* شنیدن کی بود مانند خواندن: عنوان مطلب شما را به یاد شنیدن کی بود مانند دیدن می اندازد که درست هم هست، اما با این دست کاری دنبال تذکر نکته ای مهم هستیم. تحولات در فناوری دسترسی به اطلاعات برای نابینایان از جمله تسهیل در تولید فایلهای صوتی و انتشار آن و حتی امکان تبدیل محتوای سایتها و کانالهای فضای مجازی به اطلاعات صوتی از طریق نرم افزارهای مبدل متن به صدا، سطح دسترسی نابینایان را به اطلاعات بسیار افزایش داده است که قطعاً دستآوردهای بسیار مثبتی نیز در بر داشته است؛ به ویژه به دلیل هزینه های سنگین چاپ مطالب به خط بریل، اما در این میان یک مشکل بزرگ نیز پیدا شده است که باید با تدبیر آن را حل کرد. بروز هر معلولیت دارای پیامدهایی در توانمندیهای انسان در عرصه های مختلف، از جمله قوه شناختی انسان میشود؛ از جمله نبود بینایی که موجب محدودیتهای شناختی میشود. فرد نابینا اگر متنی را به صورت بریل نخواند و صرفاً از طریق شنیدن از آن آگاه شود، ممکن است اسامی و کلمات را به درستی نشنود و آن را به اشتباه تلفظ کند. به همین دلیل است که متأسفانه بسیاری از نابینایان تحصیل کرده به علت اتکا به شنیدن به جای خواندن و درک درست حروف، بسیاری از اسامی و مفاهیمی را که شنیده اند ندارند و به همین دلیل این اسامی و مفاهیم را غلط تلفظ کرده و بدتر از آن، آنها را به غلط نیز مینویسند. مؤید این حرف، متن بسیاری از پیامکها و نظرات دوستان نابینا در فضای مجازی است که با غلطهای دیکته ای بسیار توأم است. قطعاً راه آن کنار گذاشتن فناوریهای جدید نیست؛ به طور منطقی دو راه در پیش است، یکی استفاده از دستگاههای نمایشگر بریل در کنار استفاده از فناوریهای جدید که نیازی هم به چاپ کاغذی مطالب به صورت بریل ندارد و دوم دقت نابینایان در اینکه مفاهیم و اسامی جدیدی را که میشنوند، دیکته صحیح آن را بپرسند. اینجاست که شنیدن کی بود مانند خواندن معنا پیدا میکند.

........گفتگوی ویژه

* گفتگو با رتبه برترهای دارای معلولیت: رتبه برترم چون توانمندم. کنکور رقابتی است که باید در آن از جان مایه گذاشت و چه بسیارند دانش آموزانی که از جان مایه میگذارند. هر سال پس از اعلام لیست برترین رتبه های کنکور، شگفتیها نمایان میشود. این لیست همیشه مزین به نام دانش آموزانی است که آب روی واژه توانمند هستند. امسال نیز در میان برترینهای کنکور، نامهای فراوانی از دانش آموز معلول که رتبه های زیر هزار کنکور 97 را کسب کرده اند، میدرخشید. به همین بهانه با چند دانش آموز معلول که رتبه های برتر را کسب کرده اند به گفتگو پرداختیم.

عرفان نوری ساکن خدابنده زنجان، حائز رتبه 19: او معلولیت جسمی دارد و در مورد مشکلاتش در تحصیل و نحوه موفقیتش در کنکور میگوید: من از ناحیه دست و چشم چپ معلولیت دارم. قبول شدن در کنکور واقعاً برایم سخت بود و روزی 6 ساعت مفید درس میخواندم. همیشه دلم میخواست نفر اول باشم و در هر چیزی تلاش میکنم که بهترین شوم. همانند افراد عادی درس خواندم و مشکلی آنچنانی در مورد دسترسی به منابع درسی نداشتم. اغلب دانش آموزان معلول از نگاههای بقیه همکلاسیهایشان آزرده میشوند. اما من اصلاً به نگاههای سنگین بقیه توجهی ندارم. برای اینکه مشکل خودم را معلولیت نمیدانم. آغاز هر سال تحصیلی جدید که میشد، زمانی که پا به کلاس میگذاشتم، همه نگاههای ترحم انگیز به سمتم روانه میشد. این نگاهها بیشتر از دو هفته دوام نمیآورد، چرا که برتری من در درس نسبت به دیگران جایش را به ترحم میداد و خیلیها به هوش من حسادت میکردند. هنوز به انتخاب رشته فکر نکرده ام، اما به احتمال زیاد رشته حقوق را انتخاب خواهم کرد.

