به گزارش ایران سپید به نقل از شهروند در این میان، اما، فستیوال هایی هم هستند که انتخاب فیلم در هر کدام از آنها می تواند به معنای تغییر سرنوشت و کارنامه کاری فیلمسازان باشد. جشنواره هایی با عظمتی فراتر از دیگر فستیوال ها؛ که صرف انتخاب شدن یک فیلم در آنها می تواند حکایت از ارزش های آشکار و نهان آن فیلم داشته باشد. فستیوال هایی با بازتاب رسانه ای غیر قابل تصور که می توان آنها را بهترین ویترین برای دنیای باشکوه و پر زرق و برق سینما قلمداد کرد...
مطلب زیر می کوشد نگاهی داشته باشد به پنج فستیوال بزرگ و با اهمیت دنیای سینما. با این توضیح که جشنواره های سن سباستین، ماردل پلاتا آرژانتین، پوسان کره و البته مسکو نیز با فاصله ای اندک از این پنج فستیوال بزرگ ایستاده اند؛ و البته ساندنس را هم نباید فراموش کرد- که شاید حتی بزرگتر و مهم تر هم باشد...
جشنواره بین‌المللی فیلم کن
بزرگترین، باشکوه‌ترین و پرزرق‌وبرق‌ترین جشنواره سینمایی دنیا؛ جشنواره‌ای با سلیقه‌ای منحصربه‌فرد که در تمام دوران برگزاری‌اش از نوعی تفکر هنر برای هنر در دنیای سینما حمایت کرده؛ همه ساله از اواسط ماه مه (اردیبهشت) به مدت ١٠روز میزبان سینماگران جهان است و حدود ۲هزار فیلم بلند سینمایی را از صدکشور جهان جهت گزینش مورد بازبینی قرار می‌دهد. جشنواره کن را می‌شود ویترین فیلم‌های مهم اروپا و جهان نامید. جشنواره‌ای عظیم با بودجه ۲۰میلیون یورویی که نیمی توسط وزارت فرهنگ و نیمی دیگر شهر کن تامین می‌شود. جشنواره‌ای که در آن بزرگترین ستارگان سینما و مطرح‌ترین تهیه‌کنندگان عرصه سینما حضور دارند.
می‌توان گفت جشنواره بین‌المللی فیلم کن محل بسیار مناسبی برای تهیه‌کنندگان سینما از تمام نقاط جهان است که در آن فرصت می‌یابند فیلم‌های خود را به شرکت‌های عظیم فیلمسازی عرضه کنند. درواقع این جشنواره بین‌المللی بهترین محل است برای پیش‌نمایش یا به عبارت بهتر نخستین نمایش جهانی شماری از فیلم‌های جدید از تمامی ژانرها ازجمله مستند...
نخستین‌بار در سال ١٩٣٩ بود که جشنواره فیلم کن در شهر کن در جنوب فرانسه برگزار شد؛ آغازی که حیاتی پرشکوه و پرتداوم را نوید می‌داد، اما شعله‌ورشدن آتش جنگ دوم جهانی موجب شد دوره دوم جشنواره فیلم کن به بعد از پایان جنگ جهانی دوم موکول شود. عمر دوباره جشنواره کن، اما در سال ١٩٤٦ پرثمرتر بود؛ چنان که تاکنون در هفتادواندی دوره‌ای که از آن روزها می‌گذرد، جز یک بار در آستانه شورش‌های دانشجویی سال ١٩٦٨ این جشنواره مسیرش را بی‌خلل و خدشه‌ای ادامه داده است...
به هرحال در سال ١٩٤٦ جشنواره فیلم کن با حمایت وزارت خارجه فرانسه بار دیگر راه‌اندازی شد. با وجود این‌که در آن‌روزها ماهیت اصلی شکل‌گیری فستیوال کن رقابت با جشنواره ونیز بود، اما مقامات این دو فستیوال در توافقی پنهانی پذیرفتند تا برگزاری هر دو فستیوال در سال‌های متمادی را جشن گرفته و گرامی بدارند. در دهه ۱۹۵۰میلادی زمان برگزاری جشنواره، از ماه سپتامبر به آوریل تغییر یافت و از سال ۱۹۵۵ میلادی، نخل طلا به‌عنوان جایزه اصلی جشنواره کن معرفی شد.
