به برکت انقلاب اسلامی ظرفیت‌های بسیاری در حوزه فرهنگی و اجتماعی ایجاد شده که از جمله آن ایجاد فضاهای کتابخوانی برای اقشار مختلف در مناطق گوناگون است تا از این بستر برای ارتقا دینی و علمی خود استفاده کنند.

استان خوزستان به لحاظ غنای فرهنگی از جایگاه والایی برخوردار است که این مسئله اهمیت پرداختن مضاعف به کتابخانه‌های عمومی را مضاعف می‌کند، در همین راستا با منصور کوهی‌رستمی، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان در فضایی صمیمی به گفت‌وگو پرداختیم. 

وی با اشاره به این‌که کتابخانه‌های عمومی به نوعی رسانه هستند، اظهار داشت: از مهم‌ترین اهداف کتابخانه‌ها آگاهی‌بخشی به مردم است و به اعتقاد بنده کتابخانه‌های عمومی به نوعی رسانه هستند.

کوهی‌رستمی با اشاره به ضرورت استفاده از پتانسیل مشترک بین رسانه و کتابخانه‌های عمومی بیان کرد: رسانه‌ها باید به کمک آگاهی‌بخشی کتابخانه‌های عمومی بشتابند تا از این ظرفیت بتوان استفاده کرد.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان گفت: نهاد کتابخانه‌های عمومی مجموعه‌ نوپایی است که باید آن را به یک نهاد اثرگذار در سطح کشور تبدیل کرد و نیاز است که برای این مسأله برندسازی صورت گیرد.

وی با اشاره به این‌که نهاد کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان با 500 نیروی انسانی بزرگ‌ترین دستگاه فرهنگی استان است، خاطرنشان کرد: در 27 شهرستان اداره کتابخانه‌ها استقرار یافته وجود دارد و در تمامی شهرستان‌ها مراکز کتابخوانی فعالیت دارند.

کوهی‌رستمی با بیان این‌که شهرستان حمیدیه با یک کتابخانه عمومی کمترین مرکز را دارد، اظهار داشت: بیشترین میزان کتابخانه عمومی در اهواز و دزفول با مشارکت بیش از 30 مرکز وجود دارد. 

فعالیت 50 کتابخانه در روستاهای خوزستان

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان با اشاره به این‌که در حال حاضر 50 کتابخانه روستایی در 50 روستا فعالیت دارند، ادامه داد: در مناطق کم‌برخوردار نیز کتابخانه‌هایی در مرحله احداث قرار دارند یا احداث شده‌اند از جمله اینکه در هفته کتاب امسال در منطقه کم‌برخوردار منبع آب اهواز، کتابخانه‌ای به بهره‌برداری رسید، در کتابخانه‌های روستایی یک نفر از مردم منطقه نیز استخدام شده است.

وی عنوان کرد: شهرستان اندیکا با 47 هزار نفر جمعیت شهری فراموش شده است اما چهار کتابخانه مستقر در آن فعالیت داشته و جزو شهرستان‌های هدف ما قرار دارد که به احتمال بسیار شورای معاونین نهاد کتابخانه‌های کشور اسفندماه از آن بازدیدی خواهند داشت.

کوهی‌رستمی با اشاره به دامنه ارتباطی نهاد کتابخانه‌ها با مردم گفت: بیش از 120 کتابخانه‌های استان خوزستان خدمات خود را در دو نوبت ارائه می‌دهند به این شکل که در نیمه نخست سال از 7:30 تا 19:30 و در نیم سال دوم نیز از ساعت 7:30 صبح تا 18:30 فعالیت دارند.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان در تبیین راهبردهای کلان کتابخانه‌ها در استان، ادامه داد: نخستین راهبرد ارتقا زیرساخت‌های کتابخانه‌ای در خوزستان است و این مسأله از جمله شاخص‌های ارزیابی بین المللی به شمار می‌آید.

