پایگاه خبری نامه نیوز

به مناسبت فرا رسیدن روز جهانی ایمنی عصای سفید، به همت مؤسسه ی فرهنگی-هنری نابینایان بصیر تبریز، وبینار آشنایی با دکتر محمد خزائلی، میراث اجتماعی خدمات و اثر بخشی خدمات او، برگزار شد.

در این وبینار، مجید سرایی روزنامه‌نگار، سهیل معینی مدیر‌مسئول روزنامه ی ایران سپید و مدیر شبکه ی تشکل‌های نابینایان و کم‌بینایان کشور «چاوش» و سید مهدی صادقی‌نژاد استاد پیش‌کسوت دانشگاه علوم بهزیستی، ابعاد گوناگون شخصیتی دکتر خزائلی و خدمات این چهره ی برجسته ی تاریخ معاصر را بررسی کردند.

در ابتدای این وبینار، روح‌الله ساعی، دبیر وبینار و مدیر‌عامل مؤسسه ی فرهنگی-هنری نابینایان بصیر، با اشاره به تولد دکتر خزائلی در مهر‌ماه و نزدیکی این مناسبت با روز جهانی ایمنی عصای سفید، پرداختن به زندگی و شناخت شخصیت و خدمات این معلم بزرگ را دارای اهمیت عنوان کرد و بر این موضوع تأکید کرد که نسل‌های مختلف نابینایان و عموم جامعه باید این شخصیت مهم را بشناسند.

دکتر خزائلی در زمان و مکان درست تاریخی ظهور کرد

در ادامه ی این وبینار و بعد از صحبت‌های روح‌الله ساعی، مجید سرایی روزنامه‌نگار به مقطع تاریخی رشد و تبلور نبوغ دکتر خزائلی پرداخت و وقایع مهم تاریخی آن مقطع را برشمرد. او بر این موضوع تأکید کرد که دکتر خزائلی در دورانی پا به عرصه ی گیتی نهاد که ایران از فضایی سنتی وارد دورانی نو مبتنی بر مدرنیزاسیون می‌شد: «مقطعی که دکتر خزائلی در آن زیست و رشد کرد، به لحاظ تاریخی مقطع مهمی در ایران معاصر محسوب می‌شود؛ چرا که جامعه ی ایران از فضایی سنتی وارد فضایی مدرن می‌شود. در این مقطع، اتفاقات مهم فرهنگی-اجتماعی رخ می‌دهد که عملاً به عنوان تحول مهم تاریخ معاصر محسوب می‌شود. بعضی از این اتفاقات مربوط به قبل از تولد دکتر خزائلیست؛ مثل ظهور سینما توگراف در ایران. گرچه عموم این وقایع تأثیر مستقیم حتی غیر‌مستقیم در زندگی و فعالیت‌های دکتر خزائلی نداشت، اما نشان‌دهنده ی اهمیت تاریخی دوران حیات دکتر خزائلیست.»

مجید سرایی اتفاقات مهم تاریخی دوران زندگی دکتر خزائلی را به دو دسته تقسیم کرد: «وقایع مهم تاریخی روزگار حیات دکتر خزائلی را می‌توان در دو دسته ی اتفاقات مهمی که مربوط به جامعه ی ایران است و اتفاقات مرتبط با تاریخچه ی آموزش به نابینایان در ایران تقسیم کرد.»

سرایی تبریز را یکی از خاستگاه‌های این اتفاقات مهم عنوان کرد: «اتفاقاً شهر تبریز یکی از شهر‌های پیشرو و به نوعی خاستگاه برخی از وقایع مهم تاریخی محسوب می‌شود. تأسیس مدرسه ی رشدیه به وسیله ی میرزا حسن رشدیه در تبریز که سرآغاز آموزش نوین عنوان می‌شود؛ شروع آموزش به نابینایان از سوی کریستوفل مسیحی، نمونه‌هایی از این رخداد‌های تاریخیست که در تبریز رخ داد. توسعه ی آموزش به نابینایان از تبریز به اصفهان و قوام یافتن مسیر آموزش نابینایان در تهران با تأسیس آموزشگاه‌های بزرگ نابینایی (شهید محبی و دکتر خزائلی)، از اهم این وقایع هستند.»

مجید سرایی به این نکته هم اشاره کرد که دکتر خزائلی در مقطع تاریخی درستی ظهور کرد: «این موضوع کاملاً درست است که دکتر خزائلی دارای هوشی استثنایی بود؛ چندان که حروف بینایی را به کمک دوستان و یک معلم ارمنی، به شیوه‌ای جالب آموخت. او به همراه رفقایش به آرامستان بیرون شهر می‌رفت و با دست کشیدن روی سنگ قبر‌ها، حروف بینایی را تحت تعالیمی که از معلم ارمنی خود فرا گرفته بود، می‌آموخت. دکتر خزائلی چنان باهوش بود که بعد از مدت کوتاهی که در مکتب درس خواند، از پدرش خواست تا او را به مدرسه بفرستد؛ چون معلم مکتب قرآن را غلط می‌خواند. گرچه این معلم برجسته و استاد بیبدیل ادبیات استعدادی استثنایی داشت و هرچه درباره‌اش گفته و نوشته شود باز سخن بسیار است، اما نباید این نکته را فراموش کرد که دکتر خزائلی در زمان و مکان تاریخی درستی ظهور کرد و نبوغش را متبلور ساخت و منشأ اثر خدمات زیادی شد.»