کن با این‌که از همان ابتدا رخداد مهمی در دنیای سینما به شمار می‌آمد، اما در دهه ٦٠ بود که موقعیت جشنواره کن تثبیت شد و از آن به‌عنوان معتبرترین جشنواره فیلم در دنیا یاد کردند. بعد از کسب چنین جایگاهی بود که گردانندگان این فستیوال تصمیم به تشکیل هیأت انتخاب جهت گزینش نهایی فیلم‌ها گرفتند؛ پیش از آن فیلم‌ها توسط نمایندگان جشنواره در کشورهای مختلف انتخاب می‌شدند.
کن هفت بخش مهم دارد که برنامه‌های این جشنواره را تشکیل می‌دهند. این هفت بخش که شامل بخش‌های مسابقه، خارج از مسابقه، نوعی نگاه، سینه فونداسیون (مسابقه فیلم‌های کوتاه)، هفته منتقدان، دو هفته کارگردانان و بازار فیلم می‌شود، می‌توانند پرشوروحال‌ترین رقابت‌های سینمایی در تمام دنیا به شمار آیند؛ که در آنها فیلم‌هایی از اقصی نقاط جهان با یکدیگر رقابت می‌کنند. مهمترین و پرافتخارترین جایزه در این میان، اما جایزه نخل طلایی است...
از سال ۱۹۳۹ تا ۱۹۵۴ جایزه‌ای تحت عنوان جایزه بزرگ جشنواره کن به برنده بهترین فیلم این رویداد سینمایی اهدا می‌شد؛ اما در اواخر سال ۱۹۵۴ هیأت‌مدیره جشنواره کن گروهی از جواهرسازان را برای طراحی نخل دعوت کردند و درنهایت نخستین‌بار در سال ۱۹۵۴ این لوچینه لازون جواهرساز پاریسی بود که پیشنهاد استفاده از برگ نخل را به منظور سمبل شهر کن به‌عنوان جایزه داد که درنهایت از سال ۱۹۵۵ جایزه نخل طلا جایگزین جایزه بزرگ این جشنواره شد. پیش از انتخاب نخل، داوران یکی از دوره‌ها پیشنهاد داده بودند جایزه بزرگ جشنواره هر‌سال با طراحی جدید از یکی از هنرمندان معاصر ساخته شود. علاوه بر بخش اصلی جشنواره کن، دوهفته کارگردانان و هفته منتقدان بین‌المللی از مهمترین بخش‌های کم هر سال هستند.
دوهفته کارگردانان که در سال ۱۹۶۸ همزمان با اعتصاب‌های سراسری فرانسه که به لغو برگزاری جشنواره کن در آن سال انجامید، آغاز به‌کار کرد، به رادیکال‌ترین بخش جشنواره کن مشهور است و به معرفی فیلم‌های بلند و کوتاه فیلمسازان جهان می‌پردازد. هفته منتقدان بین‌المللی، اما به‌عنوان قدیمی‌ترین بخش جنبی جشنواره کن که در سال ۱۹۶۲ پایه‌گذاری شده به معرفی و تحلیل آثار فیلمسازان جدید جهان می‌پردازد و توسط انجمن منتقدان فیلم فرانسه اداره می‌شود...
مارشه دو فیلم یا بازار فیلم کن هم شلوغ‌ترین بازار فیلم در جهان است و از دیگر بخش‌های اصلی جشنواره کن به حساب می‌آید....
جشنواره بین‌المللی فیلم برلین
جشنواره بین‌المللی فیلم برلین یا برلیناله به‌عنوان فستیوالی که عموما به حمایت از رویکرد سیاسی- اجتماعی در سینما شهره است، یکی دیگر از معتبرترین و قدیمی‌ترین جشنواره‌های سینمایی اروپاست؛ که همه‌ساله در ماه فوریه در شهر برلین برگزار می‌شود. این جشنواره که نخستین‌بار در سال ۱۹۵۱ با نمایش فیلم ربکا ساخته آلفرد هیچکاک گشایش یافت، در کنار جشنواره‌های فیلم کن و ونیز مهمترین رخدادهای سینمایی اروپا به شمار می‌روند. برلیناله که محل برگزاری‌اش در کاخ برلیناله در میدان پوتسدامر پلاتس برلین است، همه ساله با اهدای جوایز خرس طلایی و خرس نقره‌ای از برگزیدگان بخش اصلی تقدیر می‌کند. گفتنی است که خرس به‌عنوان نمادی از شهر برلین شناخته می‌شود و دلیل این‌که جوایز جشنواره بین‌المللی فیلم برلین با نمادی از خرس طراحی شده‌اند، همین نکته است...
