به گزارش ایران سپید به نقل از ایسنا، حسین عبدالملکی-پژوهشگر و مشاور فرهنگی انجمن نابینایان ایران با اشاره به تاریخچه آموزشگاه دکتر خزائلی به ایسنا می‌گوید: آموزشگاه دکتر خزائلی سال ۱۳۳۶ به شکل غیررسمی بنیانگذاری و فعالیت رسمی آن از سال ۱۳۴۳ با همکاری آموزش و پرورش وقت آغاز شده است.
آغاز آموزش رسمی نابینایان در سال ۱۳۴۳ در آموزشگاه دکتر خزئلی
وی با بیان اینکه ۵۷ سال از بنیانگذاری آموزشگاه نابینایان دکتر خزائلی می‌گذرد، ادامه می‌دهد: از سال ۱۳۳۶ هیچ نهاد رسمی متولی آموزش نابینایان نداشتیم و همه نابینایان از جمله نابینایان بزرگسال در کشور بی‌سواد بودند و به دلیل مشکلات فرهنگی و بی‌سوادی، بسیاری از آنها منزلت اجتماعی پایینی داشتند. دکتر خزائلی برای حل این موضوع به باسوادی نابینایان تاکید کرد و در نهایت آموزشگاهی با کمک خیرین راه‌اندازی کرد و سپس آن را گسترش داد.
مشاور فرهنگی انجمن نابینایان ایران اظهار می‌کند: این آموزشگاه برای تحصیل بزرگسالان راه‌اندازی شد و حتی با همراهی داوطلبانی که در آموزشگاه تدریس می‌کردند، نابینایان بزرگسال تهران جمع می‌شدند و هزینه ایاب و ذهاب و حتی هزینه زندگی آنها را نیز تامین می‌کردند تا این افراد در مدرسه حضور پیدا کنند. (حتی افراد نابینایی نیز از سراسر کشور برای آموزش و باسواد شدن به تهران و این آموزشگاه می‌آمدند). در کنار آموزش رسمی، حرفه‌آموزی مانند (آموزش اپراتوری تلفن)، نجاری، ساخت صنایع دستی، و... نیز برای محصلان صورت می‌گرفت و همین آموزشگاه آغازی برای اشتغال بسیاری از نابینایان شد.
اهدای آموزشگاه به آموزش و پرورش
عبدالملکی یادآور می‌شود: دکتر خزائلی برای اینکه این آموزشگاه برای همیشه برای آموزش نابینایان فعال باشد، طی قراردادی با آموزش و پرورش وقت آن را اهدا کرد تا این مدرسه همیشه برای آموزش نابینایان ماندگار بماند؛ بعد از مدتی که بزرگسالان نابینا در این مدرسه باسواد شدند و نهادهای دیگری برای آموزش و حرفه‌آموزی نابینایان بزرگسال ایجاد شد، مدرسه تمرکز خود را روی آموزش کودکان نابینا گذاشت؛ از آن زمان تاکنون تعداد زیادی از افراد نابینا در این آموزشگاه درس خواندند و این آموزشگاه اساتید دانشگاه، وکلا، نویسنده و شعرای بسیاری را به جامعه تقدیم کرده است.
این پژوهشگر با اشاره به اینکه آموزشگاه دکتر خزائلی صرفا یک مدرسه نیست، به دیگر دستاوردهای آموزشگاه دکتر خزائلی اشاره می‌کند و می‌افزاید: تا سال ۱۳۴۸ امکان تبدیل کتاب‌ها به خط بریل در چاپ با تیراژ انبوه وجود نداشت، اما در سال ۱۳۴۸ دکتر خزائلی با پیگیری‌هایی مقدمات ورود اولین ماشین چاپ بریل با تیراژ انبوه به ایران را فراهم کرد. این ماشین ابتدا در موسسه کیهان و سپس برای مدتی در سازمان رفاه نابینایان مستقر شد، اما به دلیل محدودیت فضا، دکتر خزائلی داوطلبانه قبول کرد تا یک و نیم طبقه از آموزشگاه به کتابخانه ویژه نابینایان اختصاص پیدا کند و از سال ۱۳۵۰ طبقه اول و نیم طبقه دوم به کتابخانه اختصاص یافت و تولید کتاب‌های گویا و بریل به صورت رسمی و در تیراژ بالا کلید خورد.
