* در غیاب حمایتهای دولت، باید به مردم تکیه کرد/ اصلاحات حقوقی و قانونی، دروازه جذب ظرفیت بخش خصوصی در توسعه امور معلولان: اگر به بررسی مدلهای توسعه در جهان بپردازیم، قطعاً مدل مبتنی بر رفاه اجتماعی در کشورهای توسعه یافته اروپای شمالی و غربی به عنوان الگوهای رفاه اجتماعی مد نظر قرار میگیرند. در این مدل، دولتهای نیرومند منتخب، متکی به منابع غنی مالیاتی بودجه های دست و دلبازانه صرف امور رفاه اجتماعی میکنند. در این مدل، دولت کفی از امکانات زندگی را در بخشهای مختلف مسکن، سلامت و حمایتهای اجتماعی برای گروههای وسیع اجتماعی تضمین میکند و به این شکل در این جوامع علاوه بر وجود فعالیت آزاد بخش خصوصی برای تولید کالا و خدمات و وجود شکاف طبقاتی متعادل، دولت در میان بخش خصوصی و بدنه جامعه می ایستد و با جذب حد اکثر مالیات ممکن از بخش خصوصی، سطح زندگی قابل قبول و تضمین کننده تداوم نظم اجتماعی را فراهم میکند. در کنار این سیستم رفاهی، دولتها مجموعه ای از قوانین حمایتی را تصویب کردند تا به بخش خصوصی امکان دهند مازاد بر مالیات مقرر و غیر قابل فرار خود انگیزه داشته باشند تا بخشی از عایدی و درآمد خود را صرف امور اجتماعی کنند و مکمل دولت در بخشهای هزینه بر، اما ضروری اجتماعی باشند. اما پیگیری این داستان در کشوری همچون ایران چگونه است؟ در درجه نخست بخش عمده ای از منابع رفاه اجتماعی در ایران از مالیات تأمین نمیشود؛ بلکه از مالکیت دولت بر منابع درآمدزایی طبیعی کشور مانند نفت تأمین میشود. این امر به معنای اتکای شدید بودجه دولت به درآمدهای مبتنی بر رانت مالکلیت منابع طبیعی از یک سو و به دنبال آن طابعیت بودجه دولت از نوسانات شدید بهای این منابع میشود. مثلاً در شرایط حاضر کشور کاهش دید فروش نفت و درآمدهای حاصل از آن منجر به بحران تأمین منابع مالی برای اداره کشور میشود که قربانی اصلی آن کاهش شدید بودجه بخش عمران و رفاه اجتماعی است. اما مشکل دیگر در کشور ما عدم ایجاد زیرساختهای حقوقی و قانونی انگیزه بخش غیر دولتی در تزریق منابع مالی به بخش رفاه اجتماعی است. قوانینی که هزینه های اجتماعی بخش خصوصی را جزو هزینه های مشمول مالیات آنان محسوب کنند و امکان دارد آن بخش از در آمد بخش خصوصی که مشمول مالیات نشده اند امکان خروج از چرخه های اقتصاد زیر زمینی را پیدا کرده و با اتکا به انگیزه های انسان دوستانه صاحبین کار و کسبهای خصوصی صرف امور رفاه اجتماعی شود؛ مانند ایجاد مسکن برای اقشار پایین دست، ایجاد مراکز خدمات بهداشتی و اجتماعی برای کودکان در معرض آسیب یا زنان بد سرپرست یا بی سرپرست و در نهایت، امور توانبخشی افراد معلول؛ البته در این زمینه قوانینی داریم و اقداماتی نیز صورت پذیرفته است؛ اما در غیاب حمایتهای دولتی بویژه در سالهای اخیر، به نظر میرسد تنها راه جذب منابع بخش خصوصی، اصلاحات عمیق قانونی و حقوقی، ایجاد زنجیره تشویقهای مالیاتی و کاهش مراحل اداری دست و پا گیر برای ورود سرمایه های بخش خصوصی به بخش رفاه اجتماعی است. مثلاً چرا بخش خصوصی نتواند در سایه قوانین شفاف فعالیتهای نیکوکاری اجتماعی رفع برخی نیازهای مغفول مانده افراد معلول را که در سایه کاهش شدید اعتبارات دولتی روی زمین مانده اند، بر عهده گیرند؛ مانند ایجاد مراکز خدمات توانبخشی برای افراد معلول بویژه در مناطق محروم و روستایی، تأمین تجهیزات توانبخشی مورد نیاز این افراد که به علت کمبود شدید منابع ارزی عملاً تأمین نمیشوند یا ایجاد مراکز اشتغال برای این افراد به عنوان یک عامل اصلی توانمندسازی اقتصادی و اجتماعی. متأسفانه بخش عمده فعالیتهای نیکوکاری اجتماعی به عنوان مؤسسات خیریه و فاقد شفافیتهای لازم مالی صورت میپذیرند. باید با اصلاحات قانونی این عرصه را شفاف و در عین حال جذاب کرد تا در دوران ضعف اعتبارات دولتی مردم به کمک خود بیآیند.