امیر صفیزاده رتبه 22 را کسب کرده، اما مشکلات بیشتری نسبت به عرفان دارد. او کم بیناست و از پنج سالگی به دلیل مشکلات در شبکیه چشمش، بیناییش رو به زوال رفته است. او از موانع و مشکلاتش در مدرسه چنین میگوید: بچه هایی که مشکلات بینایی دارند همیشه برای دسترسی به منابع درسی مشکل داشته و دارند. ما هر چیز که نیاز داشته باشیم باید با تقلا به دست آوریم، وگرنه چیزی برای ما آماده نیست. این مشکل حتی سر جلسه امتحان هم وجود داشت. کم بینایان برای خواندن از دستگاهی به نام بهدید استفاده میکنند. این دستگاه خطها را به صورت درشت نمایش میدهد. در روز کنکور به من اجازه نمیدادند این دستگاه را با خود سر جلسه همراه داشته باشم، دستگاهی که آینده ام به آن وابسته بود. این در حالی است که آموزش و پرورش استثنایی بخشنامه استفاده از بهدید برای کم بینایان را سال 95 ابلاغ کرده بود. در روز آزمون مسئولان برگزار کننده نمیدانستند چنین دستگاهی وجود دارد و من برای امتحان دادن به آن نیاز دارم. این یعنی ضعف اطلاعات در مورد معلولیتهاست که در کل سیستم تحصیلی و آموزشی ما وجود دارد. من در مدرسه تلفیقی درس خواندم و همیشه برای دسترسی به منابع درسی استرس داشتم که آیا میرسد یا نه؟ آیا این را به من میدهند یا نه؟ یا فلان درخواستم را میپذیرند یا نه؟

رتبه 340 متعلق به علیرضا شهریاری است. او شیرازی است و در مورد تلاشش این گونه میگوید: من روزی 8 تا 12 ساعت درس میخواندم و دلم میخواهد در رشته روانشناسی تحصیل کنم. چیزی که دلم میخواهد از زمان تحصیلم بگویم این است که هرگز دوست نداشتم در مدارس استثنایی درس بخوانم و از کلاس پنجم به مدارس تلفیقی رفتم. کیفیت آموزشی در مدارس نابینایان بسیار پایین است و هیچ توجهی به بچه های نابینا در این مدارس نمیشود. من در مدرسه تلفیقی خیلی چیزها یاد گرفتم و دوستان زیادی هم پیدا کردم. همه با من مهربان بودند و به من کمک میکردند. دسترسی به منابع هم تا حدودی داشتم. اغلب کتب درسی من به صورت گویا بود و مابقی به خط بریل. زهرا برکت رتبه 202 کنکور، نابینای مطلق است. او از تعداد کم رابطهای آموزشی در مدارس میگوید: من از کلاس پنجم به بعد در مدارس عادی درس خوانده ام و هیچ مشکلی نداشتم. تنها نکته ای که باید بیشتر مورد توجه مسئولان قرار گیرد، این است که تعداد رابطان آموزشی در مدارس عادی خیلی کم است و این باعث میشود ما به گردن دیگران زحمت بیندازیم. من دوستان خیلی خوبی در مدرسه داشتم، اما آنها که نمیتوانستند کل جزوه درسی را که معلمان به ما میدادند، برایم بخوانند یا حتی اگر منابع کمک آموزشی بیشتری در اختیار نابینایان قرار دهند، کمک بزرگی به بچه ها میکنند. من در این مدت خیلی به گردن پدر و مادرم زحمت انداختم، چرا که هر منبع آموزشی که برای من دسترس پذیر نبود توسط والدینم برایم خوانده میشد. من تصمیم دارم در رشته حقوق تحصیل کنم و از پدر و مادرم که حامی و پشتیبان من بودند سپاسگزارم.