وی افزود: اولویت در ارتقا شاخص‌های ارزیابی بین المللی نخست ایجاد کتابخانه‌های مرکزی(چند کاربری) است که در این مدت، فرآیند ساخت کتابخانه مرکزی دزفول شروع شد و هنگام طراحی‌ نیز موقعیت فرهنگی، اجتماعی و جفرافیای منطقه در نظر گرفته شده است.

تعیین تکلیف 12 پروژه نیمه تمامی کتابخانه‌های خوزستان

کوهی‌رستمی دومین اولویت در ارتقا شاخص‌ها را توجه به مناطق حاشیه‌ای و کم‌برخوردار برشمرد و اظهار داشت: از دوران تصدی 12 پروژه نیمه تمام در استان خوزستان وجود داشت که به دلیل کمبود اعتبار بر زمین مانده بودند اما ارتباط خوبی با استانداری خوزستان برقرار و برای آنها اعتبار تأمین شد.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان ادامه داد: در نیمه دوم سال جاری از این مجموع پروژه‌ها، کتابخانه «یار مهربان» ایذه و در هفته کتاب نیز دو کتابخانه به بهره‌برداری رسیدند اما 9 پروژه دیگر از لحاظ ساختاری آماده هستند و تنها بخش‌های جزیی از آنها باقیمانده است که حداکثر تا پنج ماه آینده این تعداد به چرخه کتابخانه‌های عمومی استان اضافه می‌شوند.

وی با بیان این‌که برخی از کتابخانه‌های فعلی از لحاظ زیباسازی وضعیت نامطلوبی دارند، گفت: برخی از این کتابخانه‌ها سال‌های بسیاری از عدم رسیدگی به آنها می‌گذرد؛ در جمع‌بندی‌ها به 90 کتابخانه رسیدیم که نیازمنده بهسازی هستند.

کوهی‌رستمی ادامه داد: در بازه زمانی سه تا چهار ساله  90 کتابخانه قدیمی از لحاظ ساختمانی بهسازی می‌شوند و باتوجه به اعتبارات سرعت پیشرفت نیز افزایش پیدا می‌کند. بودجه نهاد کتابخانه‌های استان امسال نسبت به سال‌های قبل بیشترین رقم را جذب کرده است.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان اظهار داشت: در سطح دنیا از کتابخانه صرفا به عنوان یک مکان فیزیکی برای مطالعه افراد استفاده نمی‌کنند در واقع نگاه به کتابخانه در دنیا به عنوان مراکز فرهنگی و اجتماعی ظهور و بروز پیدا می‌کند که بر روی این مسأله تأکید بسیاری داریم و برنامه‌های مختلفی را برگزار می‌کنیم.

وی بیان کرد: به مناسبت دهه فجر و چهل سالگی انقلاب اسلامی بیش از 268 برنامه محتوایی و فکری در سطح کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان برگزار می‌شود و این برنامه‌ها قبل از فرا رسیدن مناسبت‌ها آغاز شده‌اند.

کوهی‌رستمی با اشاره به برگزاری جشنواره کتابخوانی رضوی در سطح استان خوزستان، خاطرنشان کرد: شرکت 50 هزار نفر خوزستانی در یک برنامه فرهنگی سخت است اما به وسیله ترکیب عنصر کتاب با اهل بیت(ع) و بهره‌گیری از قالب‌های مختلف شاهد استقبال و نتیجه‌گیری مطلوب بودیم.

به دنبال تبدیل کتابخانه‌ها به مراکز فرهنگی و اجتماعی هستیم

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان گفت: مجموعه اقداماتی در حال انجام است که کتابخانه‌ها به مراکز فرهنگی و اجتماعی تبدیل شوند تا اگر کسی نسبت به این حوزه‌ها احساس نیاز کرد از این مجموعه‌ها استفاده کند.

وی با اشاره به این‌که توجه به حوزه کودک و نوجوان راهبرد دیگر نهاد کتابخانه‌های عمومی است، ادامه داد: تقریبا هیچ کسی برای این حوزه در خوزستان برنامه‌ریزی نکرده است و به تازگی با مشارکت کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان استان برنامه‌ریزی صورت گرفته تا اقدامات مشترکی انجام شود.