فیلم‌های شرکت‌کننده در جشنواره بین‌المللی فیلم برلین در بخش‌های مسابقه، پانوراما، فُروم، نسل، پرسپکتیو کینو آلمان، برلیناله کوتاه و چشم‌اندازی به گذشته روی پرده می‌آیند. درباره فیلم‌های این جشنواره باید گفت که همه‌ساله تعداد زیادی فیلم، حدود ۴۰۰فیلم به نمایش درمی‌آیند. رئیس این جشنواره از سال۲۰۰۱ تا به حال دیتر کاسلیک است...
مجسمه خرس طلایی معتبرترین جایزه جشنواره بین‌المللی فیلم برلین است که به بهترین فیلم اهدا می‌شود. این جشنواره از سال١٩٥١ به این سو جایزه خرس طلایی را به بهترین فیلم؛ از سال ١٩٥٦ به این سو به بهترین فیلم کوتاه و البته از سال ١٩٨٢ به این سو خرس طلایی افتخاری را به خاطر یک عمر دستاورد اهدا می‌کند. البته علاوه بر خرس طلایی با جوایزی چون خرس نقره‌ای، جایزه بزرگ هیأت داوران، جایزه آلفرد بائر برای یک فیلم که دیدگاه‌های جدید ایجاد کند، بهترین کارگردان، بهترین بازیگر، بهترین موسیقی، بهترین فیلمنامه و جایزه تماشاگران پانوراما نیز از سینماگران در برلیناله تقدیر می‌شود.
یکی از مهمترین بخش‌های این جشنواره، اما بازار فیلم اروپا به‌عنوان یکی از سه بازار مهم و بزرگ جهان است که هر ساله همزمان با برگزاری جشنواره فیلم برلین در کاخ موزه هنری مارتین گروپیوس بائو برگزار می‌شود. این بازار محلی است برای گردهمایی شماری از مهمترین تهیه‌کنندگان، خریداران، سرمایه‌گذاران، نمایندگی‌های خرید و پخش‌کنندگان فیلم...
بخش آموزش دانشجویی جشنواره برلین هم که با نام دانشکده استعداد برلین شناخته می‌شود، یکی دیگر از بخش‌های مهم برلیناله است که از آن به‌عنوان مهمترین دستاورد این فستیوال نیز یاد می‌شود. این بخش که درواقع یک مدرسه فیلم زمستانی به حساب می‌آید، هر ساله حدود ۳۰۰شرکت‌کننده از سراسر جهان دارد که در طی ٦ روز در زمان برگزاری جشنواره برلین، می‌توانند در ورک‌شاپ‌ها، گردش‌ها، کلاس‌های خصوصی یا آموزش جمعی، بحث‌های گروهی با افراد شاخص فیلمساز در مورد مسائل جاری حرفه‌های مختلف در حوزه ساخت فیلم و... شرکت کنند. ملاقات با فیلمسازان نامدار و دیدن فیلم‌های جشنواره نیز از دیگر امتیازات شرکت در این برنامه است.
جشنواره فیلم ونیز
قدیمی‌ترین جشنواره سینمایی دنیا و در کنار جشنواره‌هایی چون کن و برلین، یکی از مهمترین، بهترین و بزرگترین جشنواره‌های سینمایی جهان که در آغاز به نوعی نگاه پیشرو به سینما شهره بود، اما در ادامه در پیگیری این سویه از سینما در قیاس با جشنواره کن عقب ماند. این فستیوال که البته هنوز هم در قیاس با دیگر فستیوال‌ها از نوعی نگاه متفاوت و تجربی در سینما حمایت می‌کند، نخستین‌بار در سال ۱۹۳۲ میلادی برگزار شد. جشنواره فیلم ونیز البته تاکنون حیاتی ممتد نداشته و باید گفت که این جشنواره بعد از برگزاری چند دوره، در طول سال‌های جنگ دوم جهانی برگزار نشد...