* گلواژه: آن عصای جادویی به من واگذار شده، این منم که باید چگونگی استفاده از آن را بدانم. تولستوی

..........چوب الف

* انسان خردمند: «صد هزار سال پیش دست کم شش گونه انسانی در زمین زندگی میکردند. امروز تنها یکی به جا مانده است. ما انسانهای خردمند. چطور گونه ما در نبرد برای سلطه بر گونه های دیگر پیروز شد؟ چرا نیاکان شکارگر-خوراکجوی ما اقدام به ساختن شهرها و برپایی پادشاهیها کردند؟ چگونه به خدایان و ملتها و حقوق بشر ایمان آوردیم؟ به پول و کتابها و قوانین اعتماد کردیم؟ و خود را برده بروکراسی و مصرفگرایی و حرص و آز, برای خوشبختی ساختیم؟ دنیای ما در هزاره آینده چه شکلی به خود خواهد گرفت؟ انسان خردمند به گونه ای جسورانه و همه جانبه و بحث انگیز هر آنچه را تا کنون گمان میکردیم در مورد انسان میدانیم به چالش میکشد. افکارمان, رفتارمان, اعمالمان, اقتدارمان و آینده مان را».

آنچه خواندید بخشی از متن کتابی است که در این شماره بنا داریم خدمت دوستداران مطالعه معرفی کنیم. کتابی شگفت با نثری جذاب که بسیار قابل تأمل و مداقه است. کتابی با نام «انسان خردمند, تاریخ مختصر بشر» نوشته یوال هراری که با ترجمه نیک گرگین و با همت مؤسسه انتشارات نشر نو با همکاری انتشارات آسیم به بازار نشر عرضه شده است.

نویسنده در این اثر جسورانه, سؤالات صریحی همچون: رابطه تاریخ و زیستشناسی چیست؟ آیا عدالتی در تاریخ یافت میشود؟ آیا در طول تاریخ مردمان سعادتمندتر شده اند؟ را مطرح میکند و بسیاری از باورها و عادتهای فکری ما را به چالش میکشد. از مهمترین انقلابهای تاریخ بشری, انقلاب شناختی, انقلاب کشاورزی و انقلاب علمی سخن میگوید. از تأثیر انسان خردمند بر محیط زیست و زندگی دیگر موجودات, از اجتماعی شدن انسان, امپراطوریهای بزرگ, جنگها و حکومت پول, بازار و تجمل و بسیاری مطالب جذاب دیگر در تاریخ بشر. در دیلی تلگراف آمده: «شفافیت هراری در مباحث زیستشناسی و انسانشناسی تکاملی و اقتصاد و گرایشهای تاریخی او بسیار دلپذیر است. از او دور نشوید تا خیلی چیزها یاد بگیرید». همچنین در در ساندی تایمز آمده: «کتابی که تار عنکبوتهای مغزتان را کنار میزند، هراری روشنفکر زبردستی است که اشارات منطقی ناگهانیش خواننده را به حیرت و تحسین وامیدارد. قدرت و شفافیت قلم او دنیا را شگفت انگیز و نو جلوه میدهد.» خلاصه همه جا پر است از تحسینها و ابراز شگفتیها از هوشمندی نویسنده و شگفتی و جذابیت کتابش. چنین کتابی بیتردید به خواندنش می ارزد.