میراث اجتماعی ماندگار دکتر خزائلی

در ادامه ی این وبینار، سهیل معینی، مدیر‌عامل شبکه ی تشکل‌های نابینایان و کم‌بینایان و مدیر‌مسئول روزنامه ی ایران سپید درباره ی میراث اجتماعی به جا مانده از دکتر خزائلی صحبت کرد. وی به این موضوع اشاره کرد که صرفاً نباید مسیر سخن درباره ی دکتر خزائلی را به سمت هوش و حافظه ی استثنایی او معطوف کرد: «درباره ی نبوغ، هوش و حافظه ی دکتر خزائلی بسیار گفته‌ایم و جا دارد که همچنان بگوییم. اما آنچه از نظر اجتماعی قابل اعتناست، این است که نباید تمام ابعاد شخصیتی او را در این چند وجه خلاصه کرد. صحبت من به این نکته برمی‌گردد که یک فرد نابغه چگونه اثر‌گذاری دارد. دکتر خزائلی مدتی در مکتب درس خواند و بعد از آن به مدرنترین مدرسه ی اراک رفت و تحصیل را با مشقات فراوان در آن مدرسه ادامه داد. اما نکته ی ممتاز در آن مقطع از زندگی او این بود که نظام آموزشی وقت مجبور شد به او منشی بدهد. این برای نخستین بار است که در کشور به فرد نابینا برای اخذ مدرک علمی منشی می‌دهند. بحث منشی از همان مقطع آغاز می‌شود؛ سنتی که همچنان تا امروز ادامه دارد. فراموش نکنید که ما درباره ی آغاز یک قرن صحبت می‌کنیم؛ روزگاری که یک فرد نابینا چنان مجاهدت به خرج می‌دهد تا سیستم آموزشی مجبور می‌شود به او منشی بدهد.»

معینی تأکید دارد که تلاش‌های دکتر خزائلی راه را برای نسل‌های بعد باز کرد: «در سال هزار و سیصد و بیست و یک، دکتر خزائلی به خاطر توانمندی‌هایی که داشت، در وزارت فرهنگ و هنر به عنوان کارمند استخدام می‌شود. باز فراموش نکنید که از سال‌های اول جنگ جهانی دوم صحبت می‌کنیم. از مقطعی می‌گوییم که آمار مردم بیسواد خیلی بالا بود. تصور کنید وقتی در آغاز انقلاب اسلامی شصت و پنج درصد مردم بی‌سواد بودند، این آمار در سال هزار‌و‌سیصد‌و‌بیست‌و‌یک چه میزان بود. همین‌که یک فرد نابینا در آن مقطع توانست جذب وزارت فرهنگ و هنر شود، راه تحولات زیادی را باز کرد.»

سهیل معینی تأسیس انجمن هدایت و حمایت از نابینایان به وسیله ی دکتر خزائلی را هم اقدامی استثناییعنوان کرد: «در کنار تألیفات بسیار و اهتمام به امر تدریست، دکتر خزائلی اقدام به تأسیس انجمن هدایت و حمایت از نابینایان می‌کند. حرکتی غیر‌دولتی به منظور آموزش و خدمات‌رسانی به قشر پر‌مشکلی مثل نابینایان. این میراث کمی نیست. امروزه با اینهمه تشکل نابینایی و اینهمه افراد تحصیلکرده، ما کار شاقی نکرده‌ایم. شاید در حوزه‌های دیگر اثر‌گذار باشیم؛ ولی صحبت از دهه ی سی و دهه ی چهل است که کشور وضعیت ویژه ی اجتماعی داشت. بسیاری از نابینایان در آن مقطع، بیتعارف یا نوازنده ی دوره‌گرد بودند یا تکدی‌گری می‌کردند. در چنین شرایطی دکتر خزائلی اقدام به تأسیس این انجمن می‌کند تا در پرتو آن، وضعیت نابینایان را سر و سامان دهد؛ به آن‌ها آموزش دهد و عملاً هویتی اجتماعی به این شهروندان ببخشد. سال‌ها بعد، از دل این انجمن سازمان ملی رفاه نابینایان شکل گرفت که در دهه ی پنجاه، منشأ اثر خدمات زیادی به نابینایان شد.»

تأسیس آموزشگاه شبانه‌روزی برای بزرگ‌سالان، یکی دیگر از میراث‌هایی بود که سهیل معینی به آن اشاره کرد: «تأسیس آموزشگاه شبانه روزی بزرگ سالان یکی دیگر از میراث های اجتماعی دکتر خزائلی بود که در آموزش و پرورش انجام شد و بعد ها ثمره اش، تأسیس آموزشگاه نابینایان دکتر خزائلی بود. بنا بر این، چنین تصور نشود که دکتر خزائلی آموزشگاه شبانه روزی بزرگ سالان را صرفاً برای نابینایان تأسیس کرد. چنانکه گفتم، ثمره ی این اقدام مهم بعد ها منجر به تأسیس آموزشگاه نابینایان دکتر خزائلی شد که چند کارکرد داشت: آموزش فنی حرفه ای به منظور استقلال و خودکفایی نابینایان؛ راه اندازی دوره های آموزشی استاندارد برای نابینایان؛ چاپ کتاب و مواد آموزشی برای نابینایان که میراث دیگری را به دنبال خود می آورد و آن، انتشار نخستین مجله در حوزه ی نابینایان با عنوان روشندل در سال ۱۳۴۸ است که یک اقدام مهم فرهنگی به شمار می رود.»

معینی ورود دکتر خزائلی به مجلس در کسوت نمایندگی را یک کامیابی فرهنگی و سیاسی صرفندانست: «دکتر خزائلی به عنوان نماینده در بیست و دومین مجلس شورای ملی حضور یافت؛ این حضور یک کامیابی فرهنگی یا سیاسی صرف نیست. توجه داشته باشید در روزگاری این اتفاق افتاد که شرایط اجتماعی برای نابینایان مساعد نبود و این حضور نه تنها یک افتخار افتخار محسوب شد، بلکه یک الگوسازی ماندگار اجتماعی هم به حساب آمد.»

وصیت یک معلم پیش کسوت

سومین سخنران وبینار آشنایی با دکتر خزائلی، سید مهدی صادقی نژاد، استاد اسبق دانشگاه علوم بهزیستی بود. صادقی نژاد ضمن سپاس از مؤسسه ی نابینایان بصیر تبریز، درباره ی شخصیت دکتر خزائلی و خدمات او چند نکته را مطرح کرد. او در بخشی از صحبت هایش به مجله ی روشندل اشاره کرد و اظهار داشت که این مجله محل مناسبی برای گرد هم آمدن افراد و شخصیت های مختلف بود و دکتر خزائلی با بذله گویی های خود همیشه فضای جلسات این مجله را تلطیف می کرد.