کوهی‌رستمی افزود: تمامی کتابخانه‌های استان خوزستان یا برخوردار از بخش مستقل کودک هستند یا اینکه اگر مرکزی برای این منظور فاقد مکان است حداقل تجهیزات حوزه کودک نظیر صندلی، قفسه و میز قرار داده شد.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان با اشاره به برگزاری دوره آموزشی قصه‌گویی کودکان ویژه علاقه‌مندان به این حوزه باحضور استاد مطرح کشوری، اظهار داشت: در همین راستا استان خوزستان میزبان جشنواره قصه‌گویی منطقه جنوب است که 30 بهمن و یک اسفندماه برگزار می‌شود.

اهواز؛ شاهد بدترین وضعیت شاخص‌های سرانه‌ای کتابخانه‌

وی با بیان این‌که اهواز بدترین وضعیت از نظر شاخص‌های سرانه‌ای کتابخانه‌ را داراست، گفت: تمرکز ما به سمت مناطق محروم و عدالت اجتماعی است و 12 پروژه نیمه تمام در منطق محروم قرار دارند.

کوهی‌رستمی با اشاره به این‌که پیش‌برد کارها براساس پژوهش‌ها از دیگر راهبردهای محوری نهاد کتابخانه‌ها است، بیان کرد: مکان‌یابی ضعیف و بد از ضعف‌های کتابخانه‌های قدیمی است و در هنگام هزینه‌کرد به موقعیت‌یابی و مکان‌یابی کتابخانه‌ها باید دقت کرد.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان افزود: کتابخانه مرکزی اهواز با 7 هزار و 100 متر زیربنا حالت فرهنگسرایی ساخته شده که دقیقا تنها 3 هزار و 500 متر آن فضای مفید با قابلیت استفاده را دارد.

وی با اشاره به ضرورت توانمندسازی نیروهای انسانی فعلی نهاد کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان، خاطرنشان کرد: دنیا در حال تغییر است و سیاست‌های جدیدی ابلاغ می‌شود که نیاز است برای آنها دوره‌های آموزشی برگزار شود.

طراحی نرم افزار «سامان» بامحوریت رزرو آنلاین کتاب/اجرای طرح «پیک کتاب»

کوهی‌رستمی به حضور نهاد کتابخانه‌های عمومی خوزستان در فضای مجازی اشاره و اظهار داشت: در این راستا نخستین کار، طراحی نرم‌افزار مدیریت آنلاین با عنوان«سامان» در استان است که 163 کتابخانه به این سامانه متصل هستند و عدم برقراری ارتباط مابقی نیز به دلیل نبود زیرساختIT  است.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان با اشاره به این‌که با استفاده از نرم‌افزار «سامان» می‌توان نسبت به جستجو در کتابخانه‌ها و رزرو کتاب اقدام کرد، افزود: با استفاده از این نرم‌افزار طرح «پیک کتاب» از کتابخانه مرکزی اهواز آغاز شده که در آن می‌توان کتاب مدنظر را جستجو و به وسیله پیک ارسال کرد.

وی دومین اقدام در حوزه فضای مجازی را راه‌اندازی کتابخانه دیجیتال و الکترونیک برشمرد و ادامه داد: دانشگاه تربیت مدرس برنده ارائه طرح مطالعاتی این اقدام است که اخیرا نیز طرح نهایی اجرایی ارسال و در جلسه آینده انجمن استان مطرح خواهد شد تا اعتبارات آن جذب شود.

کوهی‌رستمی در تبیین دو رویکرد کتابخانه دیجیتال و الکترونیک اظهار داشت: نوع نخست این رویکرد، ارائه تمامی خدمات سنتی با استفاده از بستر دیجیتال و شکل دوم نیز ایجاد ظرفیتی برای افراد کتاب الکترونیک‌خوان که در واقع اختصاص بخشی از کتابخانه مرکزی اهواز برای این منظور است.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان بیان کرد: مردم کشورهای دنیا که از کتابخانه‌های قوی برخوردار هستند، بیشترین دریافت اطلاعات حوزه سلامت آنها از طریق کتابخانه عمومی بدست می‌آید.

