به گزارش ایران سپید چندی پیش برای رفتن به جایی نیاز به تاکسی داشتم از طریق یکی از اپلیکیشن‌ها، ماشینی را درخواست و با چند بار کلیک روی تلفن همراه سفارش خود را ارسال کردم چند دقیقه بعد پیامکی از سوی راننده که مسیر من را انتخاب کرده بود برایم ارسال شد.«سلام من ناشنوا هستم، شما دقیقاً کجا قراردارید و چه لباسی پوشیدید که بتوانم شما را تشخیص دهم لطفاً به من پیام دهید.» کمی تعجب کردم در جواب به این راننده رنگ مانتوی خود را نوشتم و چند ثانیه بعد ماشینی جلوی پایم توقف کرد. این راننده ناشنوا برای اینکه مسافرانش از معلولیت‌اش مطلع باشند علائم ناشنوایی را درون ماشین نصب کرده بود.چندی پیش برای رفتن به جایی نیاز به تاکسی داشتم از طریق یکی از اپلیکیشن‌ها، ماشینی را درخواست و با چند بار کلیک روی تلفن همراه سفارش خود را ارسال کردم چند دقیقه بعد پیامکی از سوی راننده که مسیر من را انتخاب کرده بود برایم ارسال شد.«سلام من ناشنوا هستم، شما دقیقاً کجا قراردارید و چه لباسی پوشیدید که بتوانم شما را تشخیص دهم لطفاً به من پیام دهید.» کمی تعجب کردم در جواب به این راننده رنگ مانتوی خود را نوشتم و چند ثانیه بعد ماشینی جلوی پایم توقف کرد. این راننده ناشنوا برای اینکه مسافرانش از معلولیت‌اش مطلع باشند علائم ناشنوایی را درون ماشین نصب کرده بود.برایم جالب است که کسب و کارهای جدید توانسته‌اند افراد دارای معلولیت را به فراخور فعالیتشان جذب کنند. در ذهنم سؤال‌های مختلفی نقش بست از اینکه در این سامانه‌های هوشمند حمل و نقل چند فرد دارای معلولیت مشغول کار هستند و اینکه مردم در مواجهه با این افراد چگونه برخورد می‌کنند. برای یافتن جواب با چند راننده که تجربیات مشابهی داشتند صحبت کردم که در ادامه این گزارش می‌خوانید.
صدایتان را نمی‌شنویم
هاشم جوان 26 ساله ناشنوایی است که دیپلم آرایشگری و رایانه دارد اما موفق به کار دراین دو حوزه نشده است و برای امرار معاش و کسب روزی برای همسر و فرزندش یک سالی است که به ناوگان حمل و نقل موبایلی پیوسته است.
با او که به گفت‌و‌گو پرداختم متوجه شدم دل پری از مسافرانش دارد که بهتر است از زبان خودش بشنوید«برای برقراری ارتباط با مسافر پیامکی به او می‌دهم تا دریابد من ناشنوا هستم و نمی‌توانم تلفنی با او صحبت کنم اما متأسفانه مردم به متن پیامک توجه نمی‌کنند و مدام با شماره‌ام که در اپلیکیشن درج شده تماس می‌گیرند. من قطع می‌کنم تا بلافاصله پیامک را برایش ارسال کنم اما آنها بازهم تماس می‌گیرند و هنگامی که نمی‌توانم با آنها صحبت کنم فرض را بر این می‌گذارند که من مسافرت را کنسل کردم و بعد درخواست دیگری را به سامانه می‌فرستند. این اتفاق‌ها تجربه بسیاری از رانندگان ناشنوا است.»
شنیده‌ام سامانه حمل و نقلی که شما برایش کار می‌کنید 13 درصد کمیسیون را از رانندگان معلول دریافت نمی‌کند؟ «ای کاش به این صورت بود که گفتید من که این کمیسیون را پرداخت می‌کنم و حتی برای ورود به طرح ترافیک هم هزینه‌های بسیاری پرداخت می‌کنم چرا که موفق نشدم از طریق سازمان بهزیستی پلاک ویژه خودرو معلولان را دریافت کنم.»
درآمد تقریبی شما به صورت ماهانه از طریق سامانه هوشمند حمل و نقل چقدر است؟
«در حال عادی تقریباً دو میلیون تومان درآمد دارم اما اگر بتوانم طرح ترافیک خریداری کنم و صبح تا شب بی‌وقفه کار کنم به سه میلیون هم می‌رسد. اما خودتان می‌دانید وقتی با ماشین کار می‌کنید نصف درآمدتان هزینه ماشین می‌شود. اما راضیم به رضای خدا چرا که می‌توانم روزی خانواده‌ام را از راه حلال کسب کنم و به خاطر معلولیتم به دیگران متکی نیستم.»