ما اما, بدون قضاوت درباره محتوای این کتاب شگفت و خواندنی, مطالعه آن را به دوستداران کتاب پیشنهاد میکنیم که این مهم کار متخصصان و دانشمندان است. نسخه گویای کتاب در کتابخانه عمومی حسینیه ارشاد تهیه شده است.

«پرستو ولدخان»

* گلواژه: من بر این باورم که عشق به یک شخص بزرگوار، بیش از هر چیز دیگر به انسان فروتنی میآموزد. آندره ژید - ساده ترین درس زندگی این است: هرگز کسی را آزار نده. ژان ژاک روسو

........فناوریهای امیدبخش

* معرفی سایتی دسترسپذیر برای شطرنجبازان نابینا: شطرنج را شاید بتوان یکی از مفیدترین بازیهایی به حساب آورد که نابینایان هم قادر به انجام آن هستند. اما مشکلی که همواره شطرنج دوستان را میآزارد، پیدا کردن حریف است. سخت میشود کسی را پیدا کرد که حوصله و در عین حال وقت این را داشته باشد که ساعتهای طولانی را پای صفحه شطرنج بگذراند. در این زمینه هم مثل بقیه وقتها رایانه است که حلّال این مشکل میشود. نرم افزارهایی طراحی شده که محیطشان آن قدر ساده است که با صفحه خوانها هم میشود با آنها کار کرد. اما این حریفهای ماشینی شاید فقط بتوانند شطرنجبازان آماتور را ارضا کنند. چرا که حرفه ایها بعد از مدتی دست نرم افزار را میخوانند و استراتژیهایش برایشان تکراری میشود. در مراکز بازی آنلاینی هم که ویژه نابینایان طراحی شده، امکان انجام این بازی وجود دارد، اما آن جا هم شطرنج دوستان باید مدتهای طولانی منتظر بنشینند تا یک عشق شطرنج مثل خودشان پیدا شود و با آنها پای میز بازی برود. در فضای اینترنت سایتهای زیادی هم هست که شطرنجبازها میتوانند پولی یا رایگان از آنها برای بازی شطرنج و حریف طلبیدن استفاده کنند. اما آنچه تا امروز شاهدش بودیم، این بود که هیچ کدام از آنها برای صفحه خوانها طراحی نشده بودند و بنا بر این نابینایان از استفاده از آنها محروم بودند. یکی از محبوبترینِ این وبسایتها اما محیطش را برای کاربران نابینا متناسب کرده است. این سایت محبوب که بیشک شطرنج دوستان نابینا تا به امروز با حسرت از آن صحبت میکردند، سایت lichess است. آن چه لیچسیها را بر آن داشته که سایتشان را اصلاح کنند، برخورد یکی از طراحانشان با کامنت یک فرد نابینا در یکی از گروههای اینترنتی بوده مبنی بر این که چرا ما نابینایان نباید بتوانیم از سایتهای شطرنج آنلاین استفاده کنیم؟ همین، جرقه مبارکی میشود در ذهن صاحبان این سایت. با کامنتگذار تماس میگیرند و طی گفتگوهایی، در خصوص نحوه انجام تغییرات به نتیجه میرسند. آنچه آنها انجام داده اند، افزودن یک حالت ویژه نابینایان در سایتشان است. کاربر به محض ورود به سایت اولین چیزی که مشاهده میکند دکمه ای است به نام Accessibility که میتواند با زدن کلید Space آن را فعال یا غیر فعال کند. این دکمه باید فعال باشد تا کاربر نابینا بتواند از سایت استفاده کند. در غیر این صورت عملاً از هیچ یک از امکانات سایت نمیتوان استفاده کرد. با فعال شدن این دکمه، کاربر میتواند از میان حاضران در سایت که معمولاً هم بین هزار تا دو هزار نفر هستند، یکی را دعوت به بازی کند یا با بازیکنهای ماشینی بازی کند. فرض را بر این میگیریم که کاربر نابینا قصد دارد در برابر یک بازیکن ماشینی بازی کند؛ پس از انتخاب این بخش، از کاربر خواسته میشود مواردی نظیر سبک و سطح بازی و رنگ مهره های خود را تعیین کند. با مشخص شدن این موارد، کاربر وارد صفحه بازی میشود. در این صفحه میتوان با زدن کلید E بر روی قسمت ورود حرکت قرار گرفت. در این قسمت کاربر حرکت مد نظرش را به روش UCI تایپ میکند و دکمه Send را انتخاب میکند و منتظر میماند تا حریفش هم حرکتش را انجام دهد. همچنین کاربر نابینا اگر بخواهد حرکات انجام شده را مرور کند، میتواند با زدن کلید H عنوان Textual Presentation را پیدا کند و با جهتنمای پایین توضیحات مربوط به صفحه را مطالعه کند. البته این توضیحات در دو قالب PGN و FEN در اختیار کاربران قرار میگیرد. شطرنجبازهای حرفه ای که حرکتها را به خاطر میسپارند، اما آماتورها میتوانند یک صفحه شطرنج کنارشان بگذارند و حرکتهای انجام شده را آن جا هم پیاده کنند تا مجبور نباشند از توضیحات سایت استفاده کنند. زبان این سایت انگلیسی است؛ لذا لازم است کاربران پیش از استفاده، تا اندازه ای با اصطلاحات رایج شطرنج در زبان انگلیسی آشنا شوند. علاقمندان میتوانند به نشانی: EN.LICHESS.ORG مراجعه کنند.