جشنواره فیلم ونیز به‌عنوان یکی از مهمترین فستیوال‌های دنیا از جایزه‌ای موسوم به شیر طلایی ونیز برای تقدیر از بهترین فیلم‌های هر سال استفاده می‌کند. این جایزه، البته از همان ابتدا شیر طلایی نام نداشت و جام موسولینی نام داشت. جام موسولینی بالاترین جایزه‌ای بود که از سال ۱۹۳۴ تا ۱۹۴۲ به آثار برگزیده اهدا می‌شد. این جایزه که به نام نخست‌وزیر فاشیست ایتالیا، بنیتو موسولینی، نام‌گذاری شده بود، پس از سقوط او رها شد و سرانجام در‌سال ۱۹۴۷ با نام جایزه بزرگ بین‌المللی ونیز دوباره به فیلم‌ها اهدا شد. شیر طلایی در سال۱۹۴۹ توسط کمیته سازماندهی معرفی شد و اکنون به‌عنوان یکی از برجسته‌ترین جوایز صنعت فیلم شناخته می‌شود.شیر بالداری که روی پرچم جمهوری نیز نمایان است. شیر طلایی بالاترین جایزه جشنواره برای بهترین فیلم در بخش مسابقه ونیز است. در سال ۱۹۷۰، شیر طلایی دوم معرفی شد؛ جایزه‌ای افتخاری برای افرادی که سهم مهمی برای مشارکت در سینما دارند.
جشنواره فیلم ونیز، همچنین جایزه‌ای هم دارد به نام جایزه انسانیت. این جایزه که مبلغ آن ۵۰هزار دلار است، به سینماگران و بازیگرانی اهدا می‌شود که خود را وقف فعالیت‌های انسان‌دوستانه می‌کنند. همچنین جایزه جام ولپی هم هست که به بهترین بازیگران زن و مرد اهدا می‌شود. از سال ۲۰۰۲ به بعد جایزه سان مارکو نیز افزوده شده که این جایزه برای بهترین فیلم بخش ضدجریان اختصاص داده شده است.
جایزه ویژه داوران، شیر نقره‌ای برای بهترین کارگردانی، جام ولپی برای بازیگران و اوسلای طلایی برای بهترین مشارکت فنی (فیلمبرداران، آهنگسازان و...) و دیگری برای بهترین فیلمنامه مهمترین جوایزی هستند که همه ساله در فستیوال فیلم ونیز به فیلم‌ها و سینماگران اهدا می‌شوند.
جشنواره فیلم ونیز همه ساله در بخش‌هایی شامل بخش رسمی جشنواره که بخش رقابتی است و حدود ٢٠فیلم در آن شرکت دارند؛ خارج از مسابقه، افق و سینمای جدید ایتالیا برگزار می‌شود. در بخش خارج از مسابقه تعدادی از مهمترین تولیدات یک‌سال گذشته جهان، به‌خصوص آثاری که کارگردانان‌شان در دوره‌های پیشین جشنواره حضور داشتند به صورت غیررقابتی روی پرده می‌روند. بخش اوریزونتی یا افق اما اختصاص دارد به فیلم‌هایی از گرایش‌های جدید دنیای سینما بدون توجه به ژانر یا مدت زمان آنها. درواقع به گفته سایت جشنواره ونیز آثاری که سعی کرده‌اند هنر سینما را دوباره تعریف کنند، در این بخش نمایش داده می‌شوند. در بخش سینمای جدید ایتالیا نیز فیلم‌هایی از گرایش‌های جدید سینمای ایتالیا با هم رقابت می‌کنند.
بخش‌های مستقل و موازی شامل هفته منتقدان، روزهای ونیز و بازار فیلم نیز در رونق فستیوال ونیز نقش غیرقابل انکاری دارند. در بخش هفته منتقدان ۷ یا ۸فیلم به انتخاب سندیکای ملی منتقدان فیلم ایتالیا نمایش داده می‌شوند. در بخش روزهای ونیز هم حدود ۱۰ تا ۱۲فیلم به انتخاب انجمن فیلمسازان ایتالیایی و انجمن کارگردانان و تهیه‌کنندگان مستقل نمایش داده می‌شوند. بازار فیلم هم روال مرسوم اغلب بازارهای فیلم فستیوال‌های مهم و معتبر را دارد...