صادقی نژاد به اهمیت کلاس های آموزشی دکتر خزائلی اشاره کرد و اظهار داشت: «من یکی از شاگردان کلاس های کنکور دکتر خزائلی بودم. علت اهمیت این کلاس ها و توجه خود دکتر خزائلی به برگزاری کلاس های خصوصی این بود که او معتقد بود انسان محور توسعه است. کدام انسان محور توسعه است؟ انسان آموزش دیده. پس به توسعه ی آموزش علاقه ی زیادی داشت. در بحث آموزش مهارت های فنی و حرفه ای و موضوع کاریابی، دکتر خزائلی مثل مؤسسات کاریابی امروز عمل نمی کرد. او افراد دلسوز و فرهیخته ی آموزش دیده را دور خود جمع می کرد تا با بهره گیری از توانایی های آن ها، مهارت های حرفه ای را به نابینایان آموزش دهد. مثلاً از آقای حسن مدرسی که در اتریش دوره ی تخصصی دیده بود دعوت میکند تا به نابینایان برای نخستین بار اپراتوری تلفن را آموزش دهد تا شخصیتی مثل پرویز جیحون وارد عرصه شود. من بعد از پنجاه سال کار در میان نابینایان و کمبینایان که مثل همکلاسی با هم پیش رفتیم، به این نتیجه رسیدم که کاری که دکتر خزائلی و دوستانش در آن زمان انجام می دادند، مبتنی بر باز پروری های حسی-حرکتی بود؛ مبتنی بر باز پروری های ادراکی-حرکتی بود و مبتنی بر باز پروری های اجتماعی بود.»

صادقی نژاد به یاران صمیمی دکتر خزائلی هم اشاره کرد: «دکتر خزائلی با شخصیتی داشت، طیف های زیادی را گرد خود جمع کرده بود. از افراد بینا بگیرید تا نابینایان، کمبینایان و افراد دیر نابینا. کسانی مثل دکتر ضرابی، دکتر حسین رضایی، دکتر عبد العزیز واحدی، خانم پری زنگنه، خانم فرشته افتخاری، آقای حسن مدرسی، آقای حسین شاهزیدی، آقای دادگر، آقای نوئل حداد، خانم اکرم افشار، خانم گیتی اسدی، خانم ها فریده و سیما آبرون که معلمان مقطع راهنمایی من بودند و همچنین آقای وارطانیان و بسیاری دیگر.»

مهدی صادقی نژاد بعد از خواندن یکی از غزل های دکتر خزائلی، از فرصت استفاده کرد و خطاب به تشکل های نابینایی وصیت و آرزو های خود را بیان کرد: «اگر تشکل های امروز این خدمات را انجام ندهد، بهتر است کارش را تعطیل کند. دوران اعطای برنج و روغن و مانتو و شلوار گذشته است. تشکل ها به این بیندیشند که در عمل چه کار هایی باید بکنند. من پنج عنوان از این فعالیت ها را نام می برم: توجه به امر مهم جهتیابی از دوران خردسالی، آموزش خط بریل، تربیت و تقویت حواس، استفاده از باقی مانده ی بینایی، آموزش مهارت های روزمره زندگی، و آموزش مهارت های اساسی زندگی. اینها مقدماتیترین و مهمترین مواردی هستند که تشکل ها باید به انجامشان همت گمارند. اگر چنین نمی کنند، کارشان را تعطیل کنند. باید موارد دیگر مثل ابراز وجود اثر بخش برای نابینایان و کمبینایان در جامعه مبتنی بر تأمین و تأیید خواسته های مورد نیاز این عزیزان. اینها، وصیت های من به مدیران تشکل های نابیناییست.»

........گزارش ویژه

*نقش خط بریل در استقلال فردی نابینایان

از آن روز که لویی بریل خط ویژه خود را ابداع کرد و آرزوی نابینایان را برای خواندن و نوشتن محقق ساخت تا امروز که دستگاههای مکانیکی و الکترونیکی نوشتن خط بریل را برای نابینایان سهل تر ساخته است خط بریل همواره وسیله ای برای اتکای نابینایان بر مهارت و توانایی خود برای ارتباط با دنیای اطراف بوده است اما به مرور تکنولوژیهای جدید و نرم افزارهای مبتنی بر صوت هم به کمک خط بریل آمد تا این گروه از عرصه علم و دانش عقب نمانند و همپای جامعه بر دانش خودبیفزایند حال در گذر از این تاریخ نگاهی داریم بر اینکه این روزها خط بریل چه نقشی در استقلال فردی افراد نابینا بر عهده دارد و آیا چون روزهای نخستین که بریل تنها ابزار ارتباطی آنها با دنیای علم بود این روزها هم همان رونق را شاهدیم.

این گزارش نگاهی به وضعیت بریل خوانی بین نابینایان ایرانی دارد . برای آنان که دیگر توان دیدن حروف را ندارند آموزش بریل همواره یکی از آموزشهای اساسی نابینایان است حمید واحدی مربی آموزش خط بریل در فرهنگسرای بهمن در پاسخ به سوال ما که چه کسانی این روزها برای آموزش این خط نزد شما می آیند می گوید: خط بریل شناسنامه یک فرد نابینا است.اما امروزه پیشرفت تکنولوژی و در دسترس بودن امکانات بیشتر برای نابینایان استفاده از خط بریل را کمی کمرنگ کرده است. به نظر من همه نابینایان باید خط بریل را بلد باشند حتی اگر قرار باشد فقط پاسخگوی کسانی باشند که در مورد خط بریل می پرسند. اگر نابینا خط بریل را نشناسد به نظرم بی سواد است. افرادی که برای آموزش به فرهنگسرا مراجعه می کنند در سنین مختلف هستند.

از بچه کوچک 7-8 ساله که برای رفتن به مدرسه نیاز به آموزش خط بریل داشته تا دانش آموزان در سنین بالاتر که در مدرسه خط بریل را خوب یاد نگرفته بودند و افراد دیرنابینا چه در دوره تحصیل یا بزرگتر . دانش آموزان با هدف استفاده از خط بریل در محیط مدرسه می آیند اما بزرگسالان به دلایل متفاوتی می آیند بعضی دانشجو هستند و می خواهند از فایلهای صوتی خود دست نوشته ای هم داشته باشند بعضی هم فقط می خواهند قرآن بخوانند چند نفری هم مداح بودند و دوست داشتند مطالب را از رو بخوانند و فقط از حفظ نخوانند. برخی هم دوست داشتند روزنامه ایران سپید را بخوانند ولی متاسفانه استقبال از خط بریل کاهش یافته است.

