به گزارش ایران سپید از آموزش پرورش استثنایی، "محمدحسن عظیم عراقی" معاون تشخیص و پیشگیری سازمان آموزش و پرورش استثنایی کشور درباره آخرین آمار دانش آموزانی که به عنوان موارد مشکوک معرفی شده‌اند، گفت: طبق آخرین آمار کودکان مشکوک ۱۱۹ هزار نفر هستند، یعنی این افراد مشکلاتی از نظر آمادگی تحصیلی دارند و فعلا مشکوک هستند و بعد از انجام تست‌های تخصصی مشخص می‌شود که چه تعداد از آنها به طور جدی مشکل دارند.
عظیم عراقی در توضیح سایر علائم مشکوک کودکان در پایگاه‌های سنجش سلامت گفت: تعداد ۱۹ هزار و ۴۰۰ نفر از کودکان مشکوک به مشکلات شنوایی، ۵۲ هزار و ۱۰۰ نفر از کودکان مشکوک به مشکلات بینایی، دو هزار و ۲۰۰ نفر از کودکان مشکوک به مشکلات جسمی حرکتی هستند. همچنین تعداد کودکانی که مشکوک به مشکلات اتیسم تشخیص داده شده‌اند، ۴۵۰ نفر هستند.
وی در ادامه افزود: کودکانی که به پایگاه‌های سنجش مراجعه می‌کنند توسط مراقبان سلامت از جهات پوست، مو، ناخن، قد، دهان، دندان و... مورد بررسی قرار می‌گیرند. سپس بعد از بررسی این موارد توسط همکاران ما مورد سنجش بینایی و شنوایی قرار می‌گیرند و دانش آموزانی که مشکوک به مشکل خاصی هستند به مراجع تخصصی ارجاع داده می‌شوند.
معاون تشخیص سازمان آموزش و پرورش استثنایی گفت: در نهایت یک تست به عنوان تست آمادگی تحصیلی داریم که اگر دانش آموزان در آنجا مشکوک به مشکل تشخیص داده شوند ارجاع تخصصی هوش می‌شوند تا به شکل تخصصی مشکل آن ها بررسی شود.
عظیم عراقی در پاسخ به این سوال که آیا کودکان ارجاع آمادگی تحصیلی همان دانش آموزان دیرآموز هستند؟ گفت: دانش آموزان ارجاعی آمادگی تحصیلی سه دسته هستند که در دسته اول، در اکثر مواقع تعداد بسیار زیادی از آنها دانش‌آموزان عادی تلقی می‌شوند، یعنی هیچ مشکلی ندارند، زیرا به هر دلیلی تست های سنجش را به خوبی پاسخ نداند. بخش دیگر، کودکان دیرآموز هستند که می‌توانند در مدارس عادی درس بخوانند. بخش سوم ارجاع آمادگی تحصیلی، کودکان کم توان ذهنی هستند که نیاز است در مدارس استثنایی تحصیل کنند.
وی درباره کودکانی که مشکل گفتاری دارند، گفت: در بخش شنوایی یک سری کلمات از دانش آموز پرسیده می‌شود، اگر او نتواند کلمات را به درستی ادا کند ما او را با گفتار درمان ارجاع می‌دهیم در اینجا ارجاع تخصصی وجود ندارد. ما نمی‌توانیم به این دسته از کودکان بگوییم که مشکلات گفتاری دارند، زیرا اگر مشکل گفتاری داشته باشند در بخش شنوایی نیز دچار مشکل هستند. برخی کودکان هستند که صرفاً نمی‌توانند برخی حروف را به درستی ادا کنند و این مشکل گفتاری نیست.
معاون تشخیص سازمان آموزش و پرورش استثنایی گفت: این مساله در کودکان دلایل مختلفی دارد، وقتی خانواده‌ها با کودکان صحبت و بازی می‌کنند به یادگیری و ادای دقیق حروف از سوی فرزندانشان کمک می‌کنند، اما اگر کودکان کمتر در خانواده صحبت کنند موجب تشدید این موارد خواهد شد.
گفتنی است فرآیند سنجش نوآموزان بدو ورود به دبستان هر سال از ابتدای تیر ماه جهت بررسی وضعیت سلامت جسمانی دانش آموزان انجام می‌شود و تا اواخر شهریور ماه ادامه دارد. این رویه به صورت کاملا حضوری است به همین علت با توجه به شیوع کرونا ویروس، نخست تعداد این پایگاه‌ها افزایش یافت و دوم سیستم نوبت‌دهی به گونه‌ای برنامه‌ای ریزی شده تا روزانه تعداد مشخصی به این پایگاه‌ها مراجعه کنند. ما برای تهیه گزارش از فرآیند سنجش به یکی از مدارس استثنایی میدان راه آهن رفتیم.