........کشکول

* جدول ترکیبی: برای بدست آوردن رمز باید به 23 سؤال که جوابهای شش حرفی دارند، پاسخ دهید؛ همچنین برای پاسخهای شش حرفی سؤالات، سه واژه چهار حرفی ارائه کرده ایم که هر کدام از این واژه ها دو حرف از کلمه شش حرفی را در خود دارند. دقت کنید که این دو حرف حتماً در کنار هم قرار دارند. در انتها از بهم پیوستن حروف اول پاسخهای شش حرفی سؤالات، رمز جدول که نام منظومه ای از "کراتینوس" شاعر یونان باستان بدست میآید. سؤالات جدول: 1. اولین وعده غذایی (صبوح-سحاب-نهان) 2. نام مدارسی که در قرن پنجم ه.ق به امر "خواجه نظام الملک" وزیر دانشمند سلجوقیان تأسیس میشد (منظم-شامی-پایه) 3. خانه مسکونی بسیار بزرگ (معما-ستار-اتکا) 4. از نانهای سنتی (تافی-کفتر-رونق) 5. مناره مسجد و معابد (گلین-ادسا-لیته) 6. ناراحت و آزرده شدن (برنو-جیوه-دنبه) 7. آلاینده های موجود در یک محیط که باعث ناپایداری میشود (گاله-خودی-گیوه) 8. از بخشهای "قصر شیرین" (منفی-تشرف-هراز) 9. مقابل گرمسیر (سرام-عدسی-نفیر) 10. دستگاه مبدل امواج ماهواره ای (قوری-سینا-ورسک) 11. آماده ساختن دست نوشته برای چاپ (نوید-راضی-سایش) 12. مددکار و فریادرس (سادس-تگرگ-پنیر) 13. باهوش (مهوش-شیلا-بارز) 14. زبانه کشیدن آتش (الگو-تهور-قابل) 15. از شعرای قدیم زبان فارسی (ریزه-خدام-نیکو) 16. نگرانی و بیقراری (ریاض-مطرب-تابو) 17. نوعی لایه بردار و سفید کننده پوست بدن (سفره-پیدا-ابوت) 18. روز نهم (کتاب-سوره-عالم) 19. جشنواره ورزشی (والد-همپا-پیکر) 20. از لوازم ضروری دانشآموزان (دفاع-ترکه-کوچه) 21. خودداری (واجد-تنبیه-لابه) 22. آبریزبام (جناب-وداع-سنان) 23. دائمی (سهمی-پریش-تنگی). شما تا چهارشنبه هفته جاری فرصت دارید رمز جدول را با شماره پیامک 3000465040 به ما اعلام کنید. رمز جدول: بیست هزار فرسنگ زیر دریا. برنده این هفته خانم غزل بهرامی از استان کرمانشاه، شهرستان پاوه است.