آقای واحدی در مورد نقش بریل در زندگی شخصیش می گوید: من بیشتر برای کمک به پسرم که در کلاس پنجم ابتدایی است کتابها را به بریل تهیه می کنم و خودم و همسرم از این کتابها برای کمک به پسرمان استفاده می کنیم. یا در دوره دانشجویی نیاز داشتم یکسری از جزوه ها را به بریل برگردانم تا بتوانم از آنها استفاده کنم.

علیرغم تمایل دانش آموزان به استفاده از کتابهای بریل، به علت در دسترس نبودن اینگونه کتب و یا تاخیر در رسیدن کتابهای بریل، بسیاری را به سوی استفاده از کتابهای صوتی متمایل ساخته است. این وضعیت در بین دانشجویان بیشتر دیده می شود به طوریکه اغلب کتب دانشجویان نسخه بریل ندارند یا هزینه تبدیل کتابها به خط بریل آنقدر زیاد است که دانشجو را مجبور به استفاده از فایلهای صوتی می کند.بعلاوه نمایشگرهای لمسی خط بریل نیز به دلیل داشتن قیمت بالا به عنوان کالاهایی رایج در بین نابینایان مطرح نیستند. در جستجو برای یافتن موارد استفاده از خط بریل در بین دانشجویان تنها به مواردی چون یادداشت برداری از جزوات به صورت بریل رسیدم. فاطمه رشیدی راوندی دانشجوی زبان و ادبیات عربی در باره استفاده از خط بریل و مقایسه آن با کتب صوتی می گوید: خط بریل در زندگی ما اهمیت زیادی دارد و همانطور که یک فرد بینا به خط بینایی اشراف کامل دارد یک فرد نابینا هم باید به خط خود اشراف کامل داشته باشد.

بچه های کم بینا و نیمه بینا که درکی از بینایی دارند به سختی با این خط ارتباط برقرار می کنند.آنها هم از نظر عاطفی به سختی با این خط سازگاری پیدا می کنند و هم چون می بینند تلاش می کنند خط بریل را با چشم بخوانند. از طرفی ما نباید به خط بریل وابسته شویم طوریکه اگر زمانی نتوانستیم از خط بریل استفاده کنیم زندگیمان مختل شود. تا دوره راهنمایی اکثر کتابهای دانش آموزان بریل است اما بعد از آن نقش کتاب صوتی پررنگ می شود تا در دانشگاه که برای بسیاری مثل من خط بریل از میان برداشته می شود برای همین اگر در موقعیتی قرار گرفتیم که کتابهایمان را نتوانستیم بریل کنیم باید قدرت تطبیق را داشته باشیم و از کتب صوتی استفاده کنیم.

برای کسانی که از کتب صوتی استفاده می کنند هم باید بگویم املای کلمات خیلی اهمیت دارد و برای همین باید در کتاب صوتی اگر املای لغتی را نمی دانیم بپرسیم. فکر کنید فلان دکترا را بگیریم ولی املایمان مشکل داشته باشد معلوم است اگر مقاله ای بنویسیم کسی به آن نگاه هم نمی کند. هم کسانی که بریل می خوانند باید کتابهای صوتی عادت داشته باشند و هم کسانی که از کتابهای صوتی استفاده می کنند باید بریل را بدانند که اگر قرار شد چیزی را یادداشت کنند دچار مشکل نشوند.

اما در آزمون کنکور آنهایی که با خط بریل آشنایی کافی دارند از مفید بودن دفترچه های بریل برای خواندن و پاسخگویی صحیح به سوالات صحبت می کنند و معتقدند استفاده از دفترچه های بریل و توانایی آنها برای استفاده از این دفترچه ها به نحو قابل توجهی در رتبه نهایی آنها موثر بوده است. از درس و مدرسه و دانشگاه که بگذریم نابینایان در محیط خانه های خود آنجا که دیگر کمتر کسی را برای کمک و یاری می یابند و ناچار به مناسب سازی محیط خانه شان به سبک نابینایی هستند نیز از خط بریل استفاده هایی دارند شهناز فایقی که بعد از باز نشستگی این روزهابیشتر در خانه به سر می برد در باره استفاده های خود از خط بریل می گوید:

من از بریل نویسی در دسته بندی مدارک استفاده می کنم مثلا روی کپی شناسنامه های هر کس اسمش را می نویسم و آن را در پوشه خود قرار می دهم یا روی مدارک می نویسم مدارک دانشگاهی شهناز. یا دفترچه تلویزیون و یخچال فریزر را اگر بتوان روی خودش نوشت روی جلدشان می نویسم وگرنه روی کاغذی می نویسم و داخل پوشه می گذارم. اینها خیلی به من کمک کرده است. خیلی وقتها کسی خانه نبوده و مثلا دفترچه یخچال فریزر را می خواستم و آن را پیدا کرده ام و به تعمیرکار نشان داده ام. در کنار دفترچه هم شماره تلفن نمایندگیهایشان را می نویسم .

در آشپزخانه هم خیلی از بریلنویسی استفاده می کنم. مثلا روی ادویه ها را می نویسم یا حبوباتی را که با لمس قابل تشخیص نیستند را می نویسم مثلا لوبیا قرمز و لوبیا سفید. یا مثلا غلاتی مثل جو و گندم را که از روی رنگ شناخته می شوند را به بریل می نویسم البته شاید علائمی داشته باشند ولی شناختنشان سخت است و با نوشتن سریعتر می توانم بفهمم که جو را بر می دارم یا گندم را. یا بلغورها را که خیلی ریز هستند و قابل شناختن نیستند و اکثرا از روی رنگ شناخته می شوند سبزیهای خشک را هم همینطور با برچسب بریل مشخص می کنم به جای اینکه زمان صرف کنم و بو کنم تا آن را تشخیص دهم از روی بریل می خوانم.

