به گزارش ایران سپید هر چند بعدها این انجمن مورد حمایت دولت پهلوی قرار میگیرد و در سال 1349 تبدیل به سازمان ملی رفاه نابینایان میشود، اما فعالیتهای انجمن هدایت و حمایت از نابینایان همچنان تا اواسط دهه 50 شمسی ادامه پیدا میکند. در آن زمان، دکتر خزائلی به همراه دوستانش سعی میکردند امکانات مختلفی را از دولت وقت برای نابینایان فراهم کنند. بعد از انقلاب نیز در سال 1360 انجمن اسلامی نابینایان فعالیتهایی را آغاز کرد و کم کم از اواخر دهه 60 و طی دهه هفتاد، سمنهای مختلفی در استانهای کشور برای نابینایان تأسیس شد و در دهه 80 رشد قارچگونه یافت. انجمنهایی که شاید تعداد آنها در حال حاضر به 80 NGO فعال و غیر فعال هم رسیده باشد اما آنهایی که در سطح ملی کار میکنند و در مناطق خود به معنای واقعی کلمه اثربخش هستند، تعدادشان از تعداد انگشتان دو دست فراتر نمیرود. کمکهای معیشتی، پیگیری برای مناسبسازی و دسترس پذیری مبلمان شهری، برگزاری اردوهای سیاحتی و زیارتی، بریل کردن و ضبط منابع گویای مطالعاتی، کلاسهای مشاوره ای، برگزاری دوره های آموزشی در حوزه هایی همچون زبان انگلیسی، موسیقی، کامپیوتر، صنایع دستی و توزیع برخی از تجهیزات کمک توانبخشی، از مهمترین فعالیتهای سمنهای ویژه نابینایان در کشور است. پیگیری و به نتیجه رساندن قانون حمایت از حقوق معلولان توسط خود نابینایان و شبکه ملی، یکی از تأثیرگذارترین حضور سازمانهای مردم نهاد در مناسبات دولتی در سالهای اخیر بوده است. هر چند به نسبت کشورهای منطقه NGO های مرتبط با معلولان با آسیب بینایی فعالیتهای اثربخشی در ایران دارند، اما در مقایسه با سمنهای برتر و الگو در دنیا به ویژه اروپای غربی و آمریکای شمالی بسیار عقبتر هستند. فعالیتهای موازی در آنها بسیار زیاد است و هیچ کدام به صورت تخصصی کار نمیکنند. در ویژه نامه نوروزی ایران سپید، قصد داریم به NGO های موفق خارج از کشور نگاهی بیندازیم. تشکلهایی که هر یک به تنهایی توانسته اند تغییری مثبت در زندگی نابینایان به وجود آورند و میتوانند الگوی خوبی برای NGO های داخل کشور باشند. در اولین گشت خود در دنیا، به سراغ یکی از مؤثرترین NGO های جهان یعنی «American foundation for the blind» یا اختصاراً AFB میرویم. فعالیتهای این مرکز، امسال وارد صدمین سال خود میشود و حالا ادعا میکند خدماتی را به بیش از بیست میلیون آسیبدیده بینایی در آمریکا ارائه میکند. گواه این ادعا میتواند تأسیس شعب در پنج شهر بزرگ آمریکا باشد. گروه مدیریتی بنیاد نابینایان آمریکا شعار جالبی را برای خود برگزیده اند. آنها میگویند: ما رؤیا پردازی میکنیم و انجام میدهیم. در طول 15 سال گذشته، بنیاد نابینایان آمریکا برای تحقق چهار هدف اصلی تلاش کرده است: تضمین دسترسی دانشآموزان و دانشجویان نابینا به منابع آموزشی، ایجاد دسترسی برای کاربران نابینا در محصولاتی نظیر IPhone، IPad و IPod، توضیحدار کردنِ پر طرفدارترین مجموعه های تلویزیونی و سینمایی به خصوص در حوزه کودک و نوجوان و فراهم کردنِ امکان دسترسی نابینایان به نسخه های پزشکی دسترس پذیر. در حوزه تکنولوژیهای ویژه نابینایان نیز یکی از پر خواننده ترین ماهنامه های اینترنتی را همین بنیاد منتشر میکند. Access