با این وجود گروه جامعه هدف روشندل تحت پوشش بهزیستی اردبیل به ویژه جوانان نظرات مثبتی نسبت به حمایت های صورت گرفته ندارند .

روشندلان اردبیلی علاوه بر اینکه درگیر مشکلات عمومی اعم از سن بالای ازدواج، اشتغال، مسکن و تحصیل هستند حتی در دستیابی به امکانات اولیه مورد نیاز خود از رویکرد تقابلی بهزیستی و سایر دستگاه ها ابراز گلایه مندی می کنند .

بطوریکه با بررسی این مشکلات به نظر می رسد نه تنها دستگاه های حمایتی گرهی از کار روشندلان و معلولان نمی گشایند بلکه در تعاملات گاها خود به سنگ زیر پای معلول نیز تبدیل شده اند .

ناتوانی در برگزاری انتخابات یک انجمن

فاطمه جدی عضو هیئت رئیسه انجمن روشندلان اردبیل دلیل عدم موفقیت این انجمن در حمایت از روشندلان را ناتوانی در تغییر مدیرعامل آن می داند .

وی در این خصوص به خبرنگار مهر گفت: مدیر فعلی انجمن روشندلان از سال 83 منصوب شده و با وجود اینکه عملا در راستای اهداف و آرمان های انجمن فعالیتی انجام نمی دهد اما در برگزاری انتخابات و برکناری آن حمایتی از هیچ دستگاهی نمی بینیم .

البته خواسته اعضا هیئت رئیسه به حدی برای روشندلان اهمیت داشته که با مدیر کل بهزیستی استان، فرماندار اردبیل، استاندار و امام جمعه اردبیل نیز طرح می شود که در نهایت پاسخی در پی نداشته است و به عقیده روشندلان با جانبداری بهزیستی استان از مدیر فعلی راه به جایی نبرده است .

در عین حال نعمت گنجی یکی دیگر از اعضای هیئت رئیسه این انجمن می گوید: مطالبه هیئت رئیسه در برگزاری انتخابات توجه نمی شود و به نظر می رسد شخص گرایی فدای جمع گرایی شده است .

درخواست تغییر مدیر عامل این انجمن دو ماه قبل نیز در دیدار منتخبان مردمی با استاندار اردبیل طرح شد و در آن جلسه نیز روشندلان از این درخواست نتیجه ای نگرفتند .

موضوعی که البته توسط خبرنگار مهر از معاونت توانبخشی بهزیستی استان پیگری شد و با این وجود در پی تماس های مکرر پاسخی از این دستگاه دریافت نشد.

بی توجهی به ضرورت مهارت آموزشی برای نابینایان

به اعتقاد اعضا هیئت رئیسه انجمن روشندلان تاکیدات این هیئت برای تغییر مدیریت نه تصفیه حساب شخصی بلکه کاهش کیفیت خروجی فعالیت این انجمن است . بطوریکه رونق کلاس های آموزشی این انجمن به مانند 10 سال قبل نبوده و فقط در برگزاری کلاس های بریل خلاصه شده است .

عضو هیئت رئیسه روشندلان اردبیل یادآور می شود که وقتی پیشنهاد برگزاری کلاس های آشپزی، کامپیوتر و دوره های فنی و حرفه ای را طرح کردم با این پاسخ از سوی مدیر مواجه شدم "که آدم کور را چه به کلاس آشپزی" .

این در حالی است که دوره های آشپزی و مهارتی دیگر در این انجمن به عنوان تنها نهاد حمایتی و باز توانی نابینایان سال ها قبل برگزار می شده است و مجموعه کارشکنی ها و فضای مرده این انجمن موجب شده امروز بسیاری از نابینایان ارتباط خود با انجمن را قطع کرده و یا حاضر به عضویت در آن نباشند.

نکته قابل توجه مقاومت بهزیستی اردبیل در تغییر حال و هوای انجمن است در حالی که در قانون جامع حمایت از معلولان در ماده 3 صراحتا گسترش مراکز خاص نگهداری، آموزشی و توانبخشی معلولان واجد شرایط معلولان نیازمند، بی سرپرست، مجهول الهویه، معلولان با ناهنجاریهای رفتاری ) با همکاری بخش غیر دولتی و پرداخت تسهیلات اعتباری و یارانه( کمک هزینه به آنها از وظایف بهزیستی عنوان شده است .