در فریزر هم سبزیها را با استفاده از خط بریل دسته بندی می کنم و روی کیسه فریزر اسمها را می نویسم گاهی هم تاریخ تهیه آنها را یادداشت می کنم مثلا مشخص می کنم سبزی آش یا کو کو و .. گوشتها را هم به همین شکل، ا و روی باکسش می نویسم و کیسه فریزر می کشم مثل استیک، جوجه کبابی یا بال و .. این موارد کارم را خیلی راحت می کند و نیاز مرا به دیگران کم می کند.در ضمن افراد بینا هم خیلی وقتها نمی توانند یک ماده غذایی منجمد را تشخیص دهند

از خانم فایقی می پرسم بعضی به جای استفاده از برچسب های بریل استفاده از قلمهای گویا را ترجیح می دهند نظر شما در این باره چیست؟من تفاوتی بین قلم هوشمند و بریل نویسی نمی بینم و از هر دو استفاده می کنم ولی بیشتر از بریل نویسی استفاده می کنم. قلم هوشمند را به ندرت استفاده کرده ام . به نظرم فرق این دو این است که در استفاده از قلم هوشمند وقتی برچسبها را معرفی می کنیم و روی وسایل می چسبانیم باید حتما خود قلم را در دست داشته باشیم و آن را جلوی آن وسیله بگیریم تا بخواند ولی در بریل نویسی به وسیله نیاز نداریم و وقتی برچسبی را می نویسیم و روی چیزی می گذاریم

دیگر نیازی به آوردن وسیله نداریم و خودمان آن را می خوانیم.

در بین کشورهای جهان بسیاری برای برابرسازی امکانات اجتماعی استفاده از خط بریل را ضروری دانسته اند به عنوان مثال در این کشورها لا اقل نام دارو یا بروشور آن همراه هر بسته دارویی به خط بریل نوشته شده است یا تابلوهای شهری بریل نابینایان را در شهر راهنمایی می کنند اما در ایران هرچند مدتی یک شرکت دارویی برای معدودی از داروهای تولیدی خود این کار را شروع کرد اما این کار بیشتر جنبه تبلیغاتی داشت و به دلیل هزینه های سربار توجیه ناپذیر توسعه نیافت استفاده از خط بریل و دستگاههای برجسته نگار در برخی از بانکها و موزه ها هم وجود دارند که به قدر خود در استقلال نابینایان تاثیر داشته اند مهدی صادقی نژاد کارشناس آموزش و توانبخشی افراد با آسیب بینایی در باره نقش خط بریل در استقلال فردی افراد نابینا به ما می گوید:جامعه در مورد نابینایان تصورات نادرستی دارد چون این افراد با محدودیتهایی روبرو هستند جامعه این محدودیتها را با ناتوانی، عدم استقلال و مواردی از این دست یکی می داند. فرض جامعه بر این است که افراد نابینا مستقل نیستند چون ناتوان یا کم توان هستند و چون وابسته و نیازمند دیگران هستند پس حتما مستقل هم نیستند. یکی از کارکردهای خواندن و نوشتن بریل همان کارکرد خواندن و نوشتن عادی است و بدیهی است که به توانمندی افراد کمک می کند.

در میان افراد با نیازهای ویژه یکی از فعالیتهای رفتن به سمت استقلال نسبی است. بنابر این ایجاد استقلال نسبی در بین نابینایان و کم بینایان با هدف رفتن به سمت توانمندسازی یکی از اهداف توانبخشی است. آموزش خط بریل پیش نیازهایی دارد و هم بعد از اینکه این خط آموخته شد فرد نابینا در این رابطه قابلیتهایی را به دست می آورد که در زندگی خیلی به او کمک می کند و سبب دستیابی به استقلال نسبی می شود. توانبخشی حسی حرکتی، توانبخشی ادراکی حرکتی توانبخشی حرفه ای و توانبخشی اجتماعی همه حیطه هایی از توانبخشی هستند که به استقلال نسبی افراد نابینا و کم بینا کمک می کنند. در حقیقت وقتی خط بریل آموخته می شود پیش نیازی چون تقویت حس لامسه را دارد وقتی این تقویت ایجاد شد مهارتهای ظریف که یکی از بخشهای مهارتهای حرکتی هستند در فرد نابینا تقویت و تربیت می شود منظور مهارتهایی است که با سر انگشتان ارتباط دارد شبیه دوخت و دوز یا کارهای فنی که با پیچ و آچارهای ریز سر و کار دارد وقتی فرد این مهارتها را از طریق یادگیری خط بریل به دست آورد این کمک می کند که به سایر توانمندیهای زندگی که مورد نیازش هست دسترسی پیدا کند.

شما ببینید وقتی فرد در بین لباسهایی که در کمدش هست می خواهد به لباس مورد نظرش برسد یکی از روشها پیدا کردن جنس و طرح و شکل آن لباس است که همه جزو همین کاربرد مهارتهای ظریف هستند وقتی فرد خط بریل را بلد باشد می تواند روی لباسهایش برچسب بزند همچنین روی وسایل شخصیش. یا یادداشتهای کوچکی در جاهایی بگذارد که همدلی، صمیمیت و وفاق ایجاد کند که می تواند در توانمندیهای اجتماعی این افراد موثر باشد. در بخش رشد مهارتهای ظریف شاید این مهارتها در یک بچه بینا خیلی رشد نکند چون به آنها نیازی ندارد و از بیناییش استفاده می کند ولی یک فرد نابینا به علت اینکه می خواهد خط بریل را یاد بگیرد و پیش نیازش تقویت و تربیت حس لامسه است خود به خود چنین قابلیتی را به دست می آوردو چنین توانمندی نصیبش می شود.

هر چند برخی از نابینایان تاثیر خط بریل بر استقلال خود را کم اهمیت می دانند یا معتقدند کمتر به استفاده از خط بریل نیاز پیدا می می کنند اما به نظر می رسد با همه این اوصاف استفاده خط بریل به دلیل سهولت در استفاده و ارزانی همچنان در بین نابینایان بی بدیل خواهد ماند.

