به گزارش ایران سپید در پرونده ای که برای بررسی موانع گردشگری افراد دارای معلولیت و به ویژه نابینایان گشودیم، آقای رضایی، گردشگر نابینای شیرازی به محلهایی اشاره کرد که به استناد یک بخشنامه، در حین سفر خود به عنوان یک نابینا اجازه بازدید از آنها را نیافته بود. مشاور معاونت گردشگری وزارت میراث فرهنگی در پاسخ به این برخوردهای بعضاً سلیقه ای میگوید: هیچ بخشنامه تبعیضآمیزی در این زمینه وجود ندارد؛ ولی ممکن است مشکل به دلیل آگاه نبودن کارکنان محل به وجود آمده باشد و اینکه نمیدانسته اند چگونه شرایط و امنیت را برای ایشان فراهم کنند.
در ادامه مانی رضویزاده به پرسشهای ما در زمینه گردشگری دسترسپذیر پاسخ میدهد.
س: آیا در اماکن گردشگری برای راهنمایی گردشگران معلول و نابینا بخشنامه ای وجود دارد؟
بحث گردشگری دسترسپذیر در ایران بحث نویی است. ما مشغول تهیه سرفصلهای آموزشی در این زمینه هستیم تا از طرف وزارت میراث فرهنگی برای تور لیدرها یا راهنمایان تور و مدیران آژانسها و هتلها برنامه های آموزشی برگزار کنیم. این طرح در دستور کار است؛ اما دو سه جا در قانون و بخشنامه های داخلی به این موضوع اشاره شده است؛ مثلاً تصویبنامه هیئت وزیران در سال 94 یکی از وظایف وزارت میراث فرهنگی و گردشگری و صنایع دستی را این میداند که توسعه تورهای افراد دارای معلولیت در دستور کار باشد و بخشنامه ای هم از طرف معاونت گردشگری به استانها ابلاغ شده که در زیرساختهای تأسیسات گردشگری به مناسبسازی توجه شود. همچنین این موضوع در ضوابطی که مورد بازنگری قرار میگیرد، اضافه و دوباره ابلاغ میشود. مثلاً در ذیل بخش دسترسی و توسعه پایدار ضوابط جدید هتلها، هتل آپارتمانها و حتی اقامتهای بومگردی، دسترسپذیری و خدماتی را که میشود ارائه داد، دیده شده؛ ولی مسلماً برای رسیدن به این هدف که یک مقصد گردشگری به عنوان جایی دسترسپذیر معرفی شود، راهی طولانی داریم. باید کارهای زیادی در سطح زیرساختی و اجرایی و پروژه های خلاقانه و رویدادهایی که میتواند اتفاق بیفتد و هم در سطح فرهنگسازی و آموزشی انجام دهیم. در حال حاضر در زیر مجموعه معاونت گردشگری، کارگروه گردشگری دسترسپذیر تشکیل شده که قرار است با همکاری ستاد مناسبسازی کشور، اقداماتی را که خود وزارتخانه به عنوان متولی گردشگری میتواند انجام دهد و هم همکاریهای سازمانی برای شهرداریها و نهادهای دیگری که در حوزه مناسبسازی مسئولیت دارند، داشته باشد. این کارگروه به تازگی شروع به کار کرده و امیدواریم در یکی دو سال آینده، پروژه هایی را شروع کنیم که وضعیت دسترسی اماکن گردشگری را به طور قابل توجهی بهبود بخشد.
س: به این ترتیب اماکنی که در مرحله کارهای زیرساختی هستند وضعیت دسترسپذیری بهتری خواهند داشت، اما اماکنی که از قبل هستند چه میشوند؟
بله در حقیقت از این پس، مجوزهای جدیدی که صادر میشود، مثلاً برای تأسیس یک هتل باید حتماً موضوع دسترسی در آن مورد توجه قرار گرفته باشد. برای اماکن قبلی هم برنامه ای داریم؛ اما اول باید وضعیت موجود را بررسی کنیم تا بتوانیم برای اصلاح دسترسی فیزیکی آنها و توجه به نیازهای گروههای مختلف معلولیتی و بهبود خدماترسانی به آنها، راهکاری بدهیم. مسئله دیگر هم بحث اماکن تاریخی و موزه هایی است که در بناهای دارای ارزش تاریخی تأسیس شده اند که باید مورد به مورد مطالعه شوند تا بدون اینکه آسیبی به این میراثهای فرهنگی برسد، راهکاری مختص آنها داده شود. در این زمینه سعی داریم با استفاده از تجربیات جهانی راهکاری متناسب با وضعیت بومی و تاریخی خودمان پیدا کنیم که مورد تأیید کارشناسان میراث فرهنگی هم باشد.
س: با توجه به تعداد محدود گردشگران نابینا، شاید همراهی خوب یک متصدی و دادن اطلاعات یا جزوه های بریل که زیاد هم هزینه بر نیست، خیلی کارگشا باشد؟
بله برنامه ما این است که به کارکنان اماکن فرهنگی، نحوه تعامل با افراد دارای معلولیت از جمله نابینایان را آموزش دهیم و در مورد راهنمایی به خط بریل یا نقوش برجسته هم تجربیاتی به دست آورده ایم، ولی هنوز فراگیر نشده؛ برای مثال بعضی موزه ها از جمله موزه ملی طرحهای برجسته سازی شده ای از اشیای تاریخی خود را تهیه کرده اند تا نابینایان با لمس آن اثر سه بعدی، در فضا قرار گیرند و تجربه بهتری از بازدید از یک موزه داشته باشند.
این در دستور کار است که از تکنولوژیهای جدید استفاده کنیم. اداره کل موزه ها هم در بعضی اماکن کارهایی را برای نابینایان و هم برای دیگران انجام داده تا همه به نقاطی که غیر قابل دسترس است، دسترسی بهتری داشته باشند. مثلاً در تخت جمشید تجربه ای صورت گرفته و فضای تاریخی این مجموعه شبیه سازی سه بعدی شده. این کار میتواند برای همه بازدید کنندگان جذاب باشد و به معنایی دسترسی کسانی را که ممکن است نتوانند تمام فضاهای تاریخی این مجموعه را ببینند، فراهم سازد.