جشنواره فیلم لوکارنو
جشنواره فیلم لوکارنو یک جشنواره بین‌المللی فیلم است که از سال ۱۹۴۶ هرساله در شهر لوکارنو سوییس برگزار می‌شود. این جشنواره پس از جشنواره‌های کن، ونیز، برلین و کارلووی واری پنجمین جشنواره معتبر فیلم اروپا به شمار می‌رود.
ویژگی خاص این جشنواره نمایش فیلم‌ها در میدان معروف پیاتزا، در فضای باز و بر پرده بزرگ است. در این میدان حدود ۸هزار تماشاگر به دیدن فیلم‌ها می‌نشینند و فیلم مورد علاقه خود را نیز برمی‌گزینند. پرده بزرگ پیاتزا گرانده که یکی از بزرگترین پرده‌های سینمای جهان است، در شب‌های برگزاری جشنواره لوکارنو، میزبان این تعداد تماشاگر پرشور دنیای سینماست.
جشنواره لوکارنو یکی از جشنواره‌های مورد تایید انجمن جهانی تهیه‌کنندگان فیلم به‌شمار می‌رود. جایزه اصلی این جشنواره یوزپلنگ طلایی نام دارد و به بهترین فیلم در بخش اصلی بین‌المللی داده می‌شود. هرساله برنامه‌های جشنواره بین‌المللی فیلم لوکارنو همراه است با برنامه‌های مروری بر آثار، پنل‌های گفت‌وگو، سمینار و مهمانی‌های مختلف با حضور ستارگان سرشناس سینمایی. لوکارنو فضایی مفرح و آموزنده فراهم می‌کند که در آن ستارگان سینما، استعدادهای جوان و عموم مردم برای چشیدن طعم سینمای معاصر گرد هم می‌آیند. جشنواره لوکارنو، نسبت به سه جشنواره مهم کن، ونیز و برلین بیشتر روی آثار کمترشناخته‌شده از فیلمسازان جوان‌تر متمرکز است.
جشنواره فیلم کارلووی واری
قدیمی‌ترین جشنواره فیلم اروپای شرقی- بعد از مسکو البته- که با فاصله معتبرترین فستیوال سینمایی این بخش صاحب سینما نیز در تمام دنیا به شمار می‌آید، جشنواره‌ای است که هرساله در اوایل تابستان در شهر کارلووی واری در شمال‌غربی جمهوری چک برگزار می‌شود و فضای منحصربه‌فردی دارد. این جشنواره که از سال ۱۹۴۶ آغاز به‌کار کرده است، همچنین مهمترین جشنواره اروپای مرکزی و شرقی به شمار می‌رود. این جشنواره دارای دو بخش رقابتی و غیررقابتی است و جایزه اصلی آن گوی بلورین نام دارد. هدف جشنواره کارلووی واری برمبنای جایگاه جمهوری چک در مرز اروپای شرقی و غربی بنا نهاده شده است. کارلووی واری سالانه حدود ۲۰۰ فیلم جدید را از سراسر جهان در جمهوری چک به نمایش می‌گذارد.
نخستین‌بار این فستیوال به شکل غیررقابتی برگزار شد. این موضوع اما عمری نداشت و جشنواره از سال ۱۹۴۸ به جشنواره‌ای رقابتی تبدیل شد که جایزه گوی بلورین نماد رقابتی بودن آن است که در همان سال به وجود آمد. این جشنواره از سال ۱۹۵۹ به این‌سو به‌صورت دوسالانه و موازی با جشنواره بین‌المللی فیلم مسکو یک‌سال درمیان برگزار می‌شد. در سال ۱۹۹۴ بعد از فروپاشی کمونیسم، تصمیم گرفته شد کارلووی واری بدل شود به فستیوالی سالانه و از آن تاریخ به بعد هر ساله این جشنواره برگزار شده است.
جشنواره کارلووی واری در سال‌های اخیر، یعنی دقیقا پس از برچیده شدن دیوارهای میان دنیای آزاد و دنیای کمونیستی به‌جز نام مشابهت دیگری با دوره‌های نخست برگزاری‌اش ندارد. این فستیوال که بیش از ۴۰سال در فضای بسته سیاسی چک‌سلواکی سوسیالیست برگزار می‌شد، پس از تغییرات سیاسی-اجتماعی این کشور در پی انقلاب مخملی کشورهای بلوک شرق با مدیریت گروهی تازه از هنرمندان به جشنواره‌ای سازمان‌یافته تبدیل شد. جایزه بزرگ کارلووی واری که کریستال گلوب نام دارد، برای بهترین فیلم اهدا می‌شود و ارزشی ٢٥هزار یورویی دارد.