اشتغال سه درصدی اجرا نمی شود

علاوه بر این دغدغه جدی اشتغال معلولان که مطابق با همین قانون سهم سه درصدی از استخدام های ادارات را به خود اختصاص داده است به صورت کامل در اردبیل اجرا نمی شود .

مطابق ماده هفت تبصره یک تمام وزارتخانه ‌ ها، سازمانها، موسسات و شرکتهای دولتی و نهادهای عمومی و انقلابی مجازند تا سقف مجوزهای استخدامی سالانه خود، افراد نابینا و ناشنوا و معلولین ضایعات نخاعی واجد شرایط را رأسا به صورت موردی و بدون برگزاری آزمون استخدامی به کار گیرند.

موضوعی که البته به عقیده محمد جواهری عضو هیئت رئیسه انجمن روشندلان اردبیل نه تنها اجرایی نمی شود بلکه گاها با مقاومت ادارات نیز مواجه است .

وی افزود: در استان های دیگر حتی اگر استخدام دولتی نباشد بخش خصوصی وارد کار شده و زمینه اشتغال برای معلول به مراتب بهتر از اردبیل است .

دانشجوی روان شناسی تاکید دارد که در اردبیل خیل عظیم جوانان معلول بیکار هستند و حتی در دریافت مستمری برای گذران زندگی برخوردهای نامناسبی را تجربه می کنند .

این اظهارات در حالی است که طبق وعده های رئیس سازمان بهزیستی کشور قرار است سقف استخدامی معلولان در طرح اصلاحی قانون جامع حمایت از معلولان به پنج درصد افزایش یابد . اما سوال اینجاست که تا چه حد بهزیستی ابزار نظارتی و کنترلی در تامین همین سه درصد را داشته است؟

در حالی که مدیر کل بهزیستی استان بارها در جلسات مختلف کارگروه اشتغال خواستار توجه به حقوق استخدامی معلولان شده و با وجود این تاکیدات فقط 400 معلول از هفت هزار موردی که عنوان شد در دستگاه های اجرایی اردبیل مشغول به کار شده اند .

انتظار برای مرگ یک مستمری بگیر

در کنار مشکلات اشتغال پرداخت مستمری به روشندلان نیز با افت و خیز هایی همراه است . به گفته جواهری برای یک مستمری باید چند سال دوید و آخر سر هم منتظر ماند تا یکی با مرگ یا هر دلیل دیگر از لیست خارج شود تا نوبت به ما برسد .

اینها البته وقتی به داستان نامه نگاری افزایش یارانه معلولان اضافه می شود شنیدنی است . فاطمه جدی روشندل اردبیلی از نوشتن نامه، امضای آن توسط روشندلان و ارسال به شش مقام مسئول در مجلس در سال گذشته می گوید .

وی در این خصوص اضافه کرد: این نامه قرار بود موضوع عدم اجرای طرح افزایش یارانه معلولان به کل خانواده وی را دنبال کند که عملا به فرجامی نرسید .

در عین حال روشندل دیگر معتقد است وقتی اینها را به وعده برخی نمایندگان مبنی بر اشتغال یا پرداخت مستمری به معلولان به مانند جانبازان و ایثارگران اضافه کنیم مشکلات عمیق تر نیز می شود .

نکته قابل توجه اینجاست که معلولان جدید در قالب طرح جدید الوقوعی حتی حق عضویت ماهانه نیز پرداخت می کنند .

داغ مسکن به دل معلولان اردبیلی

در حالی که نبود مستمری و درآمد معیشت معلولان را عملا مختل ساخته به عقیده جواهری عضو هئیت رئیسه انجمن روشندلان اردبیل مشکل قابل توجه دیگر مسکن معلولان است که با وجود تبلیغات گسترده بهزیستی داغ دل معلولان  شده است .

جواهری در این خصوص تصریح کرد: در زمان ثبت نام مسکن گفتند با 20 میلیون تومان وام و چهار میلیون تومان کمک بلاعوض بهزیستی صاحب مسکن می شوید .