سینا راننده ناشنوای دیگری است که در گذشته همچون رانندگان تاکسی در خیابان‌ها مردم را جابه جا می‌کرد اما بعد از پیوستن به این سامانه‌های حمل و نقل رضایت بیشتری از کسب و کارش دارد. او می‌گوید: «6 سالی است که موفق شدم خودرویی خریداری کنم و مشغول به فعالیت به‌عنوان یک راننده ناشنوا شوم. در خیابان کار کردن مشکلات و سختی‌های خودش را دارد اینکه من از مقصد مسافران اطلاعی ندارم و آنها از ناشنوایی من، برای همین کمی زمان می‌برد تا بتوانیم حرف هم را متوجه شویم.
آن دسته از شهروندانی که صبر و حوصله بسیاری دارند با من کنار آمده و همراه می‌شوند ولی آن دسته از مسافران که عجله دارند وقتی متوجه ناشنوایی‌ام می‌شوند به نوعی فرار می‌کنند و با ماشین دیگری مسیر را طی می‌کنند.
اما از زمانی که به ناوگان حمل ونقل هوشمند پیوستم کار برایم راحت‌تر شده است. مبدأ و مقصد روی اپلیکیشن مشخص است و قیمت‌ها نیز از قبل تعیین می‌شود دیگر نیازی به چک و چانه زدن با مسافر سر مبلغ کرایه نیست. درآمد ماهیانه‌ام بیشتر شده است و سود بیشتری از رانندگی نصیبم می‌شود. خدا را شکر، راضیم.»
توان یابان معاف از پرداخت کمیسیون
برای کسب اطلاعات بیشتر از اینکه چه تعداد راننده دارای معلولیت در سطح شهر از طریق سامانه هوشمند مشغول به فعالیت هستند با یکی از مسئولان این سامانه‌ها به گفت‌و‌گو پرداختیم.
راشا شیدماهر، مدیر ارشد بازاریابی یکی از سامانه‌های اینترنتی حمل و نقل درخصوص تعداد رانندگانی که دراین سامانه کار می‌کنند می‌گوید: «نزدیک به دو هزار نفر با پلاک «ژ- معلولین و جانبازان» در این سامانه هستند. با توجه به اینکه اکثر این افراد به صورت پاره وقت در سیستم فعالیت می‌کنند به طور میانگین درآمدی در حدود ۲ میلیون تومان به صورت ماهیانه از ما دریافت می‌کند.
تعداد دو هزار نفری که از افراد توان یاب با ما همکاری می‌کنند فقط در بخش حمل و نقل ما هستند اما در دیگر بخش‌ها نیز ما از افراد دارای معلولیت برای همکاری دعوت کرده‌ایم. در حال حاضر فقط چند نیرو به صورت دورکاری با این سامانه همکاری می‌کنند.
از آنجا که حضور افراد دارای معلولیت در محیط کار نیازمند وجود زیر ساخت‌های مناسب‌سازی است هنوز آماده جذب نیروهای توان یاب به صورت ثابت نیستیم.
قطعاً با توجه به نگاهی که در بخش مدیریت این سامانه وجود دارد، در آینده نزدیک بهینه‌سازی‌های لازم جهت حضور این افراد در دفتر اصلی‌مان صورت می‌گیرد.»
وی در پاسخ به این سؤال که آیا گزینه معلولیت در ابتدای ثبت‌نام افراد در این سامانه تعبیه شده است یا نه؟ بیان می‌کند:«از نظر ما افرادی که گواهینامه دارند طبق قانون از سلامت کافی برای رانندگی و جابه‌جایی مسافر برخوردارند. بنابراین در ثبت‌نام‌های ما گزینه‌ای تحت عنوان معلولیت وجود ندارد. آن دسته از عزیزانی که خودرو با پلاک معلولیت دارند می‌توانند هنگام پیش‌ثبت‌نام در سامانه ما با انتخاب پلاک «ژ» نوع پلاک خود را نشان دهند و افرادی که پلاک مذکور را ندارند می‌توانند هنگام ثبت‌نام با ارائه مدارک پزشکی‌شان ما را در جریان وضعیت جسمی خود قرار داده و در گروه همراهان توان‌یاب این سامانه هوشمند حمل نقل قرار گیرند.
مدیریت ما هرگز بین کاربران همراه (راننده) خود تفاوتی قائل نمی‌شود و افراد با تمام ویژگی‌های فیزیکی و جسمی در نگاه ما برابر هستند. با تعبیه گزینه معلولیت به نوعی این افراد را از جامعه جدا کرده‌ایم و برای آنها تفاوت قائل شده‌ایم. البته این حرف من به این معنا نیست که هیچ امکانات و تسهیلاتی برای افراد توان‌یاب قائل نشده‌ایم و شرایط کاری را برای آنها مساعد نساخته‌ایم.»
