به گزارش ایران سپید ایرناپلاس بهروز مروتی یکی از چهره‌های فعال در زمینه پیگیری مطالبات معلولان است. او که مدیر کمپین مناسب‌سازی فضای شهر برای معلولان در فضای مجازی است و خود نیز از معلولیت رنج می‌برد، درباره وضعیت معلولان در شرایط اقتصادی کنونی کشور به ایرناپلاس می‌گوید: شرایط برای خانواده‌های دارای معلول بسیار سخت شده است؛ برای نمونه اکنون تهیه پوشک برای بیمارانی که دچار ضایعه نخاعی هستند بسیار دشوار است.
وی با بیان اینکه «وضعیت تأمین هزینه لوازم بهداشتی خانواده معلولان نیز بسیار سخت شده است»، افزود: افزایش قیمت لوازم به کنار، مشکل این است که در برخی موارد، اقلام مورد نیاز در بازار موجود نیست.
«سازمان بهزیستی قبلاً مقداری از لوازم بهداشتی را در اختیار معلولان قرار می‌داد، اما از چندی پیش که مشکل تهیه و خرید این اقلام پیش آمد، هزینه آن را پرداخت می‌کند که بین 70 تا 100 هزار تومان است. این مبلغ تنها کفاف تأمین لوازم بهداشتی برای کمتر از یک هفته تا 10 روز را می‌دهد. این مبلغ با توجه به مبلغ 150 هزار تومان مستمری افراد معلول در برابر هزینه‌های کنونی واقعاً ناچیز است.»
افزایش قیمت تجهیزات کمک توانبخشی تا سه برابر
مروتی با بیان اینکه «در تأمین لوازم کمک توانبخشی نیز وضعیت به همین شکل است»، توضیح می‌دهد: از آنجا که استفاده از لوازم بی‌کیفیت می‌تواند به‌جای کمک به وضعیت فرد، معلولیتش را تشدید کند، افراد ترجیح می‌دهند از لوازم خارجی استفاده کنند، چون بسیاری از تجهیزات ساخت داخل کیفیت لازم را ندارد. این در حالی‌ست که قیمت برخی تجهیزات کمک توانبخشی تا سه برابر افزایش یافته است. برای مثال، قیمت یک ویلچر برقی که قبلاً 4 میلیون تومان بود اکنون به 12 میلیون رسیده است.
به گفته وی، بسیاری از تجهیزات مانند انواع پروتز هم که در ایران تولید می‌شود و مورد استفاده افراد قطع عضو است، چون مواد اولیه آن از خارج تأمین می‌شود، اکنون با افزایش قیمت یا کمبود در بازار روبه‌روست. متأسفانه این وضعیت طیف وسیعی از لوازم توانبخشی را در برمی‌گیرد.
افراد معلول نمی‌توانند قید تجهیزات حیاتی را بزنند
مروتی معتقد است با یک حساب سرانگشتی، اگر به قیمت امروز حساب کنیم، تأمین هزینه معلولان حداقل 4 برابر شده است.
وی با بیان اینکه «البته شرایط فعلی، گذران زندگی را برای همه سخت کرده، اما وضعیت معلولان کمی بغرنج‌تر است»، می‌گوید: افراد معلول به جهت شرایط خاص خود واقعاً نمی‌توانند قید برخی لوازم و تجهیزات مورد نیازشان را بزنند. اگر سمعکی خراب یا باتری آن تمام شود، نمی‌توان گفت فعلاً استفاده نکن تا بعد، یا اگر پروتزی خراب شود، انجام امور روزمره برای بسیاری از افراد قطع عضو بسیار سخت است.
«شاید بتوان برای بچه‌ها به‌جای پوشک از کهنه استفاده کرد و مشکلی هم ایجاد نخواهد شد. اما بزرگسالی که دچار ضایعه نخاعی است با آن وزن و اندازه، بدون استفاده از پوشک، مراقبت از او خیلی سخت می‌شود.»