وی افزود: با این وجود وام به 25 میلیون افزایش یافت و با پرداخت شش میلیون تومان از سوی معلول قسط 150 هزار تومانی نیز به 300 هزار تومان رسید .

این روشندل با بیان اینکه پرداخت این قسط برای بسیاری از معلولان امکان پذیر نیست، اضافه کرد: در عین حال تامین نیمی از هزینه نصب آسانسور و هزینه پکیج، آسفالت و محوطه سازی نیز به خود ما موکول شده است .

در عین حال جدی از جمله روشندلانی است که با وجود پرداخت پول هنوز حق استفاده از مسکن خود را ندارد . به گفته این روشندل بارها بانک تماس گرفته برای دریافت سند اما به این دلیل که من دختر مجرد زیر 35 سال هستم پول داده ام اما سند را نمی دهند .

جدی می گوید: در ابتدا پولی برای مسکن نمی خواستند اما بعدها تا 9 میلیون و 900 هزار تومان پول دادیم و بعد این رقم شد 12 میلیون تومان . وقتی دلیل این افزایش دو میلیونی را پرسیدیم از تهران گفته شد بهزیستی اردبیل پول شما را یکسال نگه داشته و ساخت کامل نشده و به همین دلیل باید پول مازاد بدهید .

حتی عدم نظارتی که زورش به معلول رسیده نیز از سوی جدی پذیرفته است و حالا فقط می خواهد سند مسکنی که پولش را پرداخت کرده در دست بگیرد و با پیگری مداوم دریافت سند خود با یک پاسخ مواجه می شود " صبر کنید تا مشکل را حل کنیم ."

تمام این مشکلات برای خانه دار شدن در حالی است که در ماده 9 قانون جامع حمایت از معلولان آمده است " وزرات مسکن و شهرسازی، بانک مسکن و بنیاد مسکن انقلاب اسلامی موظفند حداقل ده درصد از واحدهای مسکونی احداثی استیجاری و ارزان قیمت خود را به معلولان نیازمند فاقد مسکن اختصاص داده و با معرفی سازمان بهزیستی کشور در اختیار آنان قرار دهند ."

صدا و سیما یک ربع به ما برنامه نداد

مشکلات روشندلان زمانی مضاعف می شود که به عقیده عضو انجمن روشندلان اردبیل فرهنگ به جای یاری معلول در مقابل وی به صف می ایستد .

احد داننده با بیان اینکه معلول هر جا می رود بی توجه به وضعیت جسمی و روحی اش اسیر بوروکراسی ادارات می شود، اضافه کرد: حتی برخی مسئولان به ما می گویند چرا معلول شدید می خواستید معلول نباشید .

به گفته داننده اگر فرهنگ سازی درست در خصوص معلولان صورت نگیرد نمی توان محدودیت های این گروه را رفع کرد و معلول نمی تواند به زندگی عادی برگردد . بهزیستی حمایت قاطع ندارد و وقتی به نهادهای دیگر مراجعه می کنیم هم با تکدر خاطر مسئولان این دستگاه مواجه می شویم .

در همین خصوص روشندلان برای فرهنگ سازی به صدا و سیمای اردبیل ساخت برنامه ای یک ساعته در طول هفته را پیشنهاد می کنند . پیشنهادی که به دلیل مخالفت تا یک ربع ساعت کاهش می یابد و باز مورد قبول واقع نمی شود .

در این در حالی است که در قانون و در ماده 12 آن آمده است " سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران موظف است حداقل دو ساعت از برنامه ‌ های خود را در هر هفته در زمان مناسب به برنامه ‌ های سازمان بهزیستی کشور و آشنایی مردم با توانمندیهای معلولین اختصاص دهد ."

اما به نظر می رسد توجه معلولان تنها به برنامه های مناسبتی و روز جهانی عصای سفید و روز جهانی معلولان خلاصه شده و در بسیاری از مواقع روشندلان از مشکلات فرهنگی بیش از سایر مشکلات خود رنج می برند .

شهردار یک روز چشم بسته در شهر راه برود

انتظار روشندلان از فرهنگ سازی درک شرایط آن ها و توجه به محدودیت های آن ها است . موضوعی که شاخص ترین آن در قالب طرح مناسب سازی معابر مورد توجه بوده و با وجود تاکیدات بهزیستی استان به دلیل نداشتن اهرم اجرایی عملا در حد مشاوره به ادارات باقی مانده است .