وی ادامه می‌دهد: همچنین چاپ اولین قرآن‌های بریل با تیراژ بالا نیز در این آموزشگاه در سال ۵۰ تا ۵۳ شروع شد. درکنار آموزش به نابینایان، تا سال ۶۵ بخش عمده ای از فعالیت‌های مربوط به تامین نیازهای فرهنگی نابینایان کشور نیز در این آموزشگاه صورت می‌گرفت. از اواسط دهه ۶۰ نیز یک طبقه به این آموزشگاه اضافه می‌شود و به تدریج دوره دبستان نیز به مقاطع تحصیلی آموزشگاه افزوده شد. همچنین از اوایل دهه ۷۰ استودیو مجهزی در آموزشگاه قرار می‌گیرد و از آن زمان به نوعی بسیاری از کتب درسی نابینایان برای کل کشور در این استودیو ضبط می‌شود.
باتوجه به اینکه عمر آموزشگاه دکتر خزائلی به ۶۴ سال پیش بازمی‌گردد، به گفته عبدالملکی اوایل دهه ۹۰ قرار بر بازسازی بنا شد اما به دلیل برخی مسائل بازسازی بنا به تعویق افتاد و درنهایت نیمه دوم دهه ۹۰ بازسازی این بنا شروع و با پیگیری‌هایی بازسازی مدرسه (در حال تکمیل است).
توافق با یک خَیِر برای تکمیل بازسازی مدرسه خزائلی و شائبه تغییر نامه مدرسه
این کارشناس سازمان اسناد و کتابخانه ملی با بیان اینکه خردادماه امسال متوجه شدیم که قرار است نام مدرسه دکتر خزائلی که خودشان بنا نهادند، گسترش دادند و خودشان اهدا کردند، پس از ۶۴ سال تغییر کند، مدعی شد: با خیری جهت تکمیل بازسازی توافق نامهای بسته شده است. این توافق‌نامه میان آموزش و پرورش شهر تهران، سازمان نوسازی مدارس، سازمان تجهیز مدارس، آموزش و پرورش منطقه ۱۲، مجمع خیرین و فرد خیر امضاء شده است.
وی در ادامه می‌گوید: بنابر توافق‌نامه کل مبلغی که قرار شده این خیر برای این کار بپردازد، ۱.۵ میلیاردتومان است که براساس برآوردهایی که انجام شده این مبلغ کمتر از ۱۵ درصد هزینه بازسازی مدرسه است. این توافق‌نامه دی‌ماه سال ۹۹ منعقد شده و این درحالیست که تا خردادماه امسال هیچ کدام از جامعه نابینایان و آنگونه که آموزش و پرورش استثنایی که متولی مستقیم آموزش نابینایان هستند می‌گویند، از این موضوع مطلع نبودند حال آنکه در کنوانسیون حقوق معلولان صریحا اشاره شده معلولان باید در تصمیم‌سازی‌ها با تاکید بر تصمیماتی که مربوط به خودشان است مشارکت داشته باشند، اما بررسی اسناد امضاءکننده این توافق‌نامه نشان می‌دهد که هیچیک از افراد امضا کننده نه از جامعه نابینایان هستند و نه ارتباطی با این قشر دارند.
عبدالملکی با اشاره به اینکه آموزش نابینایان به علت محرومیت از بینایی دارای دشواری‌ها و پیچیدگی‌های فراوانی است و کشورهایی که در زمینه آموزش نابینایان فعالیت بیشتری داشته باشند یکی از نمادهای توسعه یافتگی‌شان محسوب می‌شود، می‌گوید: در حال حاضر نابینایان، فرهیخته‌ترین قشر معلولان در ایران هستند که نباید نقش بی‌بدیل دکتر خزائلی و آموزشگاه او را در این زمینه نادیده گرفت.
