به گزارش ایران سپید به نقل از ایرنا، محمدتقی نظرپور در وبینار تخصصی مناسب‌سازی فضای مراکز آموزش عالی برای معلولان جسمی و حرکتی بر ضرورت فرهنگ‌سازی، دغدغه‌مندی و توجه ویژه به این موضوع تاکید کرد و اجرای آن را برای دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی، پژوهشی و فناوری یک الزام دانست.وی درباره مشکلاتی که افراد دارای معلولیت در جامعه دارند، گفت: معلولیت پدیده‌ای اجتماعی و بخشی جدایی‌ناپذیر از زندگی بشری است، به‌گونه‌ای که هر انسانی در طول حیات خود به علل مختلف مثل بیماری و حوادث و یا با رسیدن به دوران سالمندی آن را تجربه می‌کند. آمارها نشان می‌دهد با پیشرفت علم و تکنولوژی و افزایش سوانح و حوادث، نه تنها از تعداد افراد معلول طی سال‌ها کاسته نمی‌شود، بلکه هر ساله بر تعداد این گروه از جامعه افزوده می‌شود.

جمعیت دانشجویی کم توان کشور

معاون وزیر علوم تاکید کرد: طبق آمارها، حدود ۱۵ درصد از جمعیت جهان با انواع ناتوانی‌های مختلف مواجه هستند. یعنی حدود یک میلیارد معلول که حدود ۱۱۰ تا ۱۹۰ میلیون نفر از آنان، معلول «جسمی- حرکتی» هستند.وی گفت: در ایران نیز از میان بیش از ۳ میلیون و ۱۰۰ هزار دانشجویی که در حال تحصیل در دانشگاه‌های کشور هستند، حدود ۲۵ هزار نفر دارای معلولیت اند که عدد قابل توجهی است.

یعنی حدود کمتر از یک‌درصد از کل دانشجویان را افراد دارای معلولیت تشکیل می‌دهند؛ این در حالی است که بسیاری از دانش‌آموزانی که نوعی از معلولیت را تجربه می‌کنند، مجبور می‌شوند ترک تحصیل کنند و حتی نمی‌توانند از مقاطع دبستان و دبیرستان فارغ‌التحصیل شوند.نظرپور با بیان اینکه عوارض معلولیت‌ها می‌تواند فرد را در انجام کارهای روزمره دچار کم‌توانی و یا ناتوانی کند، ادامه داد: بخش عمده‌ای از معلولیت‌های جسمی- حرکتی، در اثر بروز حوادثی مانند سُرخوردن روی سطوح برفی و یخی، تصادفات ترافیکی، افتادن از ارتفاع، افتادن در چاله و جدول کنار خیابان، سوانح در حینِ کار، ابتلا به برخی بیماری‌ها و … رخ می‌دهد که با افزایش سطح ایمنی در وجوه گوناگون، اصلاح و تغییر سبک زندگی می‌توان از وقوع بسیاری از آن‌ها جلوگیری کرد.وی افزود: معلولان برای زندگی اجتماعی در شهرها با موانع معماری و شهری متعددی رو به رو هستند، بنابراین سازگاری محیط شهر با نیازهای معلولان جسمی ضرورتی حیاتی است و طراحی شهری باید بر اساس معیارها و ضوابطی خاص، مناسب‌سازی شود.

مشکلات دانشجویان کم توان

این مقام مسئول وزارت علوم اظهار داشت: مشکلات و موانع موجود در شبکه دسترسی پیاده در داخل سایت دانشگاه و عدم تداوم حرکت روان در مسیرهای پیاده، برای افراد سالم نیز ایجاد اشکال می‏ کند، چه برسد به اساتید و کارمندان مسن، کارمندان زن باردار و حتی دانشجویان دارای عارضه درد مفاصل، زنان کارمند که کودک خود را در کالسکه حمل می‏‌کنند.وی یادآور شد: کم توانانی که با وسایل کمکی یا صندلی چرخدار حرکت می‏‌کنند از موانع مختلف و نامناسب‌بودن مسیرهای پیاده‌رو و کف‌پوش‏ ها رنج می‏‌برند. هم‌سطح‌سازی، مناسب‌سازی پیاده‎ روها و از بین‌بردن موانع، جزو اقدامات مهم و ضروری است که از مدیریت طرح‌های عمرانی دانشگاه‌ها انتظار می‌رود به منظور تسهیل عبور و مرور هر چه بیشتر معلولان و حضور آنان در فعالیت‏‌های اجتماعی دانشگاه‌ها انجام دهند.این استاد دانشگاه با اظهار تاسف از اینکه با وجود گذشت حدود ۱۶ سال از تصویب قانون جامع حمایت از حقوق معلولین (۱۳۸۳) و به رغم تصویب و ابلاغ آیین‌نامه اجرایی مرتبط، این ماده قانونی در عمل به طور کامل اجرا نشده است، اظهار داشت: مسوولان سازمان بهزیستی بارها اعلام کرده‌اند که بودجه لازم برای اجرای این ماده قانونی در اختیار نهادهای مرتبط قرار نگرفته است.