* جدی نگیرید: اومدم نمایندگی ایرانخودرو، میگه ماشین مشکل داره؟ گفتم نه عزیزم ۸ صبح اومدم اینجا ازتون بخاطر تولید کالای با کیفیت ایرانی تشکر کنم. - یارو اومد گفت فندک داری؟ دادم بهش، شروع کرد به دویدن. داد زدم: اون فندک هزار تومن بود، اما اعتماد چیز گرونیه برادر. خیلی پشیمون برگشت فندک رو داد بهم، گرفتم مثل سگ زدمش. گفت چرا میزنی؟ گفتم: دروغ گفتم فندکه هزار و پونصد بود. - بعد از ماهها آیفون خونم به صدا در اومد، یه آقایی بود، گفت با شما کار ندارم، داشتم آیفون واحدهای دیگه را تعمیر میکردم دستم خورد. کاش دستت نمیخورد لعنتی! این رکورد حفظ میشد.

* حرفهای تکان دهنده: ترس باعث میشود تا بسیاری از مردم به رؤیاهایشان نرسند. مارک فیشر - کلمات چنان قدرتی دارند که میتوانند آتش جنگی را بیفروزند یا صلحی را برقرار سازند، رابطه ای را به نابودی کشانند یا آن را محکمتر کنند. آنتونی رابینز - همه میخواهند بشریت را تغییر دهند، اما هیچ کس به تغییر دادن خویش نمی اندیشد. تولستوی

* جملات رایج فارسی در انگلیسی: Keep your head: دست و پات رو گم نکن - I’m not in a good mood: حال و حوصله ندارم - Don’t pick on me: به من گیر نده - I don’t blame you: سرزنشت نمیکنم - To hold someone dear: لی لی به لالای کسی گذاشتن - Come clean: صادق بودن - Truth hurts: حقیقت تلخ است - set the world on fire: شاخ غول را شکستن - He/She has a big mouth: او دهن لق است - hit the roof- از کوره در رفتن - I buy it: من قبول دارم - you’re on your own:

خودتی و خودت.

* پاسخ سؤالات جدول هفته گذشته: گروه یک: (ابرو-بوران-نورتاب) گروه دو: (ناشی-نیایش-آشنایی) گروه سه: (ریسک-اکسیر-زیراکس) گروه چهار: (بیتا-تادیب-ادبیات) گروه پنج: (شانه-شاهین-اندیشه) گروه شش: (نماز-آزمون-نوآموز) گروه هفت: (کنار-اکران-آنکارا) گروه هشت: (خاور-خوراک-خودکار) گروه نه: (انار-انصار-انصراف) گروه ده: (بارد-داراب-باردار) گروه یازده: (سیرت-مأیوس-نوامیس) گروه دوازده: (بانو-بوتان-بوستان) گروه سیزده: (یسار-سیاره-سیاهرگ) گروه چهارده: (نسیم-سیمان-نیمساز) گروه پانزده: (جاری-خارجی-اخراجی) گروه شانزده: (کارد-بارکد-بدهکار) گروه هفده: (رمان -درمان-کارمند) گروه هجده: (امور-سماور-سوسمار) گروه نوزده: (تایر-تریاک-باکتری) گروه بیست: (بانی-انبیا-نابینا).

* گلواژه: به کسی که حقیقت را جستجو میکند باور داشته باش و به کسی که مدعی دستیابی به حقیقت است شک کن. آندره ژید - برنامه خداوند کامل است و هر آنچه روی میدهد بهترین است. در برنامه الهی هیچ خطایی وجود ندارد و برای کسی که به آن ایمان داشته باشد همه چیز به خوبی پیش میرود. جی پی واسوانی