وی با بیان اینکه سابقه آموزش و پرورش نابینایان در ایران حدود ۱۰۰ سال است، اظهار می‌کند: یکی از موثرترین مراحل آموزش و پرورش نابینایان در ایران حلقه آموزش در تهران است. مکتب حلقه آموزش نابینایان در تهران از دهه سوم شمسی شروع می‌شود و اصولا درصد زیادی از گسترش آموزش و پرورش نابینایان و رسمیت پیدا کردن آن در تهران اتفاق می‌افتد و آموزشگاه دکتر محمد خزائلی نقش بسیار مهم و تعیین‌کننده‌ای در این حیطه داشته است و نباید صرفا به عنوان یک مدرسه به این آموزشگاه نگاه کرد.
وی معتقد است که آموزشگاه خزائلی به دلیل سابقه، تاثیرات فراوان بر آموزش نابینایان و به ویژه جایگاه بالای علمی و فرهنگی موسس آن «دکتر محمد خزائلی» به عنوان یک برند آموزشی حتی در سطح بین المللی قابل طرح است. یکی از تاثیرات مهم دکتر خزائلی در حوزه آموزش نابینایان، ایجاد امکان حق استفاده از منشی در امتحانات برای نابینایان و نیز فراهم سازی امکان استخدام نابینایان در آموزش و پرورش بود.
برخی اسامی، مظهر هویت یک گروه هستند
سهیل معینی، مدیرعامل شبکه تشکل‌های نابینایان و کم‌بینایان کشور نیز می‌گوید: در این موضوع بحث فرهنگ‌سازی در جامعه به ویژه برای اقلیت‌های اجتماعی که عمدتا با پیش داوری‌هایی مانند کم‌توانی یا کم انگاشته شدن روبه‌رو هستند، مطرح است. زمانی که چنین نگاهی وجود دارد، در دنیا افرادی که مظهر توانمندی هستند، سمبلهای توانمندی این گروه و مظهر تغییر برای نگرش جامعه تلقی می‌شوند.
وی می افزاید: زمانی که فردی مانند دکتر محمد خزائلی در دهه‌هایی که بی‌سوادی در کشور بیداد می‌کرد، در دهه ۴۰ بدون هرگونه امکاناتی تا مقطع دکترا تحصیل می‌کند و نماینده مجلس و سمبل بزرگ برای توانمندی افراد نابینا و کم‌بینا می‌شود و مرکز شبانه‌روزی برای آموزش بزرگسالان را بنیانگذاری می‌کند و پس از آن مرکز آموزش نابینایان در کشور که چند دهه است به نابینایان خدمت می‌دهد و دهها تن از نابینایان موفق کشور حاصل تحصیل در این مرکز هستند را بنیانگذاری می‌کند، با چه توجیهی نام دکتر خزائلی که مظهر فرهنگ‌سازی است را می خواهیم حذف کنیم؟ این رویه غلطی است.
مدیرعامل شبکه تشکل‌های نابینایان و کم‌بینایان با اشاره به اینکه برخی اسامی و مراکز مظهر هویت گروهی هستند، با طرح این پرسش که چرا کتابخانه‌های بزرگ و مراکز تحقیقاتی به نام افرادی نامگذاری می‌شوند؟ سخنان خود را اینطور تکمیل کرد: زیرا این افراد مظهر هویت فرهنگی در آن جامعه هستند. ما به عنوان اقلیت اجتماعی، مراکز فرهنگی در کشور داریم که این مراکز با نام بزرگان این اقلیت و یا کسانی که در آموزش و توانبخشی افراد نابینا پیشتاز بودند نامگذاری می‌شود و این نام‌ها برای ما تنها یک اسم نیست، بلکه سمبل هویت گروهی ما هستند و روی آنها تعصب گروهی داریم.
معینی معتقد است: سازمان نوسازی مدارس باید این فرهنگ را در کشور رایج کند که نام بزرگانی که روی مراکز آموزشی گذاشته می‌شوند فقط به اعتبار اینکه افراد پول می‌پردازند نیست، بلکه کسانی که در راهی فرهنگ‌سازی کردند باید نامشان بر سر در مراکز باشد.