نبود ردیف مستقل مناسب سازی فضای دانشگاه برای معلولین

نظرپور افزود: البته در دانشگاه‌های دولتی نیز ردیف مستقلی به‌نام «مناسب‌سازی فضای دانشگاه برای معلولین» وجود ندارد، بلکه دانشگاه‌ها با استفاده از قسمتی از اعتبارات موجود ردیف «تعمیر و تجهیز ساختمان‌ها و محوطه‌سازی» اقدام به این‌کار می‌کنند. دانشجویانی که برای جابجایی خود از وسایل کمک حرکتی مانند ویلچر استفاده می‌کنند، در زندگی روزمره خود و هنگام حضور در اماکن عمومی دانشگاه با موانع زیادی روبرو می‌شوند.وی گفت: سرویس‌های رفت و آمد دانشجویان، ورودی اصلی به دانشگاه، خیابان‌ها و پیاده‌روها، ساختمان‌های آموزشی و دسترسی به کلاس‌های درسی و آزمایشگاه‌ها، کارگاه‌ها، رستوران و بوفه‌های دانشجویی، مسجد، سازمان مرکزی دانشگاه، سالن‌های آمفی‌تئاتر و سالن‌های اجتماعات، فضاهای باز و پارک دانشجویی، کتابخانه، سالن ورزشی و استخر دانشگاه، ساختمان‌های خوابگاه دانشجویی، رایج‌ترین این مکان‌ها در یک دانشگاه است.نظرپور یادآور شد: دانشگاه‌ها اغلب اقدامات مؤثری در زمینه مناسب‌سازی محیط برای معلولین به خصوص در اجرای رمپ و آسانسور انجام داده‌اند، اما این اقدامات به‌صورت کامل و جامع اجرا نشده و همه محیط‌های دانشگاهی مناسب‌سازی نشده‌اند.وی گفت: دانشجویان در مسیر حرکت در محوطه‌های دانشگاهی، متوجه تک‌پله‌های موجود نمی‌شوند و تعداد زیادی از افراد در برخورد با آن، می‌اُفتند. بنابراین توصیه شده است که از طراحی و اجرای تک‌پله شدیداً پرهیز شود.

در بعضی از مکان‌های آموزشی، سرویس بهداشتی ویژه برای دانشجویان دارای معلولیت در نظر گرفته نشده است. دانشجویانی که باید از سرویس‌های خاص استفاده کنند، اغلب در تمام طول روز، گرسنگی و تشنگی می‌کشند تا مجبور به استفاده از سرویس بهداشتی نشوند.معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم ادامه داد: مکان‌های عمومی باوجود اینکه قانون، آن‌ها را ملزم به تعبیه پارکینگ ویژه برای افراد دارای معلولیت در نزدیک‌ترین محل به ورودی ساختمان‌ها کرده است، هنوز این الزام برای مکان‌ها و معابر عمومی کشور به‌خصوص در دانشگاه‌ها، اجرا نشده است.وی یادآور شد: دانشجویان معلولی که خودروی شخصی دارند، همسان با اساتید و کارمندانی که مجاز به آوردن ماشین خود به داخل سایت دانشگاه هستند، باید با مشکلات زیادی برای پیدا کردن جای پارکینگ در دانشگاه دست و پنجه نرم کنند. این در حالی است که اختصاص مکانی خاص برای پارک خودروهای ویژه افراد دارای معلولیت منجر به کاهش مشکلات تردد آن‌ها در فضای عمومی دانشگاه می‌شود.