..............گزارش ویژه

* پرونده ای برای یک پایگاه مفید. در سالهای ۱۳۸۸ و ۱۳۸۹ معاونت امور دانشجویی دانشگاه تهران اقدام به راه اندازی پایگاه اطلاعات علمی نابینایان کرد تا نابینایان امکان دسترسی به منابع گویا را به بهترین و ساده ترین شکل در اختیار داشته باشند. در واقع با هدف راه اندازی یک کتابخانه اینترنتی ویژه نابینایان این اقدام را انجام داد. گرچه این پایگاه در نخستین گام به دانشجویان اختصاص داشت؛ اما با در نظر گرفتن میزان تقاضای نابینایان خارج از دانشگاه تهران –اعم از دانشجویان دیگر دانشگاهها، محققان و پژوهشگران دانشجو-، معاونت امور دانشجویی دانشگاه تهران بر آن شد تا امکان برخورداری از تسهیلات این پایگاه علمی را فراگیر کند. معاونت امور دانشجویی دانشگاه تهران و بخش نابینایان این معاونت در فعالیتهای پیگیر، با بهره گیری از مشاوره های کارشناسی متخصص در امور رایانه ای ویژه نابینایان، به منظور توسعه منابع پایگاه علمی اطلاعات نابینایان، با کتابخانه ها و مراکز تولید کتب گویا مذاکره کردند و در نهایت، موفق شدند یک منبع اطلاعاتی قابل توجهی ارائه دهند. گرچه این پایگاه در طول سالهای فعالیت خود با اشکالات فنی مواجه بوده، اما نابینایان تسهیلات خوبی از آن دریافت میکردند. حدود یک سال است که فعالیتهای پایگاه اطلاعات علمی نابینایان دانشگاه تهران متوقف شده است. این گزارش در قالب یک پرونده، ابعاد توقف فعالیتهای این پایگاه را از زبان دانشجویان نابینای دانشگاه تهران و مسئولان بخش نابینایان معاونت امور دانشجویی این دانشگاه بررسی میکند. – یک سایت روان و مفید: مبینا موسوی و لیلا یوسفی، دانشجویان سال دوم کارشناسی ادبیات و ارادتمند بزرگان شعر پارسی مثل مولانا و فردوسی هستند و هر دو دستی در شعر دارند. به قول خودشان: «مشق شعر میکنند.» لیلا میگوید که دانش زیادی درباره بحث تخصصی رایانه ندارد؛ اما از امکانات این پایگاه علمی استفاده میکند: «من از منابع پایگاه علمی نابینایان که همه به آن سایت میگویند، استفاده میکنم؛ اما خودم دانش زیادی در زمینه رایانه ندارم و با کمک اطرافیان و دوستان کتابهای موجود در سایت را دریافت میکنم. اما حدود یک سال است که سایت بروز نشده و منابع آن مربوط به گذشته است.» همین نکته را مبینا تأیید میکند: «من با کمک پدرم کتابهای سایت را دریافت میکنم؛ اما این سایت بروز نشده و منابع تازه ای به آن اضافه نشده است.» فرزانه شاهمرادی، دانشجوی دکترای جامعه شناسی صحبتهای همدانشگاهیهای خود را تأیید میکند و معتقد است نبود یک کارشناس متخصص کار را به اینجا رسانده: «واقعاً کتابهایی که من از سایت دریافت میکردم، بسیار مفید بود و بدون هیچ مشکلی با سایت کار میکردم. همیشه منابع تازه در این سایت بارگذاری میشد؛ اما به علت نبود یک کارشناس خبره، عملاً فعالیتهای سایت متوقف شده است.» همایون شاهمرادی، برادر فرزانه که او هم دانشجوی دکترا، اما در رشته روانشناسیست، مثل خواهرش معتقد است نبود یک کارشناس متخصص باعث شده فعالیتهای پایگاه اطلاعات علمی نابینایان دانشگاه متوقف شود: «من از فضای این سایت خیلی راضی هستم. سایتیست کاملاً ساده و روان با در نظر گرفتن استانداردهایی که یک کاربر نابینا میتواند با آن کار کند. واقعاً وجود این شرایط سایت را مدیون مسئولان و کارشناسان سایت هستیم. متأسفانه حدود یک سال است که این سایت کارشناس ندارد و رسماً بروز رسانی منابعش متوقف شده است. به نظر من وجود یک کارشناس متخصص در زمینه رایانه و آگاه به مسائل مرتبط با کتاب، میتواند فعالیتهای این سایت را احیا کند.» چرا فعالیتهای پایگاه علمی در سطح قابل قبول متوقف شده؟ چه عواملی میتواند به از سرگیری فعالیتهای این پایگاه کمک کند؟ پاسخ این سؤالها و سؤالهای دیگر را در شماره بعد از زبان مسئولان و فعالان دانشگاه در حوزه نابینایان و دغدغه مندان به مسائل فرهنگی نابینایان بخوانید.

