یادداشت حسین نحوی نژاد، معاونت امور توانبخشی سازمان بهزیستی کشور به مناسبت روز جهانی ایمنی عصای سفید.
به گزارش ایران سپید حرکت منظم عصاهای سفیدشان از گام‌های استواری حکایت دارد که موانع و تبعیض‌ها را در فراسوی محدودیت‌ها درمی‌نوردند تا معجزه خودباوری را به اثبات برسانند. هر زمان که برای شناخت دنیای اطراف قدم برمی‌دارند، تمامی قوای خویش را به کار می‌گیرند تا بهتر بشنوند، لمس کنند، ببویند، به ذهن بسپارند، راه را از بی‌راهه بشناسند و به مسیرهای موفقیت دست یابند.
آری، این مردان و زنان، بخشی از افراد جامعه ما هستند که زندگی را با نابینایی تجربه می‌کنند اما دنیای آنان تاریک و بی‌تحرک نیست بلکه دنیایی است مملو از دیدنی‌ها، شنیدنی‌ها و گفتنی‌هایی که با ذهنی روشن‌بین درک می‌شوند. تنها کافی است بر پیشداوری‌ها و باورهای منفی غلبه کنیم، قدم پیش بگذاریم و در مسیر ارتباط مؤثر با این افراد گام برداریم. آنگاه درمی‌یابیم که یک فرد نابینا هم می‌تواند به عنوان یک دوست، یک همکار و یک انسان اثرگذار، نقش خود را به بهترین نحو ایفا نماید.
مشاهده فرد نابینا در اماکن عمومی و محافل اجتماعی در وهله نخست ممکن است حس کنجکاوی یا همدردی ما را تحریک کند. در چنین مواقعی این سؤال برای ما مطرح می‌شود که نابینایان چطور زندگی می‌کنند و به‌طور حتم وقتی با چنین فردی آگاهانه ارتباط برقرار کنیم درمی‌یابیم که نقص بینایی او را نباید به تمام ویژگی‌های انسانی وی تعمیم دهیم چرا که چنین فردی توانسته است با پرورش قابلیت‌های خود به توانایی‌های مورد نیاز در یک زندگی سالم دست یابد و با دیگران تعامل
برقرار کند.
افراد نابینا می‌توانند به کمک سایر حواس خود درباره محیط اطراف اطلاعات کسب کنند. صداها به آنها کمک می‌نمایند تا جهت حرکت خود را پیدا کنند. از طریق حس لامسه موانع را بیابند.آنان می‌توانند با دیگران ارتباط مؤثر برقرار نموده و به پیوندهای اجتماعی مستحکمی دست یابند. بنابراین افراد نابینا نیازمند ترحم نیستند زیرا در صورت مهیا بودن شرایط قادرند استقلال لازم در زندگی را کسب کنند.
امروزه افراد نابینا با تکیه بر قابلیت‌های فردی و تقویت نیروی اراده توانسته‌اند در زمینه‌های علمی، فرهنگی و آموزشی گام‌های مؤثری را در جهت توسعه و پیشرفت جامعه بردارند. با توجه به اهداف فراروی سازمان بهزیستی مبنی بر آموزش و توانبخشی نابینایان، فراهم‌سازی امکانات آموزشی برای افراد نابینا و کم بینا در اولویت‌های کاری این سازمان قرار گرفته است. بر این اساس آموزش مهارت‌های فنی و حرفه‌ای به نابینایان، آموزش کامپیوتر به گروه هدف با استفاده از برنامه‌های گویا و بریل، فراهم‌سازی منابع مطالعاتی و ارائه خدمات توانبخشی در کلینیک‌های تخصصی و مراکز خانواده و کودک نابینا از جمله فعالیت‌هایی است که با هدف افزایش سطح استقلال و خودکفایی نابینایان صورت می‌پذیرد.
سازمان بهزیستی کشور به عنوان متولی پیگیری حقوق افراد دارای آسیب بینایی همواره تمام تلاش خود را جهت رایزنی با دستگاه‌های اجرایی و نهاد‌های نظارتی جهت طرح مسائل نابینایان و پیگیری خواسته‌های آنان به‌عمل می‌آورد اما بدون شک عزم ملی برای ساختن زندگی بهتر برای این افراد مستلزم همکاری تمامی بخش‌های جامعه و اجرای صحیح قانون عصای سفید، کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت و قانون حمایت از حقوق معلولان است.