سختی های کم توانان در دوران کرونا

نظرپور درباره سختی‌ها و شرایط دوران کرونایی هم گفت: در این شرایط که اکثر دانشجویان از خانه ماندن خسته شده‌اند، دانشجویان معلول در قرنطینه سخت‌تری بسر می‌برند. (یک معلول در این‌دوران در شهری که برای آن‌ها مناسب‌سازی نشده، چطور رفت و آمد می‌کند؟ یک فرد نابینا که برای رفت و آمد در هر گوشه‌ای از شهر چند برابر ما نیاز به لمس اشیا دارد، حالا چه می‌کند؟وی افزود: شرایط کم‌شنواها و ناشنواها چطور است و با وجود ماسک بر روی صورت دیگران، چطور لَب‌خوانی می‌کنند؟ آن‌هایی که معلولیت دستگاه تنفسی دارند، چطور این‌روزها را سپری می‌کنند؟ باید باور کنیم که هرچه هست، آن‌ها روزهای خیلی سخت‌تری را نسبت به دیگر دانشجویان می‌گذرانند.نظرپور عنوان کرد: در این شرایط شبکه‌های مجازی می‌توانند پل ارتباطی خوبی با افراد دارای معلولیت تلقّی شوند.

از مشاوره‌های لازم گرفته تا برنامه‌های سرگرم کننده از جمله جشنواره مجازی، باید برای معلولان نیز فضایی مهیّا شود که دل‌نوشته‌های خود را در قالب داستان، شعر و طنز به رشته‌ی تحریر در آورند تا از خروجی آن‌ها، بتوان مشکلات‌شان را واکاوی کرد و برای بهبود وضعیت آنها چاره‌ای اندیشیده شود.معاون اداری مالی وزارت علوم تصریح کرد: جمله معلولیت محدودیت نیست، جمله درستی نیست. برعکس، در شرایط فعلی، معلولان در شهر و محیط دانشگاهی دارای محدودیت‌های فراوانی هستند. یک نابینا، نابیناست و یک ناشنوا، ناشنواست.

هرکدام از این افراد باید با مشخصات و مختصات فردی‌شان در جامعه و محیط دانشگاه تعریف شوند.نظرپور گفت: بدیهی است یک فرد نابینا در مقایسه با یک فرد بینا به‌لحاظ دسترسی به فضاهای عمومی، شرایط برابری را تجربه نمی‌کند و نیاز به تسهیلات حمایتی و استانداردهای کالبدی خاص خود را دارد.وی گفت: تاکنون مقالات، کتاب‌ها و دستورالعمل‌های بسیاری در زمینه ضوابط کلی معلولان در طراحی ساختمان‌های عمومی تهیه و تدوین شده است و مهندسان مشاور ملزم به رعایت مباحث مندرج در مقررات ملی ساختمان در زمینه معلولین شده‌اند.

معاون اداری مالی وزارت علوم تصریح کرد: وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز با ابلاغ بخشنامه‌های متعدد به دانشگاه‌ها، مراکز آموزشی، سایر مؤسسات وابسته، پژوهشگاه‌ها و پارک‌های علم و فناوری بر اهمیت اجرای موضوع مناسب‌سازی فضاهای آموزشی، پژوهشی، خدماتی، خوابگاهی و سایر فضاهای عمومی را به‌عنوان یکی از مهم‌ترین ضرورت‌ها و دغدغه‌های وزارت عتف تأکید می‌کند.نظرپور مهم‌ترین عناصر کلیدی و راهکارهای اجرایی برای مناسب‌سازی فضاهای کالبدی برای معلولین حرکتی در دانشگاه‌ها را سرویس‌های بهداشتی، رمپ که جایگزین پله‌ها شود، دستگیره در کنار پله‌ها و راه‌های پیاده برای جلوگیری از سُرخوردن، آسانسور و بالابر برای رسیدن به طبقات مختلف، اصلاح تجهیزات، امکانات و مبلمان مخصوص معلولین؛ برشمرد که باید مورد توجه قرار گیرد.

معاون اداری، مالی و مدیریت منابع وزارت علوم ابراز امیدواری کرد که با تلاش معاونان اداری و مالی، مسوولان، مدیران و دست‌اندرکاران طرح‌های عمرانی دانشگاه‌ها، ضرورت فرهنگ‌سازی موضوع معلولیت مورد پیگیری جدی قرار گیرد و با استفاده از اعتبارات موجود و پیگیری اعتبارات مورد نیاز با ارائه گزارش های تخصصی و توجیهات فنی از طریق سازمان برنامه و بودجه، این مهم به نتیجه خوبی منتهی شود.