...............چوب الف

* از عشق و مرگ با فردریک بکمن: فردریک بکمن را فارسی زبانان دوستدار ادبیات به خوبی میشناسند. پس از انتشار رمان خواندنی و جذاب مردی به نام اوه در چندین ترجمه به زبان فارسی که در ستون حاضر هم معرفی شد، خیلیها پیگیر کتابهای بعدی بکمن شدند. مردی به نام اوه، اولین رمان این نویسنده خلاق و خوش ذوق سوئدی بود که به سرعت در جایگاه پرفروشترین کتابهای سوئد و... قرار گرفت و به سی زبان زنده دنیا ترجمه شد. پس از آن هم کتابهایی همچون مادربزرگ سرام میرساند و میگوید متأسف است و شهر خرس، بسیار مورد استقبال قرار گرفتند. در این شماره بنا داریم دو داستان نسبتاً بلند از بکمن یا رمان کوتاه از این نویسنده حساس و هنرمند را خدمت همراهان گرامی معرفی کنیم. داستان «معامله زندگی» روایتی شعرگونه است درباره مرگ. مواجهه آدمهای زنده با مرگ از درونمایه های پیچیده و جذابی است که هرگز تکراری و کهنه نمیشود. از گیلگمش تا مرگ ایوان ایلیچ تولستوی و مواجهه با مرگ برایان مگی و اسکار و بانوی گلیپوش اریک امانوئل اشمیت و هرگز رهایم مکن ایشیگورو و... هریک به زبان خود و مطابق با رویکرد خود به زندگی و مرگ از آن نوشته و سروده اند و به قول شاعر: «از هر زبان که میشنوی نامکرر است» معامله زندگی از زبان مردی در مواجهه با مرگ خودش و دیگران، خطاب به پسرش روایت میشود. بسیار لطیف و در عین حال تأمل بر انگیز و عمیق است. رو به رو شدن ناگزیر با مرگ آنگاه که به شدت مشغول زندگی هستیم، مرگی که وا میداردمان توقف کنیم و حتی به آن بازمانده زندگی نگاهی دوباره بیندازیم و.... بیگمان از خواندن آن لذتی عمیق و انسانی نصیب خواننده خواهد شد. معامله زندگی را بنگاه ترجمه و نشر کتاب پارسه با ترجمه علی مجتهدزاده منتشر کرده است.