جایزه ویژه هیأت داوران با ارزش نقدی ١٥هزار و جوایز بهترین کارگردان و بهترین بازیگران زن و مرد دیگر جوایز مهم این فستیوال هستند. فیلم‌هایی در بخش مسابقه جشنواره کارلووی واری نمایش داده می‌شوند که در بخش‌های رقابتی جشنواره‌های دیگر حضور نداشته باشند. بخش رقابتی مستند جشنواره کارلووی واری رویداد مهمی محسوب می‌شود و بخشی از جشنواره به کشف هنرمندان و فیلمسازان مستقل اهل کشورهای کمترشناخته‌شده در جغرافیای صنعت سینما اختصاص دارد.
در حاشیه جشنواره معمولا سمینارهایی که تمرکزشان فیلم‌های اروپایی است نیز برگزار می‌شود و پخش‌کنندگان می‌توانند امتیاز پخش فیلم‌های جدید را بخرند. جشنواره کارلووی واری بخش‌های متنوعی دارد: بخش مسابقه که فیلم‌ها برای نخستین‌بار رونمایی می‌شوند، بخش رقابتی شرقِ غرب که فیلم‌هایی از کشورهای بلوک سوسیالیست پیشین نمایش داده می‌شوند، بخش رقابتی فیلم‌های مستند که این بخش به دو قسمت مستندهای کمتر از ٣٠دقیقه و بیشتر از ٣٠دقیقه تقسیم می‌شود، بخش افق‌ها و نمایی دیگر که گزیده‌ای از فیلم‌های مهم معاصر را در جشنواره نمایش می‌دهد، بخش ایمجینا که فیلم‌هایی با رویکرد غیرسنتی در روایت و سبک و نگاه متمایز و رادیکال در زبان سینما را برمی‌گزیند، بخش خارج از گذشته فیلم‌های کلاسیک کمیاب را به صورت نسخه اصلی یا مرمت‌شده به نمایش می‌گذارد، در بخش قاب‌های آینده نیز ۱۰ فیلم دانشجویی از ۱۰فیلمساز جدید از نسل جوان اروپا به نمایش گذاشته می‌شود.
این بخش با همکاری سازمان ترویج فیلم اروپا سازماندهی می‌شود. نمایش‌های نیمه‌شب بخش دیگری از جشنواره است که گزیده‌ای از فیلم‌های اکشن و ترسناک جدید را برای نمایش برمی‌گزیند. بخش فیلم‌های چک بزرگداشتی است از فیلم‌های جدید کشور چک. یک بخش نیز به نام انتخاب منتقدان ورایتی است که ۱۰فیلم را منتقدان مجله معتبر ورایتی چاپ آمریکا برمی‌گزینند. معمولا در جشنواره کارلووی واری از چهره‌های مشهور تجلیل یا بزرگداشت‌هایی هم برگزار می‌شود.
کارلووی واری به دلایل فراجشنواره‌ای نیز اهمیتی فراوان میان جشنواره‌های گوناگون دارد. فضای خاص و زیبای این شهر کوچک به همراه فرصت‌هایی که در اختیار مهمانان جشنواره برای تماشای جدیدترین فیلم‌ها، کشف استعدادهای تازه و ملاقات و گفت‌وگو با چهره‌های سرشناس هنری، سیاسی و اقتصادی می‌گذارد، موجب شده کارلووی واری بدل شود به گزینه‌ای مهم برای علاقه‌مندان سینما که دنبال فرصتی برای زیستن درحال و هوای سینما- بی‌آزارها و آسیب‌های آزاررسان جشنواره‌های پرزرق‌وبرق‌تر هستند. همچنین این جشنواره محلی است که مخاطبان حرفه‌ای سینما را قادر می‌کند به تماشای جدیدترین آثاری که در جشنواره‌های بزرگی همچون کن و برلین توجه زیادی را به خود جلب کرده‌اند، بنشینند..