........سخن هفته

*صحبتهای مدیر مسوول ایران سپید در خصوص نوسازی فناوریهای ویژه نابینایان در ایران

متناسب با شعار امسال روزجهانی عصای سفید دو نکته را ضروری میدانم که مطرح کنم. یکی انکار ناپذیر بودن نقش فناوری های نوین در بهبود زندگی افراد نابینا و کم بینا وبرداشتن مرزهای موجود میان سطح زندگی این افرد و سایر افراد است. واقعیت این است که بیش از هر زمانی شاهد تاثیر فناوری های نوین در برابر سازی فرصت ها برای زندگی نابینایان و کم بینایان هستیم. فناوری های ارتباطی مثل نرم افزارهای گوشی همراه و امکانات وسیعی که فضاهای مجازی در اختیار بینایان و کم نابینایان گذاشته است هم برای موجودیت در جامعه، مشارکت اجتماعی، ابراز وجود کردن هم برای یادگیری و ارتباط با سایراقشار جامعه هم برای اشتغال و ورود به عرصه های نوین کارآفرینی وکسب درآمد است.

در سایر زمینه ها هم فناوری ها نقش جدی دارد مانند فناوری های اطلاعاتی رشد بسیار چشم گیر فناوری ها از طریق لپ تاپ، کامپیوتر برای کار نابینایان برای آموزش نابینایان و دسترسی آن ها به منابع اطلاعاتی همه این ها یک ضرورت را در مقابل دستگاه های اجرایی قرار می دهد. سرمایه گذاری اساسی دولت درزمینه دسترسی نابینایان به فناوریهای اطلاعاتی که نوعاً گران هستند و دسترسی به آن ها مستلزم تزریق منابع مالی به افراد نابینا است. در بسیاری از کشورها این دسترسی از طریق برخورداری نابینایان از کمک های اجتماعی میسر شده است و در بقیه کشورها سرمایه گذاری هایی که دولت انجام داده است.

در کشورما متاسفانه خلاً جدی در سرمایه گذاری دولت در فناوری های اطلاعاتی، ارتباطی برای دسترسی نابینایان داریم. بسیاری از صنایع مدرن چاپ امروزه مبتنی بر این فناوری ها هستند. ما همچنان در کشور در حسرت ماشین چاپ پرکینزهستیم پرکینزهای دستی و نه ماشین های چاپ مدرن یا ماشین های چاپ مدرن بریل که اشکال متفاوتی از چاپ بریل را در اختیار ما می توانند قرار دهند. منابع بریل ما همچنان فرسوده است. این یک نکته که ضروری است واقعا در این سال های آغاز شده از روز بیست و سه مهر فکر اساسی به حال فناوری های مورد نیاز نابینایان شود و بحث بعدی بحث ضرورت آموزش جامعه است.

بدون آموزش همگانی بدون اینکه جامعه را ما با خودمان همراه کنیم تصویر درستی از نابینایی به آن بدهیم چه در زمینه مشکلات نابینایان چه در زمینه توانمندی های نابینایان امکان زندگی برابر افراد نابینا و کم بینا در کشور نیست. در این خصوص متاسفانه اقدامات محدودی صورت می گیرد. ما چقدر درمدارس به دانش آموزان آموزش دادیم؟ چقدر به اقشار مختلف مردم آموزش می دهیم. آموزش فقط مصاحبه روز جهانی نابینایان در صدا و سیما نیست، بلکه در کتب درسی، آموزش مداوم دانش آموزان و آینده سازان درباره آشنایی با حقوق معلولان از جمله نابینایان و آموزش مداوم جامعه، آموزش چگونگی تعامل با نابینایان در اتوبوس، مترو ، محیط های کار در این زمینه باید سرمایه گذاری اساسی انجام شود و سازمان های دولتی امکانات متناسبی از جمله منابع بودجه ای برای آموزش عمومی قرار دهند. به امید تلاش و مطالبه گری ما برای تحقق این دو امر ضروری در سال جدید نابینایی که از بیست و سه مهر آغاز می شود. به امید حصول موفقیت های جمعی در کنار هم.

.......فناوریهای امیدبخش

*آشنایی با انواع هدفون‌ها:

با توجه به دغدغه و حساسیتی که افراد نابینا و کم‌بینا معمولاً نسبت به کیفیت صدای هدفون‌ها و هندزفری‌هایشان دارند، بد ندیدیم در مطلبی به صورت مبسوط به معرفی انواع این گروه از ابزار‌ها بپردازیم تا شاید بتوانیم اندکی فرایند خرید را برای مخاطبانمان تسهیل کنیم. پس با ما همراه شوید تا قدم در دنیای شیرین و گوش‌نواز هدفون‌ها بگذاریم. در گام نخست، هدفون‌ها را از نظر شیوه اتصال بررسی می‌کنیم:

هدفون‌ها از نظر روش اتصال به سه گروه با‌سیم، بی‌سیم و کاملاً بی‌سیم تقسیم می‌شوند. هدفون‌های بی‌سیم قدیمی نیاز به یک دانگل جداگانه برای ارسال صدا از دستگاه پخش‌کننده داشتند. با رونق هدفون‌های بلوتوث در سال‌های اخیر، دیگر کمتر شرکتی مدل‌های بی‌سیم قدیمی را تولید می‌کند. هدفون‌های بلوتوث کنونی در مقایسه با مدل‌های چند سال قبل، صدای با کیفیت‌تری را منتقل می‌کنند و به دلیل فقدان سیم، آزادی عمل بیشتری به همراه دارند.

اما اگر قصد خرید هدفونی با کیفیت صدای عالی را دارید بهتر است به دنبال مدل‌های باسیم باشید. هدفون‌های با سیم معمولاً از طریق انواع جک به دستگاه پخش کننده وصل می‌شوند. برخی از هدفون‌ها هم به درگاه USB-C یا لایتنینگ مجهز شده‌اند و به کار آن دسته از افرادی می‌آیند که موبایل‌شان فاقد درگاه ۳.۵ میلی‌متری هدفون است. البته در انتخاب هدفون‌های USB-C باید حواستان باشد که از سازگاری آن با گوشی موبایل خود اطمینان پیدا کنید. برای این منظور می‌توانید به وبسایت سازنده هدفون مراجعه کنید.

