می شویم که برای خواستگاری از برخی زنان، موانع و محدودیت هایی وجود دارد.
یکی از این محدودیت ها خواستگاری از زنانی است که ازدواج با آنها حرام باشد. مثلا مرد نمی تواند از افرادی که نسبت به آنها محرم است، مانند خاله یا عمه خواستگاری کند. او همچنین نمی تواند از خواهر همسر فعلی خود خواستگاری و با او ازدواج کند، مگر اینکه از همسر فعلی خود جدا شود.
یکی دیگر از مواردی که نمی توان از زنی خواستگاری کرد، مربوط به زمان هایی است که زن به تازگی طلاق گرفته باشد و در «عده رجعی» به سر ببرد؛ به این معنی که مدت زمانی در حدود ۳ ماه باید سپری شود تا زن بتواند مجددا با فرد دیگری ازدواج کند. در چنین مواقعی این زن مانند زن شوهردار است و به صراحت یا به طور ضمنی نمی توان از او خواستگاری کرد. به این دلیل که اگر فرد طلاق دهنده بخواهد به همسر سابقش، رجوع یا بازگشت کند و زندگی خود را با او ادامه دهد، این امکان از او گرفته نشود و در حقیقت خواستگاری در چنین شرایطی، این حق را از شوهر سابق می گیرد.
صبر بعد از خداحافظی
وقتی زن با طلاق یا وفات، همسر خود را از دست دهد، باید احکامی را رعایت کند و مدتی با کسی ازدواج نکند که این زمان را «عده» می گویند.
زن بعد از مرگ شوهر نیز باید مدتی انتظار بکشد تا بتواند مجددا ازدواج کند. یعنی زن بعد از مرگ همسر ۲ کار باید انجام دهد:
۱. نگه داشتن عده: زن بعد از فوت شوهر ۴ ماه و ۱۰ روز باید عده نگه دارد.
۲. گرفتن حداد: یعنی زینت خود را در تمامی مدتی که عده دارد، ترک کند.
آیا خواستگاری تعهد آور است؟
سوالی که در اینجا مطرح می شود، این است که آیا خواستگاری و دادن قول برای ازدواج یا طرف مقابل، باعث ایجاد تعهد و الزام برای طرفین می شود؟ به عبارت دیگر آیا طرفین به صرف اینکه به هم قول داده اند که با هم ازدواج کنند، مجبور به رعایت آن هستند و نمی توانند آن را به هم بزنند؟
در جواب باید گفت که خواستگاری کردن هیچ تعهدی برای طرفین ایجاد نمی کند، یعنی هر دوی آنها به راحتی می توانند از ادامه رفت و آمد یا اقدام های بعدی خودداری کنند، حتی در مواردی که مرد همه مهریه یا مقداری از آن را به زن داده باشد. پس یادتان باشد تا زمانی که زن و مرد به عقد ازدواج هم در نیامده اند، هر دوی آنها می توانند از این اقدام منصرف شوند و طرف مقابل نمی تواند دیگری را مجبور به ازدواج با خود کند.
اندر احوالات نامزدی
پس از مرحله خواستگاری، در صورتی که زن با پیشنهاد ازدواج مرد موافقت کرد، در اصطلاح عرف با هم «نامزد» می شوند. به عبارت دیگر نامزدی یعنی دو طرف اعلام کنند که آمادگی تشکیل خانواده را دارند و به هم قول دهند که با هم ازدواج کنند. نکته مهم در مورد نامزدی این است که هیچ سندی برای نامزدی تنظیم نمی شود.
بده بستان هدیه ها
معمولا در ابتدای راه زندگی مشترک که همان نامزدی است، طرفین برای ابراز علاقه به یکدیگر هدایا و به اصطلاح یادگاری های زیادی به هم می دهند و گاهی هم برای پدر و مادر همدیگر کادو می خرند. این در حالی است که اگر هر یک از دو طرف به دلایل مختلف از این ازدواج منصرف شود و تصمیم بگیرد که نامزدی را به هم بزند، او و طرف مقابل می توانند از همدیگر بخواهند هدیه‌ها را پس بدهند. در صورتی که عین هدایا، به هر دلیلی وجود نداشته باشد، باید قیمت آن پرداخت شود، جز در مواردی که فرد در نگهداری از وسایل کوتاهی نکرده و از آن مراقبت کافی کرده باشد، اما به دلیلی وسیله مورد نظر از بین برود.
البته باید به این موضوع تاکید کرد که اگر اصل هدایا از بین رفته باشد، صرفا قیمت آنهایی را می شود درخواست کرد که معمولا نگه داشته می شود، اما قیمت هدایای مصرف شدنی مانند لباس و عطر را نمی شود مطالبه کرد.
نکته: اگر نامزدی بر اثر فوت یکی از طرفین بر هم خورد، طرف مقابل نمی تواند هدایا را مطالبه کند.
خسارت جشن ها قابل احصا است
معمولا در دوره نامزدی افراد مبالغی را برای مواردی چون برگزاری جشن هزینه می کنند؛ یادتان باشد که اگر متحمل هزینه ای برای برگزاری جشن نامزدی شدید در صورت به هم خوردن این موضوع، می توانید هزینه مورد نظر را از طرف مقابل بگیرید.
نکته: هر یک از طرفین ازدواج می توانند از طرف مقابل بخواهند به پزشک مراجعه کرده و پس از انجام معاینات لازم، تصدیق پزشکی درباره سلامت خود ارائه کند تا از سلامت طرف مقابل مطمئن شود. قانون گذار گواهی صحت و سلامت را به بیماری های مسری که ممکن است به دیگران منتقل شود، مانند سفلیس و سل محدود کرده است.