به محض ورود به مدرسه می‌بینم که تنها سه تا چهار نفر از والدین در سالن مدرسه حضور دارند و مقابل اتاق مدیر نشسته‌اند تا مدارک فرزند خود را برای شروع سنجش به او تحویل دهند. مدیر مدرسه پس از دریافت مدارک، والدین را به طبقه بالا که مراحل سنجش بینایی، شنوایی و هوش در اتاق‌های جداگانه انجام می‌شود، راهنمایی می‌کند.
هر کودک باید تنها وارد اتاق‌های سنجش شود و نباید والدین حین سنجش در کنار آنها باشند. در این مرکز ابتدا سنجش شنوایی، سپس بینایی‌سنجی و در آخر سنجش آمادگی تحصیلی انجام می‌شود. سوالات سنجش آمادگی تحصیلی هر ساله متفاوت و غیرقابل انتشار است.
آزماینده سنجش شنوایی درباره کار خود توضیح می‌دهد: من در پایگاه ایمان بخش سنجش شنوایی و گفتاری کار می‌کنم. ما در اینجا تست فونتیک و شنوایی از کودکان می‌گیریم. بخش شنوایی به این صورت است که ما چند فرکانس از ۲۵ تا چهار هزار داریم، من فرکانس را از ۲۵ شروع می‌کنم اگر کودکان فرکانس‌ها را نشنیدند ارجاع داده می‌شوند.
وی در توضیح تست فونتیک می‌گوید: تست فونتیک به این صورت است که واج «ژ» در سه کلمه مختلف در ابتدا، وسط و انتها قرار می‌گیرد. اگر کودک توانست هر سه کلمه را با واج «ژ» درست تلفظ کند که مورد قبول است، اما اگر نتواند پیشنهاد می‌کنیم به گفتار درمانی برود.
وی در پاسخ به این سوال که در مجموع چند درصد از کودکان به مراجع تخصصی ارجاع داده می‌شوند؟ می‌گوید: در کل سه درصد از کودکانی که به پایگاه‌ها می‌آیند ارجاع داده خواهند شد، یعنی از ۱۰۰ نفر سه نفر مشکل و ضعف شنوایی دارند. البته اینطور نیست که کودکان در شنوایی ضعف‌های شدیدی داشته باشند.
آزماینده سنجش شنوایی مدرسه استثنایی ایمان درباره مشکلات گفتاری کودکان می‌گوید: اما مشکلات گفتاری را به عینه زیاد دیده‌ام، به طور مثال کودک شش‌ساله مانند یک کودک دو یا سه‌ساله صحبت می‌کند. بعضی مواقع هم کودک ضعف گفتاری چندانی ندارد و در حد دو تا سه کلمه است اما زمانی که من چند بار با آنها تمرین می‌کنم کودک به راحتی می‌تواند آن کلمه را ادا کند.
وی در واکنش به این مساله که آیا بعد از اینکه کودکان به مراکز تخصصی ارجاع داده می‌شوند، مجدد به پایگاه سنجش باز می‌گردند؟ توضیح می‌دهد: خیر، کودکان دوباره به اینجا نمی‌آیند، در همان مراکز متخصصی از آنها تست می‌گیرند و اگر نیاز به درمان باشد باید مراحل درمان را طی کنند. البته در برخی مواقع کودک خودش با ما همکاری نمی‌کند.
بخش مهم بعدی که لازم است کودکان حتما در آن مورد سنجش قرار بگیرند، سنجش بینایی است. بینایی‌سنجی به همان شیوه معمول یعنی از طریق چارت بینایی که به آن چارت اسنلن Snellen هم می‌گویند انجام می‌شود. چارت اسنلن عموما از ۱۱ ردیف حروف بزرگ انگلیسی تشکیل شده است، بالاترین حرف تابلو شامل یک حرف معمولا حرف (E) است که در ردیف‌های پایین‌تر، این حروف کوچک و کوچکتر می‌شود.