هدفون‌های بلوتوث پیشرفته‌تر که به نام هدفون کاملاً بیسیم (True Wireless) معروف هستند به صورت دو گوشی ظریف و بدون هر گونه سیم طراحی شده‌اند. نحوه اتصال این مدل‌ها به موبایل معمولاً به این صورت است که یک گوشی، از طریق بلوتوث به موبایل متصل می‌شود و سیگنال‌های صوتی را به گوشی دیگر می‌فرستند. به همین دلیل برخی از این هدفون‌های کاملاً بی‌سیم (به ویژه مدل‌های ارزان قیمت) از مشکلاتی از جمله تأخیر صدا بین دو گوشی یا قطعی گاه و بی گاه صدا یا اتصال رنج می‌برند. البته برخی از مدل‌های کاملاً بی‌سیم هم امکان اتصال جداگانه هر گوشی به موبایل را دارند اما در این صورت، گوشی موبایل هم باید از این قابلیت پشتیبانی کند. همچنین باید اشاره کنیم که تقریباً تمامی گوشی‌های کاملاً بیسیم، به همراه باکس جداگانه‌ای عرضه می‌شوند که امکان شارژ چندین باره گوشی‌ها را فراهم می‌کند.

هدفون‌ها را می‌توان از نظر نحوه قرارگیری در گوش به دو دسته داخل یا روی گوش تقسیم‌بندی کرد. برخی هدفون‌ها در بخش داخلی لاله و بیرون مجرای گوش می‌نشینند؛ البته در برخی از مدل‌ها، بخش کوچکی از هدفون وارد مجرا می‌شود و می‌تواند از نفوذ نویز بیرون به داخل گوش بکاهد. بسیاری از این هدفون‌ها همراه با سر گوشی‌های متنوع در سایزهای مختلف ارائه می‌شوند تا بسته به اندازه گوش، مدل مورد نیاز خود را استفاده کنید. از مزایای این هدفون‌ها، وزن کم، اندازه جمع و جور و راحتی در حمل و نقل است.

هدفون‌های تو گوشی بلوتوث در انواع متنوعی تولید می‌شوند. مدل‌های ساده با یک سیم به هم متصل شده‌اند و معمولاً باتری، در یک بخش کوچک بین دو هدفون قرار دارد. مدل‌های دور گردنی دارای یک بخش نعلی شکل هستند که باتری و سایر بخش‌ها را در خود جای داده و در عین حال سیم‌های دو گوشی از دو طرف آنها خارج می‌شوند.

از نظر تفاوت نحوه قرار گیری در گوش هم دو مدل وجود دارند: ایرباد (earbud) و ایرفون‌ (Earphone). ایربادها فاقد بخش سیلیکونی داخل گوش هستند. به همین دلیل ممکن است در گوش برخی از کاربران به محکمی قرار نگیرند. اما از آنجایی که وارد حفره گوش نمی‌شوند امکان ورود صدای محیط به داخل گوش را می‌دهند که بسته به نیاز کاربر می‌تواند مفید یا بی فایده باشد. اما این هدفون‌ها معمولا صدای بیس ضعیف‌تری دارند.

ایرفون‌ها اما به داخل حفره گوش وارد می‌شوند و با لاستیک‌های سیلیکونی، محکم‌تر در حفره قرار می‌گیرند. به همین دلیل زمانی که از آنها استفاده می‌کنید صدای محیطی کمتری را می‌شنوید و در عین حال احتمال افتادن آنها از گوش هم کمتر است. علاوه بر این حتی با ولوم پایین‌تر هم صدای شفاف‌تری به گوش‌تان می‌رسد. البته فراموش نکنید که گاه به هدفون‌‌های بلوتوث توگوشی، صرف نظر از این که داخل لاله گوش یا داخل حفره قرار بگیرند، «ایربادز» یا گاهی «بادز» هم می‌گویند.

این هدفون‌ها نسبت به مدل‌های دور گوشی سبک‌تر هستند و اندازه جمع و جور‌تری دارند. برخی از کاربران معتقدند این هدفون‌ها راحت‌تر روی سر قرار می‌گیرند و در عین حال مشکل عرق کردن دور گوش در استفاده طولانی مدت را هم ایجاد نمی‌کنند. هدفون‌های رو گوشی هم مشابه با مدل‌های دور گوشی در مدل‌های پشت باز و پشت بسته عرضه می شوند و معمولاً صدای بیرون را بیشتر از مدل‌های دور گوشی به گوش می‌رسانند. برخی هدفون‌های رو گوشی قابلیت جمع شدن دارند تا در زمانی که استفاده نمی‌شوند فضای کمتری اشغال کنند. هدفون‌های رو گوشی بی‌سیم از باتری‌های بزرگی بهره می‌برند و به همین دلیل معمولاً شارژدهی بالاتری نسبت به مدل‌های داخل گوشی بی‌سیم دارند. توصیه می‌شود در هنگام خرید درباره مزایا و معایب هر کدام از این مدل‌ها تحقیق کنید و بر اساس نیاز و سلیقه‌تان تصمیم بگیرید.

........خانه داری

*خانه داری به سبک نابینایان این قسمت آشنایی انواع پنیرها

در این قسمت به معرفی انواع پنیرها میپردازیم.به طور کلی پنیرهای مختلفی وجود دارد که بیشتر در ایران در وعده صبحانه استفاده می شود اما مصرف پنیرها در انواع غذاها، سالادها، سوپ ها استفاده می شود. بر اساس میزان بافت این نوع پنیرها به سه دسته کلی تقسیم می شوند.

دسته اول: پنیرهای خشک

این پنیرها بافت سفت و خشک دارند و برای انواع غذاها استفاده می شوند. موارد استفاده این نوع پنیرها در غذاها که به صورت سرخ شده که با استفاده از حرارت ذوب می شوند و در سرو غذاها می توان از آن ها استفاده کنید و در واقع معروف ترین این نوع پنیرها پنیر پارمسان است.