مراکز نگهداری معلولان را دریابید
مروتی همچنین با اشاره به اداره دشوار مراکز نگهداری معلولان در شرایط فعلی اقتصادی می‌گوید: قبل از این مشکلات در بسیاری مواقع بودجه مراکز نگهداری معلولان گاهی چند ماه به تأخیر می‌افتاد. نکته اینجاست فرد معلولی که در منزل نگهداری می‌شود، خانواده با هر سختی، لوازم بهداشتی مورد نیاز او را تهیه می‌کند ولی مراکز نگهداری معلولین به‌شدت وابسته به منابع است. باید مراقبت و نظارت‌ها را بیشتر کرد که در این کمبودها و گرانی‌ها، مشکلاتی برای آنها پیش نیاید.
فاصله بین هزینه‌ها و اعتبارها زیاد است
حسین نحوی‌نژاد، معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی نیز درباره مشکلات معلولان به خبرنگار ایرناپلاس گفت: ما با دو مشکل مواجهیم؛ یکی مشکل قدیمی کمبود اعتبارهاست که همیشه درباره آن گله داشتیم و اگرچه دولت و مجلس همواره سعی کرده‌اند بیشترین کمک را در زمینه تأمین اعتبارها داشته باشند، اما چون فاصله بین هزینه و اعتبارها زیاد است، پر کردن این فاصله به‌سادگی مقدور نیست.
«برای نمونه ما تا قبل از سال 96، مستمری که به یک معلول از کار افتاده پرداخت می‌کردیم، 53 هزار تومان بود. از سال 96، با یاری دولت و مجلس این مبلغ، سه و نیم برابر شد، اما چون این افزایش نیز نهایتاً مبلغ را به 160 هزار تومان می‌رساند، به چشم نمی‌آید.»
وی با بیان اینکه «درباره اعتبار لوازم و تجهیزات بهداشتی نیز شرایط مشابه است»، گفت: بر اساس یک بررسی که در سال 94 انجام دادیم، مشخص شد اگر بخواهیم فقط برای افراد معلول نیازمند ملزومات اولیه معمولی را تهیه کنیم، 150 میلیارد تومان اعتبار نیاز داریم. این در حالی‌ست که بودجه ما برای این بخش در سال جاری، با توجه به مشکلات اقتصادی و ارزی، 50 میلیارد تومان است و ما همیشه به این فاصله گله داشتیم، اما آن را مدیریت می‌کردیم.
افزایش چشم‌گیر قیمت تجهیزات توانبخشی تولید داخل
معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی ادامه داد: نحوه مدیریت ما به این شکل بود که سعی کردیم نیازهای معلولان تحت پوشش را از تجهیزات ساخت داخل تأمین کنیم. این در حالی‌ست که در مقایسه وضعیت جانبازان و معلولان، به جانبازان همیشه ویلچر وارداتی می‌دادند، اما ما هیچ‌گاه ویلچر وارداتی به معلولان تحت پوششمان ندادیم و سعی کردیم به تولیدات داخلی توجه داشته باشیم. همین امر سبب شد کشور تا حد زیادی در تولید ویلچر خودکفا شود.
«پس از تلاطم بازار ارز، ما گمان می‌کردیم برخلاف وسایل کمک توانبخشی وارداتی، لوازم توانبخشی تولید داخل دستخوش تغییر نخواهد شد، اما قیمت تجهیزات داخلی هم افزایش چشمگیری یافت. دلیل آن هم این عنوان شد که مواد اولیه بسیاری از تجهیزات، از خارج کشور تأمین می‌شود و با افزایش قیمت ارز، این اقلام نیز دچار افزایش قیمت شده‌اند.»
از عدم تخصیص ارز به لوازم کمک توانبخشی آگاه نبودیم
به گفته نحوی‌نژاد، مشکل اینجاست که در تهیه ملزومات، هر وزارتخانه ملزم است آن اقلامی را که جزو واجبات و ضروریات است در اولویت یک قرار دهد تا ارز دولتی به آن اختصاص یابد. بر همین اساس، چون برخی لوازم کمک توانبخشی دیر وارد جدول شده یا جزو اولویت یک نیست، تأمین ارز برای آن با مشکل مواجه شد.
به گفته وی، چون متولی تهیه این اقلام وزارت بهداشت بود و بهزیستی هم در کارگروه تهیه اولویت اقلام برای تخصیص ارز حضور نداشت، ما از عدم تخصیص ارز به لوازم کمک توانبخشی آگاه نبودیم. این تأخیر در تخصیص ارز وارد‌کنندگان را با مشکل روبه‌رو کرد. حالا مدت زمانی لازم است تا ارز اختصاص یافته به‌دست واردکننده برسد.