فاطمه جدی روشندل اردبیلی از شهردار درخواست می کند یک روز با چشم بند در خیابان های شهر راه برود و ببیند حتی در محوطه اطراف انجمن روشندلان که از قضا در یکی از مراکز شلوغ شهر واقع شده پستی و بلندی معابر نابینا را مجبور به شنیدن بد و بی راه مغازه دارها می کند .

به گفته وی مطابق قانون حمایت از معلولان شهرداریها موظفند از صدور پروانه احداث و پایان کار برای آن تعداد از ساختمانها و امکان عمومی و معابری که استانداردهای تخصصی مربوط به معلولان را رعایت نکرده باشند، خودداری کنند .

این در حالی است که مناسب سازی نزدیک به 30 درصد ساختمان های اداری را شامل می شود و تلاش بهزیستی برای متقاعد کردن ادارات در ساخت حداقل یک رمپ بی نتیجه مانده است و در سطح شهر نیز شهروندان حتی با مفهوم مناسب سازی بیگانه اند و هر مغازه داری در هر ارتفاعی که دلخواهش بوده اقدام به ساخت و ساز کرده است .

ماجرای تحصیلی که نیمه تمام ماند

در کنار مشکلاتی که حتی راه رفتن را برای فرد نابینا دچار مشکل کرده است این روشندل داستان تحصیل قابل توجهی را نیز طرح می کند . اینکه بعد از یک ترم تحصیل در دانشگاه به بهانه حجم بالای کتاب و ناتوانی در تبدیل آن به کتب صوتی از دانشگاه کنار گذاشته می شود .

این روشندل البته مجبور به تکرار سد کنکور شده و با وجود اینکه رشته مدیریت دولتی را در همان یک ترم به صورت مناسبی تحصیل کرده مجبور به انتخاب رشته دیگر می شود .

این در حالی است که این روزها دانشگاه ها برای پرکردن صندلی های خالی خود رقابت می کنند و نهادی نیست تا حداقل بر وضعیت تحصیل دانشجویان معلول نظارتی داشته باشد . و فرصت تحصیل این گروه را تسهیل سازد .

کمیته ای که در حد طرح ایده متوقف ماند

تمامی ناکامی ها در حمایت دستگاه های اجرایی گروهی از روشندلان را بر آن می دارد کمیته حمایت از معلولان را تشکیل دهند . کمیته ای که البته با تبلیغات و وعده های حمایتی چند نماینده همراه می شود و طرح هایی از قبیل راه اندازی دوره های آموزشی و مهارتی، سامانه اطلاعات نابینایان، ثبت و ساماندهی دستاوردهای نابینایان در حوزه های مختلف و تلاش برای اجرای قوانین حمایتی در این کمیته مطرح می شود .

به گفته گنجی روشندل اردبیلی دستیابی به اهداف این کمیته البته به دلیل بی درایتی برخی دست اندرکاران بی نتیجه مانده و روشندلان مجددا به پله اول مشکلات باز می گردند .

این مشکلات در حالی است که تعداد معلولان نه تنها کاهش ندارد بلکه به گفته داننده عضو انجمن روشندلان با بررسی آمار تصادفات خبر از افزایش تعداد این گروه می دهد .

علاوه بر این آموزش و پرورش استان اردبیل در جدید ترین طرح سنجش سلامت خود نزدیک به دو هزار معلول نوآموز را شناسایی کرده است که اگر تحت درمان و مراقبت قرار نگیرند در سنین بالاتر به معلولیت شدید مبتلا خواهند شد .

تمام این مشکلات را اضافه کند به چهره های درخشان معلولان در عرصه های هنری، فرهنگی، ورزشی و علمی که اثبات کرده اند معلولیت محدودیت نیست و باید دست حمایتی در دست یک معلول باشد تا به جای بتبدیل شدن به باری بر دوش جامعه، باری نیز از دوش دیگری بردارد .

امادر پی تمامی این مشکلات شاید به تعبیر یکی از روشندلان باید به مسئولان گفت " گر نباشد چشم ظاهر عیب نیست / در نبود چشم دل باید گریست" .