نمی‌توان نام یک مرکز فرهنگی را با صرف ۱.۵ میلیارد تغییر داد
وی ادامه می دهد: ما دست خیران را هم می‌بوسیم، اما خیران مدرسه‌ای که وجود ندارد را احداث کنند و نام خود را روی آن مرکز نامگذاری کنند اما مرکز فرهنگی که دهها سال است نام بزرگی روی آن است را نمی‌توان با ۱.۵ میلیاردتومان تغییر نام داد و ارزش آن را به اندازه پول پایین بیاوریم. نباید نامهای مراکز فرهنگی را به عنوان یک اسم ببینیم زیرا این نام‌ها سمبلهای فرهنگ‌سازی و هویت گروهی هستند.
ساختمانی که به آن حساس شده‌اند ۷ سال بدون استفاده و تخریبی بود
طبق قانون، خیرمدرسه ساز می‌تواند نام مدرسه را تغییر دهد
فتحی، مسئول دبیرخانه مجمع خیرین مدرسه ساز در منطقه ۱۲ تهران درباره آخرین وضعیت ساخت، بهره برداری و تغییر عنوان مدرسه نابینایان «دکترخزائلی» اظهار کرد: مدرسه دکتر خزائلی از جمله مدارس قدیمی است که سبقه زیادی دارد اظهار کرد: این مدرسه تخریب شده و به دلایلی طی هفت سال آخر نیمه تمام باقی مانده بود و دانش آموزانش در ساختمان و در منطقه دیگری مستقر شده بودند.
وی افزود: خیری به این حوزه ورود کرد و با ۱.۵ میلیارد تومان آورده باعث شد که این مدرسه تکمیل شود و به مرحله بهره برداری برسد. در اینجا موضوع میزان آورده خیر در مقایسه یا قیمت کلی ملک اصلا مطرح نیست و آنچه برای ما اهمیت دارد این بود که این مدرسه نیمه کاره با کمک خیر آماده بهره‌برداری می شود.
مسئول دبیرخانه مجمع خیرین مدرسه ساز در منطقه ۱۲ تهران با بیان اینکه ساختمانی که انجمن نابینایان رویش حساسیت نشان می‌دهد، ساختمانی بوده که هفت سال بلا استفاده باقی مانده بود و باید اعتبار لازم برای تکمیل این مدرسه تامین می شد گفت: طبق قانون اگر خیری یک سوم هزینه ساخت یک مدرسه را تقبل کند، طی تفاهم نامهای می تواند آن را به هرنامی تمایل داشت نامگذاری کند.
نام "خزائلی" روی تابلو مدرسه می‌ماند
فتحی افزود: آموزش و پرورش شهر تهران نیز با توجه به اینکه در سند رسمی مدرسه دکتر خزائلی از حقوق خاصه خودگذشت کرده و نام خاصی برای مدرسه تعیین نکرده و فقط ذکر شده که «بزرگ سالان نابینایان» و ما هم به استناد مدارک و قانون اقدام می کنیم. تفاهم نامه مذکور با خیر منعقد شده است.
وی تاکید کرد که البته ما هم مایل هستیم نام دکتر خزائلی روی مدرسه باقی بماند و نسبت به آن عِرق داریم گفت: در آخرین جلسه ای که به این منظور تشکیل شده بود و مدیرکل آموزش و پرورش شهر تهران و رئیس جامعه خیرین مدرسه ساز کشور حضور داشتند مصوب شد که با خیر هماهنگ کنند که یا مدرسه دیگری در تهران به نام وی شود و یا نام وی در تابلوی مدرسه ذیل عنوان دکتر خزائلی درج شود.
بهتر بود انجمن نابینایان تامین بخشی از هزینه بازسازی مدرسه را تقبل می کرد
مسئول دبیرخانه مجمع خیرین مدرسه ساز در منطقه ۱۲ تهران ادامه داد: ما نخواستیم آن مدرسه را از نابینایان بگیریم. این مدرسه، خاص آنهاست. شاید اگر خود انجمن از ابتدا در خصوص تامین بخشی از هزینه های ساخت اعلام مشارکت و آمادگی می کردد، کار به شکل بهتری پیش می رفت. هدف نهایی ما این است که مدرسه آماده بهره برداری شود و بچه ها از سردرگمی وسرگردانی در مناطق دیگر نجات پیدا کنند.
وی تصریح کرد که نگاه ما به این موضوع آموزش و پرورشی و دلسوزانه است و نگاه ملک داری و عنوان محوری نسبت به هیچ مدرسه‌ای نداریم.