بر اساس قانون حمایت از حقوق معلولان، تمامی ارگان‌ها موظفند خدمات و امکانات خود را با توجه به محدودیت‌ها و نیازهای افراد معلول متناسب‌سازی نمایند که افراد نابینا نیز از این قاعده مستثنی نیستند. مناسب‌سازی امکانات برای افراد نابینا تنها شامل رفع موانع محیطی یا ایجاد نشانه‌های لمسی و شنیداری در اماکن عمومی نیست بلکه متناسب‌سازی فضاهای مجازی، در دسترس بودن منابع علمی به صورت گویا، بریل و کتاب الکترونیک یکی از مهم‌ترین ضرورت‌هایی است که در بحث متناسب‌سازی امکانات دنبال می‌شود.
مهم‌ترین مطالبات افراد نابینا و کم بینا از جمله حق دسترسی کامل به امکانات آموزشی، بهداشت و سلامت، تردد ایمن در فضای شهری و مشارکت فعالانه در عرصه‌های سیاسی و اجتماعی در کنوانسیون حقوق افراد دارای معلولیت و قانون حمایت از حقوق معلولان (مصوبه اخیر مجلس شورای اسلامی) صراحتاً مورد تأکید قرار گرفته است. بر این اساس دولت مکلف است با استفاده از کمیته هماهنگی و نظارت بر اجرای قانون حمایت از حقوق معلولان تمامی دستگاه‌های کشور را به اجرای این قوانین و تأمین حقوق نابینایان ملزم سازد.
در حال حاضر بسیاری از افراد نابینا و کم بینا با تکیه بر مهارت‌ها و تجارب خویش، به ظرفیت‌های لازم برای مشارکت فعال در عرصه‌های شغلی و اجتماعی دست یافته‌اند لیکن مکرراً شاهد آن هستیم که فرصت‌های شغلی مورد نظر این افراد در پس تبعیض و ناآگاهی دستگاه‌ها از بین می‌رود و افراد دارای اختلال بینایی به رغم توانمندی‌های ارزنده خویش از دستیابی به شغل مناسب محروم می‌گردند، به عنوان مثال می‌توان به رفتار تبعیض‌آمیز وزارت آموزش و پرورش با نابینایان در آزمون‌های استخدامی اشاره نمود. متأسفانه عدم تطبیق ضوابط استخدامی این وزارتخانه با شرایط افراد دارای اختلال بینایی موجب محروم شدن این افراد از فرصت‌های شغلی این وزارتخانه حتی در حوزه آموزش و پرورش استثنایی شده که امید است همزمان با فرا رسیدن روز جهانی عصای سفید، شاهد رفع این تبعیض‌ها باشیم.
همه ساله روز 23 مهر ماه مصادف با 15 اکتبر به نام روز جهانی عصای سفید شناخته می‌شود.23 مهر ماه روزی است که صدای عدالت خواهی افراد نابینا بیش از پیش شنیده می‌شود و فعالان امور نابینایان تلاش می‌کنند تا این روز را به عنوان سمبل هویت اجتماعی این افراد معرفی نمایند.
روز جهانی عصای سفید در حقیقت وام‌دار مطالباتی است که افراد نابینا و کم‌بینا مطرح می‌سازند. این مطالبات نه تنها در قانون عصای سفید که در اوایل دهه 1940 توسط سازمان ملل به تصویب رسید بلکه در سایر قوانین مرتبط با معلولان مطرح گردیده و از دولت‌ها خواسته شده است با پایبندی کامل به مفاد این قوانین، زمینه احیای حقوق نابینایان و دستیابی آنان به کیفیت زندگی برتر را فراهم سازند.
بنابراین پیام اصلی روز جهانی عصای سفید، شنیدن صدای نابینایان ودرک مطالبات برحق آنان برای دستیابی به یک زندگی سالم، پویا و شکوفا است.