آزماینده سنجش بینایی از کودک می‌خواهد بعد از ضدعفونی کردن دست‌هایش، روی صندلی که انتهای کلاس قرار دارد بنشیند و در تشخیص جهت حروف (E) با او همکاری کند. اگر کودک بتواند جهت کوچک‌ترین حروف در ردیف‌های پایینی را تشخیص دهد، بینایی خوبی دارد.
آزماینده سنجش بینایی می‌گوید: اگر کودکان از یک مقطعی به پایین را نتوانند تشخیص بدهند به پزشک متخصص ارجاع داده خواهند شد. یک تست رنگ‌آمیزی نیز داریم که باید ببینیم آیا کودک می‌تواند رنگ‌ها را تشخیص دهد یا نه؟ اگر کودک نتواند رنگ‌ها را تشخیص دهد، برای انجام تست مجدد به متخصص ارجاع داده خواهد شد.
وی ادامه داد: تعداد کودکانی که دچار ضعف بینایی هستند، محدود است و معمولا اگر مشکلی داشته باشند در زمینه نزدیک بینی است. اگر در روز ما ۲۵ نفر مراجعه کننده داشته باشیم شاید یک نفر میان آنها نزدیک بین باشد.
آزماینده سنجش آمادگی تحصیلی دانش آموزان اول ابتدایی بیان کرد: در اینجا یک سری آزمون‌ها از کودکان گرفته خواهد شد که با توجه به سطح توانمندی‌هایشان به آنها نمراتی داده می‌شود. کودکان با توجه به آن نمرات می‌توانند وارد مقطع کلاس اول ابتدایی شوند، در غیراینصورت به مراجع مربوطه ارجاع داده خواهند شد تا آزمون‌ها و تست‌های تخصصی دیگری را انجام دهند.
وی ادامه می‌دهد: کودکان اینجا به چند گروه تقسیم‌بندی می‌شوند، گروهی از آنها می‌توانند مستقیما به کلاس‌های اول ابتدایی بروند، گروهی که به مراجع تخصصی ارجاع داده می‌شوند و در نهایت گروه دیگری هم کودکان با نیاز ویژه هستند که به ندرت به مراکز سنجش مراجعه می کنند.
آزماینده آمادگی تحصیلی در زمینه شناسایی کودکان مبتلا به اتیسم با اشاره به اینکه اتیسم یک مقوله بسیار گسترده‌ای است، توضیح می‌دهد: کودکان مبتلا به اتیسم یا درخودمانده از نظر ارتباطی خیلی مشکل دارند و اگر هم به اینجا مراجعه کنند عموما نمی‌توانند با آزماینده ارتباط بگیرند یا اینکه جواب سوالات او را بدهند. آنها نمی‌توانند ارتباط چشمی برقرار کنند، عموما گفتارشان خیلی مشکل دارد، نمی‌توانند با کودکان دیگر ارتباط بگیرند و در مراحل دوست‌یابی خود ضعف دارند. همچنین برخی از این کودکان در پردازش شنیداری و دیداری هم دچار مشکل هستند.
او می‌گوید: این کودکان باید در سن طلایی خود یعنی بازه زمانی سه یا چهار سال شناسایی شوند، تا والدین آنها زمانی که کودک به هفت سالگی می‌رسد، بهترین تصمیم گیری برای تحصیل شان داشته باشند.
آزماینده سنجش آمادگی تحصیلی مرکز پایگاه ایمان در ارزیابی از وضعیت کلی امسال کودکان گفت: امسال کودکان از نظر سطح هوشی و تحصیلی قوی و توانمند هستند و می‌توانند از پس سوالات ما بر بیایند. در عین حال ما مراجعانی داشتیم که با تاخیر به سوالاتی که از آنها می‌پرسیم، پاسخ می‌دهند و پردازش هوشی پایین داشتند. این موضوع به خصوص در کودکانی که دیرآموز هستند دیده می‌شود، یکی از مهم‌ترین مواردی که ما اینجا با آن رو به رو می‌شویم کودکانی هستند که مشکوک به دیر آموز یا اختلال یادگیری هستند.
وی در پایان صحبت‌های خود درباره دانش آموزان مشکوک به اختلال یادگیری می‌گوید: بیشترین مراجعان ارجاع داده شده به مراکز تخصصی، کودکان مشکوک به اختلال یادگیری یا دیرآموز هستند، این کودکان به اداره آموزش و پرورش استثنایی ارجاع داده می‌شوند و همکاران با یک سری آزمون‌های تخصصی‌تر کودکان را مورد آزمایش قرار می‌دهند.