وی با اشاره به این‌که نزدیک سه میلیون جلد کتاب در کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان وجود دارد، عنوان کرد: هرکدام از این کتاب‌ها پاسخی برای پرسش‌های مختلف است که در اختیار مردم قرار دارد. در حوزه آموزش اقدامات جدی در حال انجام است تا افراد غیرکاربر کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان نیز به بهانه‌ای جذب شوند.

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان بیان کرد: برای نابینایان نزدیک به 9 هزار کتاب گویا در کتابخانه مرکزی اهواز تهیه شده و با اداره پست خوزستان نیز هماهنگی صورت گرفته تا درخواست‌های افراد از این بستر به دست آنها برسد.

وی درباره نیم درصد سهم شهرداری‌ها، گفت: قانون‌گذار برای اداره و مدیریت کتابخانه‌های عمومی یک ردیف منبع مالی در نظر گرفته که در واقع قانون نحوه تأسیس و اداره کتابخانه‌های عمومی کشور ماده 6 با محوریت نیم درصد مطرح شده است.

کوهی‌رستمی ادامه داد: براساس این قانون، شهرداری‌های هر شهر مکلف هستند که ماهانه یا سالانه حداقل نیم درصد از منابع درآمد خود را به کتابخانه‌های عمومی آن شهر واگذار کنند که این قانون لازم الاجرا است.

پرداخت سلیقه‌ای حداقل نیم درصد از منابع شهرداری‌ها به کتابخانه عمومی

مدیرکل کتابخانه‌های عمومی استان خوزستان با اشاره به این‌که بسته به نگاه شهرداری‌ها این میزان پرداخت می‌شود، گفت: بسیاری از کشورهای اروپایی، خدمات کتابخانه‌های عمومی آنها بخشی از خدمات اجتماعی حوزه شهری است و شهرداری‌ها متولی کتابخانه‌ها هستند.

وی ادامه داد: در سال 93 تبصره‌ای در تکمیل این قانون ارائه شد که در آن اگر شهرداری نیم درصد را پرداخت نکند، خزانه‌داری کل کشور با ارائه گزارش از دبیرکل نهاد می‌تواند این سهم را از کل اعتبارات برداشت کند.

کوهی‌رستمی با اشاره به این‌که نهاد کتابخانه‌ها به دلیل نهاد عمومی غیر دولتی بودن فاقد منبع از اعتبارات جاری دولت است، بیان کرد: شهرداری اهواز امسال در مجموع نه ماه گذشته به طور کلی 100 میلیون تومان به کتابخانه‌های عمومی اهواز داده است. شهرداری اهواز قول داد در ماه‌های آینده، ماهانه 50 میلیون تومان پرداخت کند.

وی به جلسه با مدیریت حوزه‌های علمیه خواهران استان خوزستان اشاره و گفت: این مجموعه اعلام کرد که 6 هزار و 700 طلبه خواهر در سراسر خوزستان وجود دارد که آمادگی داریم این فرصت را در اختیار کتابخانه‌های عمومی قرار دهیم تا بعد از کسب آموزش لازم، به عنوان مبلغ فعالیت کنند.

کوهی‌رستمی با اشاره به ورود جدی نهاد کتابخانه‌های عمومی خوزستان در حوزه آسیب‌های اجتماعی، بیان کرد: اولین همایش ملی با محوریت نقش کتاب و کتابخوانی در کاهش آسیب‌های اجتماعی در استان خوزستان برگزار می‌شود. این همایش دو روزه و مجموعه‌ای از نویسندگان و پژوهشگران در خوزستان حاضر و می‌توان دیدگاه بد ایجاد شده نسبت به استان را از بین برود. به نقل از تسنیم