World نام مجله ای است که ماهانه هزاران بازدید کننده به آن مراجعه میکنند. CareerConnect نام یکی دیگر از بخشهای وبسایت بنیاد نابینایان آمریکا است که کاربرانش به دو دسته تقسیم میشوند: نابینایانی که به دنبال یافتن شغل هستند و کارفرماهایی که میخواهند از نابینایان در کار و تجارتشان استفاده کنند. در کنار AFB آمریکا یک انجمن تأثیرگذار دیگر هم دارد. نام این مرکز، «national federation of the blind» یا اختصاراً «NFB» است. اداره فدراسیون ملی نابینایان آمریکا به طور کامل در اختیار خود نابینایان است. دفتر مرکزی این فدراسیون در شهر بالتیمور ایالت مریلند آمریکا واقع شده و در حال حاضر تعداد اعضای آن به بیش از 50 هزار عضو میرسد. نگاهی به تاریخچه این فدراسیون نشان میدهد این مرکز در ۱۹۴۰ و با ائتلاف شانزده فرد نابینای شناخته شده ایجاد شد. این شانزده نفر، هدفشان از تشکیل این مرکز را همسو کردن خواسته های نابینایان و انجمنهای مربوطه به منظور ایجاد اتحاد میان این افراد عنوان کرده اند. در همین راستا، آنها سه هدف اصلی انتخاب کردند که در اولین لوگویی که برای این فدراسیون طراحی شده هم دیده میشود. نخستین لوگوی فدراسیون، مثلثی است که سه ضلع آن را کلمات برابری، امنیت و فرصت، تشکیل داده اند. مؤسسان این فدراسیون خواستار ایجاد برابری میان حقوق نابینایان با سایر افراد جامعه بودند. آنها همچنین تلاش کرده اند امنیت را به زندگی نابینایان هدیه دهند. سیاستگذاری جالب توجهی که سالها است در این مرکز پیش گرفته شده، پرهیز از اداره آن در قالب یک هیأت مرکزی است. به این معنا که هیأت مدیره مرکزی، فقط نقش هماهنگ کننده و سیاستگذار را ایفا میکند و برای آنکه موضوعات به صورت تخصصی پی گرفته شوند، انجمنهای مستقلی برای هر موضوع خاص، تشکیل شده است. به طور مثال، NABS یا national association of blind students، که همان انجمن ملی دانشآموزان و دانشجویان نابینا است. این انجمن به صورت تخصصی امور مربوط به این افراد را سامان میدهد. انجمنهای دیگری هم در همین راستا شکل گرفته اند مانند: انجمن ملی نابینایان دارنده سگ راهنما یا انجمن ملی والدین افراد نابینا و... انتشار کتاب و مجله و به طور کلی تولید محتوای مورد نیاز جامعه، از دیگر وظایفی است که NFB برای خودش در نظر گرفته است. تا کنون دو کتاب بسیار تأثیرگذار در زمینه نحوه رفتار جامعه با نابینایان در این مرکز تألیف و عرضه شده است و افزون بر این، چند نشریه هم به طور منظم منتشر میشود. یکی از نشریات بسیار معتبری که این فدراسیون به شکل ماهانه آن را منتشر میکند، مجله «Braille monitor» است. این مجله یکی از قدیمیترینها در نوع خودش محسوب میشود و از ۱۹۵۷، تا کنون به صورت منظم منتشر شده است. یکی دیگر از نشریاتی که در این فدراسیون از سال 1981 منتشر میشود، نشریه ای است با نام «future reflections»، مخصوص پدر مادر هایی که فرزند نابینا دارند یا معلمانی که به دانشآموزان نابینا تدریس میکنند. در ویژه نامه بعدی، در سفرمان به سمنهای ویژه نابینایان در دنیا، به سراغ قاره سبز، آسیا و اقیانوسیه نیز سری میزنیم و فعالیتهای سازمانهای مردم نهاد در این کشورها برای نابینایان را واکاوی میکنیم.
امیر سرمدی