آیا سامانه هوشمند حمل و نقل تسهیلات خاصی را برای معلولان در نظر گرفته است؟
«در حال حاضر، ما طرح ویژه‌ای برای افراد توان‌یاب، جانباز، آزاده و ایثارگر در نظر گرفته‌ایم که این طرح شامل اقوام درجه یک جانبازان، آزادگان و ایثارگران نیز می‌شود. تمامی این عزیزان بدون پرداخت کمیسیون می‌توانند در این سامانه به فعالیت بپردازند.
البته تیم فنی ما در تلاش است تا امکانات جدیدی به اپلیکیشن‌های رانندگان و مسافران اضافه کند تا استفاده توان‌یابان به‌عنوان راننده یا مسافر راحت‌تر باشد.»
شیدماهر در پاسخ به سؤال دیگرمان در خصوص پرداخت کردن کمیسیون توسط تعدادی از رانندگان‌داری معلولیت عنوان کرد:«توان‌یابانی که می‌خواهند مشمول این تسهیلات شوند باید در هنگام ثبت‌نام ما را از وضعیت جسمانی خود مطلع سازند.تمامی افراد جانباز، آزاده و ایثارگر پس از ثبت‌نام لازم است مدارک مربوط به ایثارگری خود را به دفتر ثبت‌نام رانندگان ارائه دهند تا مشمول تسهیلات مربوطه شوند. توان‌یابان عزیز نیز در گروه توان‌یاب (پلاک ژ) قرار می‌گیرند و درغیر این صورت ملزم به ارائه مدارک پزشکی معلولیت یا همان کارت معلولیت‌شان هستند تا بتوانند از پرداخت کمیسیون معاف شوند.»
این سؤال در ذهنم نقش بست که آیا ارائه این گونه تسهیلات به معلولان، سامانه را متضرر نمی‌کند؟ که این مدیر ارشد بازاریابی برهمین اساس می‌گوید: «خیر. سامانه هوشمند حمل‌ونقل برای استفاده همه افراد جامعه طراحی شده است. مردم هم این موضوع را درک می‌کنند و مشکلی با آن ندارند چرا که بازخوردهای خوبی را از سوی مردم دریافت کرده‌ایم.
این نشان می‌دهد که کاربران نیز این موضوع را درک می‌کنند و رفتار مناسبی با رانندگان دارای معلولیت دارند. ما با فراهم آوردن زمینه اشتغال برای توان‌یابان از همه این افراد می‌خواهیم در اجتماع فعالیت کنند و اجازه ندهند بازخوردهای منفی مانعی بر سر راهشان باشد.
تیم باشگاه رانندگان این سامانه همواره به‌دنبال ایده‌ها و طرح‌های تشویقی با هدف قدردانی و بهبود وضعیت معیشت همراهان است به همین دلیل در تلاشیم شرایطی فراهم شود تا خدماتمان متناسب با تمامی افراد جامعه باشد.
از نظر من همه کسب‌وکارها باید به این موضوع توجه کنند. اگر مسائل انسانی را کنار بگذاریم و نگاه تجاری به قضیه داشته باشیم بازهم برای هر کسب‌وکاری خوب است که به توان‌یابان توجه کند. این افراد ۱۱ درصد جمعیت ایران را تشکیل می‌دهند، یعنی تقریباً بیش از ۸ میلیون نفر در ایران توان‌یاب هستند. این یک بازار بکر برای کسب‌وکارهاست تا بتوانند محصول خوب و متناسب با شرایط این افراد تولید و بهینه کنند و بیشترین جذب مخاطب را در این بازار داشته باشند.»
شیدماهر همچنین در مورد تغییرات جدید اپلیکیشن این سامانه هوشمند حمل و نقل بیان می‌کند:«بزودی در تغییرات جدید اپلیکیشن این سامانه جایگاهی را برای بارگذاری اطلاعاتی در مورد مشتریان معلول قرار می‌دهیم. به این صورت که راننده می‌تواند از نوع معلولیت همسفر خود آگاه شود تا بتواند خدمات بهتری را به او ارائه دهد. این امر برای تکریم بهتر مسافر و جلب رضایت مشتریان دارای معلولیت است.»
افراد دارای معلولیت می‌توانند با استفاده از کسب و کارهای نو و تحت وب تجربیات جدیدی از اشتغال را به دست آورند. حضور افراد دارای معلولیت در کسب و کارهای جدید می‌تواند زمینه ساز اشتغال برای این گروه باشد. در این زمان که بیکاری در میان جوانان رشد بسیاری دارد و افراد معلول هم نیازمند حضور در کسب و کارهای تحت وب هستند می‌توانند راه اشتغال خود را از طریق پیشرفت تکنولوژی هموار سازند. آینده متعلق به افرادی است که برای رسیدن به آن تلاش می‌کنند حال چه معلول باشند و چه سالم.