اما داستان دیگر، «و هر روز صبح راه خانه دورتر و دورتر میشود» روایت پدر بزرگی که به آلزایمر مبتلا شده و دیگر هر روز بیشتر و بیشتر خاطراتش را فراموش میکند. او با پسر و نوه اش گفتگو میکند. از گذشته سخن میگوید، از زندگی، از عشق و باز احساساتی عمیق و انسانی و باز امضای فردریک بکمن و این بار بازی زمان و خاطرات در زندگی مردی که آرام آرام به غروب همیشگیش نزدیک میشود. پیرمردی که آن قدر پیر شده که دیگر کسی از او انتظار ندارد مثل آدم بزرگها رفتار کند با نوه ای که هنوز آن قدر جوان است که به خوبی راه و رسم دنیا را نمیشناسد و در این میان مرد جوانی که به شکلی محتوم آینده پسر جوان و گذشته پیرمرد در حال فراموش کردن و فراموش شدن است. این اثر زیبا و خواندنی را الهام رعایی به فارسی ترجمه کرده و توسط نشر نون به بازار نشر عرضه شده است. نسخه گویای هر دو کتاب در کتابخانه حسینیه ارشاد تهیه شده است.

«پرستو ولدخان»

* گلواژه: کارهای زیادی متقبل میشوم، اما هرگز احساس نمیکنم که تحمیلی است، زیرا همه کارها را برای خدا انجام میدهم. پاراماهانسا یوگاناندا

..........فناوری های امیدبخش

* مروری بر ارزانترین نمایشگر بریل دنیا: دو سال پیش بود که در همین ستون، از نمایشگر بریلی نوشتیم که کمتر از هزار دلار قیمت داشت و با هدف ترویج بریل و فراهم کردن امکان استفاده نابینایان با درآمدهای پایین یا ساکنان کشورهای کم برخوردار طراحی شده بود. «Orbit Reader»، نام نمایشگری ۲۰ سلولی است که در حال حاضر به قیمت ۶۰۰ دلار در بازار عرضه میشود. این اما ارزانترین نمایشگر نیست و بعد از عرضه Orbit Reader, نمایشگر ارزان دیگری هم به بازار آمد که صد دلار از Orbit ارزانتر است و علاقمندان میتوانند آن را به قیمت ۵۰۰ دلار خریداری کنند. «BrailleMe»، نام این ارزانترین نمایشگر بریل دنیا است که از سوی کمپانی «Inovision» عرضه شده است. حال بد نیست نگاهی بیندازیم به ویژگیهای ارزانترین نمایشگر بریل دنیا. جعبه «BrailleMe» را که باز میکنی با پنج وسیله مواجه میشوی؛ خودِ دستگاه، کیف یا پوشش نمایشگر، کابل USB, شارژر و یک حافظه هشت گیگابایتی. این دستگاه بیست سلول بریل دارد و اگر دستگاه را به شکل صحیحش بر روی یک سطح صاف قرار دهید، سلولهای بریل، نزدیکترین قسمت دستگاه به شما خواهد بود. تفاوت این نمایشگر با Orbit در این است که در BrailleMe شما به ازای هر سلول بریل، یک دکمه نشانگذاری یا آنچه که بین کاربران به دکمه Routing معروف است، در زیر هر خانه بریل در اختیار دارید. سلولهای بریل، شش نقطه طراحی شده اند و دستگاه فاقد خانه های هشت نقطه است. از همین رو، تایپ هشت نقطه هم مقدور نیست و کلیدهای نوشتن در این دستگاه به شکل شستیهای ماشین پرکینز ساخته شده اند. باطری هم قابل تعویض است. البته هیچ جا قید نشده که شما این باطری را از کجا باید تهیه کنید. با بررسی نرم افزاری این دستگاه آنچه به دست میآید این است که این نمایشگر، حد اقلهای خواندن و نوشتن به بریل را در اختیار کاربران میگذارد. دستگاه فاقد سیستم عامل است. لذا امکان نصب برنامه جدید یا ویرایش برنامه های قبلی برای کاربر فراهم نیست. «فایلخوان»، اولین برنامه ای است که با روشن کردن دستگاه با آن مواجه میشویم. این اپلیکیشن، فقط از فایلهایی با پسوند TXT, BRL و BRF پشتیبانی میکند. از همین رو، کاربران باید پیش از انتقال فایلها به نمایشگر، باید فرمتهای دیگر را به TXT تبدیل کنند. دستگاه به گونه ای طراحی شده که هنگام خواندن، امکانات جزئی نظیر جستجوی کلمه, گذاشتن نشان یا bookmark و حرکت در ابعاد ۲۰ خانه ای یا پاراگراف و خط، در اختیار کاربران قرار گرفته است. این برنامه در حالت عادی نیازی به JAWS یا NVDA ندارد، اما چنانچه بخواهید آن را به گوشی یا رایانه متصل کنید، باید بعد از برقراری اتصال از طریق بلوتوث یا USB, ملزومات نرم افزاری را بر روی دستگاه مقصد نصب کنید. دستگاه خروجی صدا هم ندارد و تنها صدایی که شنیده میشود، بوقی است که برای مشخص شدن روشن یا خاموش بودن آن تعبیه شده است.