دسته دوم: پنیرهای نیمه خشک

این نوع پنیرهاکه برای انواع سالادها می توانید از آنها استفاده کنید این نوع پنیرها ازتنوع بسار زیادی برخوردار هستند که پنیر چدار یکی از انواع این نوع پنیرها محسوب می شود .

دسته سوم: پنیرهای نرم

این نوع پنیرها بافت خیلی نرم و مانند پنیر خامه ای یا ماسکار پونه است. این نوع پنیرها را میتوانید هم به همراه غذا و هم به تنهایی سرو کنید. مهمترین پنیر در این دسته پنیر موزارلا است. این نوع پنیرها برای وعده صبحانه مانند پنیر خامه ای یا با مخلوط گردو استفاده می شود.

پنیر لیقوان

اولین پنیری که در ایران بیشتر استفاده می شود پنیر سنتی لیقوان است که از قدیمی ترین پنیرها مخصوص روستاهای آذربایجان در ایران است و از شیر گوسفندی تهیه میکنند و در وعده صبحانه استفاده می شود. بعضی از افراد این نوع پنیر را تفت می دهند و با تخم مرغ مخلوط می کنند و به عنوان وعده صبحانه و یا ناهار استفاده میکنند.

پنیر خامه ای

این نوع پنیر در تهیه انواع کیک ها، تیرامیسو استفاده می شود و در واقع جزء پنیرهای شناخته شده است.

پنیر ماسکار پونه

این نوع پنیر ایتالیایی است و سرو آن مانند پنیر خامه ای است و در انواع کیک ها ، تیرامیسو که در واقع طعم خاصی ندارد. این نوع پنیر به همراه میوه ها در تهیه انواع تارت ها استفاده می شود.

پنیر پارمسان

این نوع پنیر از شیر گاو تهیه می شود و پنیر ایتالیایی است و برای تولید این نوع پنیر به مدت هشت ماه زمان می برد و ارزش غذایی بالایی دارد و در یک کیلوگرم پنیر پارمسان برابر بیست و دو کیلو شیر گاو ارزش غذایی دارد. این پنیر در ایتالیا طرفدار بسیاری دارد و در ایران برای تهیه انواع پاستا و ماکارانی استفاده می شود و سرو می شود.

پنیر کوزه ای

شاید نام این نوع پنیر را کمتر شنیده باشید این پنیر در استان قزوین و تاکستان استفاده می شود و به نام پنیر کوزه ای معروف است. این نوع پنیر را درون کوزه های در بسته و در زیر خاک قرار می دهند که این نوع پنیر حالت خشک پیدا می کند که به آن پنیر خشک یا کهنه هم گفته می شود. این نوع پنیر از شیر گوسفند، شیر بز تولید می شود و در غذاهایی مانند دیماج که در قزوین معروف است استفاده می کنند. این نوع پنیر را هم با تخم مرغ مخلوط می کنند به عنوان یک وعده غذایی و همچنین برای تهیه ماکارانی هم از این نوع پنیر استفاده می شود. این نوع پنیر طعم خاصی دارد و ممکن است به ذائقه بسیاری از افراد خوشایند نباشد. در روستاهای شمالی که روستایی به نام سیامزگی که پنیر آن هم به پنیر سیامزگی معروف است. این نوع پنیر با این طعم هم استفاده می شود و موارد استفاده مشابه پنیر خاکی دارد.

پنیر موزارلا

این نوع پنیر از شیر گاو میش تهیه می شود و در انواع سالادها استفاده می شود.

پنیر گودا

این پنیر که به پنیر طلایی هم معروف است و حالت نیمه سفت دارد و طعم شبیه به پنیر خامه ای دارد و کمی چرب است و موارد استفاده آن به صورت خام و پخته مورد استفاده قرار می گیرد.

پنیر فتا

این پنیر به صورت ورقه ای و در وعده صبحانه استفاده می شود و شبیه پنیر لیقوان است و مرغوب ترین این نوع پنیر در بلغارستان تهیه می شود. در انواع سالادها هم می توان از این نوع پنیر استفاده کنید.

پنیرتوفو یا سویا

این نوع پنیردر واقع پنیر گیاهی است و از شیر سویا یا شیر گیاهی تهیه می شود. این نوع پنیر برای افرادی که دوست ندارند از محصولات لبنی یا گوشتی استفاده کنند مناسب است. این نوع پنیر در واقع پنیر شرقی است و خواستگاهش چین و ژاپن است و در انجا طرفداران بسیاری دارد. هم بصورت خام و پخته استفاده می شود و خواص درمانی دارد و برای دفع سموم و کاهش وزن می توانید استفاده کنید.

پنیر چدار

این نوع پنیر در روستاهای انگلستان تهیه می شود و در انواع برگرها میتوانید استفاده کنید.

پنیرهای کاسه ای

این نوع پنیر در بسته های یک کیلویی و نیم کیلویی موجود است و بافت نرمی دارد مانند پنیر خامه ای است و موارد مصرف آن روی سیب زمین سرخ شده و در انواع غذاهای فست فود به صورت خام و پخته میتوان استفاده کرد و حالت چسبندگی ندارد.

پنیر هالومی یا کبابی

این نوع پنیر را به صورت تیکه های کوچک تقسیم می کنند و به صورت کبابی یا سرخ شده مورد استفاده قرار می گیرد و بیشتر به صورت کبابی به دلیل برشته شده طعم بهتری به خود میگیرد و درکنار غذاهای گوشتی و فست فودی سرو می شود.

پنیر پیتزا

به دوصورت ورقه ای و رنده شده در بازار موجود است و برای انواع پیتزا می توانید استفاده کنید اما پنیر ورقه ای برای انواع اسنک مورد استفاده قرار می گیرد زیرا کاملا روی نان تست قرار گیرد و موارد داخل نان کامل پرس می شود.

پنیر کیبی

پنیرهای کوچک مثلثی که از شیر گاومیش تهیه می شوند و در بسته بندی هایی که به تعداد 8 یا 10 قطعه پنیر موجود است . این نوع پنیر در انواع سوپ ها و سالاد ها و یا به صورت خام مورد استفاده قرار میگیرد و ارزش غذایی بسیار بالایی دارد.