«مشکل در مورد تولیدکنندگان داخلی نیز این‌گونه است که برای مثال در تولید ویلچر، بخشی از آن مانند چرخ، وارداتی است و تولیدکننده نیز به جهت تغییرات قیمت ارز نمی‌داند با چه سازوکاری احتیاجات خود را تأمین کند و در برخی موارد هزاران ویلچر تولید شده، اما چرخ برای آن تأمین نشده است.»
تمهیداتی برای کاهش رنج معلولان
معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی با بیان اینکه «در زمینه تأمین پوشینه (پوشک) هم با توجه به وابستگی صنایع سلولزی به خارج، با مشکلاتی روبه‌رو شده‌ایم»، گفت: تمهیداتی اندیشیدیم و با وزارت بهداشت رایزنی کردیم که لوازم کمک توانبخشی را نیز در رده دارو و تجهیزات پزشکی جراحی قرار دهند تا ارز دولتی به آنها اختصاص یابد.
«همچنین سعی کردیم خرید لوازم مورد نیاز معلولان را برخلاف گذشته که هر استان مستقل انجام می‌داد، به صورت کشوری انجام دهیم تا تولیدکننده داخلی با توجه به نیاز موجود به تولید ترغیب شود.»
«برای افرادی که زمینه نیاز فوری و ضروری دارند، مانند افراد قطع نخاعی، سرانه نیاز آنها را حساب و مبلغی را برایشان واریز کردیم که تا روشن شدن وضعیت و ساماندهی شرایط، حداقل دستشان خالی نماند.»
وی درباره سایر تمهیدات بهزیستی برای حل مشکل معلولان نیز گفت: همچنین مکاتبه‌ای با سازمان برنامه و بودجه داشتیم تا بخشی از بودجه را به‌صورت ارز در اختیار ما قرار دهند تا تجهیزات وارداتی را مستقیم با ارز انجام دهیم و تأمین‌کنندگان تشویق شوند این تجهیزات را تهیه کنند.
مخارج مسکن و رفت و آمد، عامل افزایش هزینه معلولان در تهران
نحوی‌نژاد با تأیید افزایش هزینه‌های معلولان اظهار داشت: هزینه‌های معلولان به‌ویژه در تهران بسیار افزایش یافته است چون برای زندگی در تهران تنها بحث تجهیزات مطرح نیست و مسکن نیز چالش بزرگی است و افراد معلول اجاره‌نشین در تمدید قراردادشان دچار مشکل شدند.
وی توضیح داد: معلولان هر جایی نمی‌توانند ساکن شوند و منازل آنها باید مناسب‌سازی شود. از سوی دیگر، رفتن به حاشیه تهران نیز دشوار است چون هم امکانات کمتر است و هم خرج رفت و آمد زیاد. این بحران مسکن و مخارج ایاب و ذهاب، هزینه معلولان در تهران را فوق‌العاده بالا برده است.
مشکل اساسی معلولان تأمین وسایل بهداشتی است
معاون امور توانبخشی سازمان بهزیستی در عین حال تصریح کرد: مشکل اساسی معلولان در حال حاضر، تأمین پوشینه و وسایل بهداشتی برای افرادی است که با معلولیت شدید مانند بیماری قطع نخاعی مواجه هستند که این قضیه به‌شدت آنها را آزار می‌دهد.
وی با بیان اینکه «مشکل دیگر در بخش درمان است»، گفت: تا سال گذشته وزارت بهداشت بخشی از هزینه‌های درمان را پوشش می‌داد، اما اکنون با توجه به تعطیلی طرح سلامت، این هم هزینه جدیدی را روی دست ما گذاشته است.
به گفته نحوی‌نژاد اگر بخواهیم هزینه‌های معلولان، بین سال 96 و 97 را مقایسه کنیم، در کل کشور هزینه معلولان سه برابر شده است و این عدد برای معلولان ساکن تهران با توجه به سه برابر بودن هزینه‌های پایتخت نسبت به سایر نقاط کشور، عدد سرسام‌آوری است.