...............هشتگ

* آفلاکتوسین برترین شد.

زینب ابوطالبی، مجری شبکه افق بعد از اینکه پخش بخشی از حرفهایش در یکی از برنامه های این شبکه جنجالی شد، عذرخواهی کرد تا این بحث همچنان باز بماند. ابوطالبی در ویدئوی عذرخواهیش گفت: «این برنامه ۹ روز قبل از سقوط هواپیما ضبط شده و هیچ ارتباطی به ماجراهای اخیر ندارد. بابت سوء تفاهم پیش آمده عذرخواهی میکنم و کاش ۵ دقیقه بعدی این کلیپ هم دیده میشد!»

بعضیها از این عذرخواهی استقبال کردند؛ اما برعکس به دل خیلیها هم ننشست. مخصوصاً اینکه ابوطالبی در این ویدئو گفت: «به نظر میرسد باید عذرخواهی کنم.» و البته درباره زمان پخش برنامه صحبت کرد که کاربران زیادی درباره این مینوشتند که حرفهایی که او زده بدون توجه به زمان پخش هم نامناسب بوده است... با وجود این ویدئو و این عذرخواهی، باز هم هشتگ زینب ابوطالبی اولین هشتگ شبکه های اجتماعی بود. تیم فوتبال المپیک ایران مقابل چین یک بر صفر پیروز شد، اما به دلیل تفاضل گل کمتر به المپیک ۲۰۲۰ توکیو راه پیدا نکرد و طلسم نرفتن تیم ایران به المپیک نشکست. فوتبالیها در صفحاتشان به این صعود نکردن واکنش نشان دادند و خیلیها نوشتند که آن را پیشبینی میکردند.

شایعه وجود آفلاتوکسین در شیر با وجود تکذیبها همچنان برای مردم مسأله ای استرسزاست. البته در شبکه های اجتماعی خیلیها با ماجرا شوخی میکنند؛ اما کسانی هم هستند که به صورت جدی از نگرانیشان مینویسند. البته خیلیها هم به این اشاره میکنند که همه چیز از یک گزارش در صدا و سیما شروع شده و حالا کسی نمیتواند این شک و شبهه را از بین ببرد. کاربرانی هم که اطلاعاتی درباره این موضوع داشتند، تلاش میکردند بقیه را آگاه کنند. برف تهران کمی حال و هوایمان را عوض کرد و بعد از چند روز شاهد این بودیم که در شبکه های اجتماعی کاربران از زندگی روزمره و شادی برف مینوشتند.

............کشکول

* جدول ترکیبی: برای بدست آوردن رمز باید به 24 سؤال که جوابهای شش حرفی دارند، پاسخ دهید؛ همچنین برای پاسخهای شش حرفی سؤالات، سه واژه چهار حرفی ارائه کرده ایم که هر کدام از این واژه ها دو حرف از کلمه شش حرفی را در خود دارند. دقت کنید که این دو حرف حتماً در کنار هم قرار دارند. در انتها از بهم پیوستن حروف سوم پاسخهای شش حرفی سؤالات، رمز جدول که اثری از "استفان زورمسکی" داستان نویس لهستانی است، بدست میآید. سؤالات جدول: 1. از توابع شهرستان "رودسر" در استان گیلان (شکلک-کاچی-وایر) 2. باخه (هلاک-کپور-شتاب) 3. دزدی بزرگ شرکتی از طریق جعل و دستکاری در اسناد (شاخه-متلک-آستر) 4. راهزن (شغال-مرتع-گردو) 5. خجسته و مبارک (همام-فایل-تونس) 6. لقب این کشور اتازونی است (امیر-ریسه-شکاف) 7. قمری (نیاز-کرسی-دیمی) 8. زارع (کشتی-داور-مرزه) 9. ادویه چوبی (دامن-کرچک-وجین) 10. خاطر نشان (خیال-مداد-دوری) 11. از زیورآلات زنانه (گلاب-طوبی-فندک) 12. چنگ نواز خسرو پرویز (هرات-مترو-دینی) 13. کارهای یومیه و همیشگی (غروب-زمین-مرهم) 14. غیر حرفه ای (جامد-ساتر-سوره) 15. مخفیانه (پنکه-شهاب-نیما) 16. از پادشاهان اشکانی (اراک-دوبی-وانت) 17. حلوای خرمایی (سرند-گیوه-نکته) 18. عناصر نمکساز (هارب-لولا-ژنده) 19. کوچکترین ذره یک جسم (عمود-ملکه-ولرم) 20. لجباز (پیکر-بدنه-دهات) 21. پیمانکاری (ساکن-تراب-کاتر) 22. امیلوز (کرنش-راسو-بوته) 23. شعری که وزن عروضی دارد و قافیه در جای معینی نمیآید (انیس-عماد-دایی) 24. چهارمین پادشاه هخامنشی (دالی-جریب-مهوش). شما تا چهارشنبه هفته جاری فرصت دارید رمز جدول را با شماره پیامک 3000465040 به ما اعلام کنید. رمز جدول هفته گذشته: در سایه دوشیزگان شکوفا. برنده این هفته خانم سمانه موسویلو از شیراز است.

* پاسخ سؤالات جدول هفته گذشته: گروه 1: (ایکس. اسکی. کسادی) 2: (دایو. وادی. رادیو) 3: (اسکن. ساکن. سکانس) 4: (رویش. شوری. آرشیو) 5: (تولد. دولت. تولید) 6: (سیاه. آسیه. سیاهه) 7: (یسار. ساری. ادریس) 8: (دهان. دانه. نواده) 9: (تراب. ابتر. بشارت) 10: (ناکس. سکان. یکسان) 11: (مورد. مدور. مزدور) 12: (جارو. رواج. جگوار) 13: (اوین. یوان. ایوان) 14: (کورس. ورسک. کنسرو) 15: (نگار. گران. نگارش) 16: (ناما. املا. املاک) 17: (انتر. رانت. توران) 18: (سونا. اونس. افسون) 19: (سینا. انیس. ایسنا).

* گلواژه: به یاد داشته باشید که وقتی برای آرزویی خوب تلاش میکنید، خداوند شما را هدایت میکند و شما را برای آن تلاش ارزنده بر می انگیزد. یوگاناندا

* گلواژه: شناخت حق به منزله شرکت در تشییع جنازه تمام غم و اندوههاست. یوگاناندا