به گزارش ایران سپید هنوز کارت معلولیت به دستشان نرسیده است که باید پاشنه کفش هایشان را ور بکشند و پیگیر کارت هویت ملی شان باشند. جدای از پرداخت 31 هزار تومانی برای این کارتهای هوشمند که نصف بیشتر مستمری شان را در بر می گیرد، رفتن به دفاتر پیشخوان هم برایشان غول بزرگی است که شکست آن گاهی برای معلولان غیرممکن می شود. اینها حرف های زهرا نوری است که برادری معلولی دارد و چند وقتی است در تکاپو افتاده تا برای امیر حسین 38 ساله کارت ملی بگیرد.

هنگامی که تلفنی با هم گفتگو می کردیم از مشکلات برادرش برای تردد و نامناسب بودن دفاتر پیشخوان گفت تا منزلی قدیمی و فاقد آسانسور که برای جایی و خروج از خانه آن هم در طبقه دوم باید چند مرد سرو ته ویلچربرادرش را گرفته و آن را به خارج از خانه هدایت کنند. حال برای دریافت این کارت به دنبال راهیست تا با واحدهای سیار تماس بگیرد و دریافت کارت ملی را برای برادر معلولش تسهیل کند.

در خبرها و گزارش هایی که ازاین واحدهای سیار در رسانه ها منتشر شده بود به دنبال راه کمکی و ارتباطی برای زهرا و امیر حسین بودم تا اینکه با این مطلب رو به رو شدم. 24 دی ماه 1397 سیف ا... ابوترابی سخنگوی سازمان ثبت احوال کشور در گفتگو با خبرگزاری ایرنا از اعزام واحدهای سیاری برای دریافت کارت ملی معلولان و سالمندان خبر می دهد و می گوید:« این ایستگاه ها با مراجعه به منازل معلولان و سالمندان مراحل دریافت کارت هوشمند ملی را برایشان انجام می دهند. افراد معلول یا سالمند که محدویت حرکتی دارند و جانبازان برای استفاده از خدمات ایستگاه های سیار ثبت نام کارت هوشمند ملی در تهران می توانند با اداره کل ثبت احوال استان تهران یا ادارات پست تماس بگیرند و از این خدمت استفاده کنند. در این ایستگاه های سیار همه مراحل ثبت نام شامل: پیش ثبت نام و ثبت نام و حتی گرفتن عکس زنده (لایو) انجام می شود و هزینه ثبت نام هم برابر هزینه اعلام شده ثبت احوال در مجموع 31 هزار تومان است.»

از آنجایی که نه دراین خبر و نه خبرهای دیگر رسانه ها هیچ راه ارتباطی مستقیمی برای این واحدهای سیار معرفی نشده بود ما را برآن داشت تا از روند دریافت کارت ملی معلولان گزارش تهیه کنیم اما هرچه پیش رفتیم موضوع واحدهای سیار هم رنگ و بوی دیگری به خود گرفت. از زمان اعلام تعویض کارت ملی و هوشمندسازی آن دغدغه دریافت این کارت هم مانند کارت معلولیت بر روی دوش معلولان قرار گرفت و فقط امیرحسین نبود که تا کنون کارتش را دریافت کرده است. برای اطلاع ازمشکلات افراد دارای معلولیت در روند دریافت کارت ملی  فراخوانی در گروه های معلولین منتشر کردیم. بعد از پخش این اطلاعیه سیل تماس ها و پیام ها بود که به طرف تحریریه جاری شد اما به علت کمبود فضا  دراین گزارش فقط چند نمونه از شکایت های منتقل شده به دفتر تحریریه را برایتان درج کردیم.

معلولیت و هزار مشکل

 حسین خودکارقی معلول جسمی _حرکتی که به خاطر شرایطش نمی تواند به دفاتر پیشخوان مراجعه کند، می گوید:« اینگونه دفاتر مخصوص شهروندان سالم تعبیه شده اند و ما معلولان به ویژه افراد ضایعه نخاعی که باید برای تردد از ویلچر استفاده کنند نمی تواند دراین مکان ها حضور داشته باشند. بیشترمعلولان به خاطر عدم مناسب سازی خیابان های و مراکز از خانه خارج نمی شوند تا مجبور نباشند به خاطر عبور از یک پله چشمشان به دست دیگر شهروندان باشد. حال تصور کنید برای دریافت کارت ملی باید روبه روی دفاتر پیشخوانی قرار بگیریم که عموماً مناسب حال و شرایط ما معلولان نیست. اعتبار کارت ملی مان تمام شده است و برای کارهای اداری اکثراً با مشکل رو به رو می شویم.»

حسین جوادی یکی دیگر از شهروندانی است که با تماس با روزنامه شکایت خود و برادر معلولش را به ما منتقل کرد. او که معلولیتش به واسطه بیماری دیستروفی ایجاد شده است با اشاره به مشکلات ترددشان در سطح شهر می گوید:« ما در یکی از روستاهای فاروج سیاهدشت زندگی می کنیم. برای دریافت این کار با سازمان بهزیستی تماس گرفتیم شاید تسهیلات خاصی را برای معلولان در نظر گرفته باشند اما آن زمان مدیر بهزیستی گفت که برای دریافت کارت ملی باید به ثبت احوال مراجعه کنیم تا در صورت امکان به منزل شما آمده و مراحل دریافت کارت ملی را در منزل برایتان انجام دهند. بعد از گفتگو با ثبت احوال آنها هم جواب درستی به ما دوبرادر ندادند و گفتند: «معلولان باید به بهزیستی مراجعه کنند.» هنوز هم درگیر پاسکاری این دو سازمان هستیم و به نتیجه ای نرسیدیم. شاید این رسانه بتواند صدای در گلو مانده ما معلولان شدید را به مسئولان برساند تا حداقل از حق هویتی ملی مان باز نمانیم.»

انتقادهای مختلفی از سوی معلولان کشور به روزنامه منتقل شد که یکی دیگر از آنها  مربوط به شهروندی از استان فارس است. زهرا پیرانلو با ارسال پیامکی به روزنامه از رفت و آمدهای مکررش می گوید:« حدود شش ماه پیش برای دریافت کارت ملی برادرم که دارای معلولیت شدید است اقدام کردیم.  معلولیت برادرم به قدری شدید است که حتی نمی تواند روی ویلچر بنشیند. بعد از کلی رفت و آمد به دفاتر پیشخوان، سازمان بهزیستی و ثبت احوال به ما گفتند: «نیروی سیار داریم اما این خدمت  فقط برای روستاییان است. از طرفی بهزیستی هم اعلام نکرده است که برای معلولان تحت پوشش اش نیروی سیار نیازدارد.» ما ساکن یکی از شهرستان های استان فارس بودیم و به تازگی به شیراز نقل مکان کردیم کمتراز یک ماه پیش بود که دوباره برای دریافت نوبت سیار کارت ملی به ثبت احول مراجعه کردم اما هنوز در نوبت هستم و جواب درستی هم دریافت نکردم. مسئولان ثبت احوال گفته اند ممکن است حتی یک سال هم نوبت دهی برای فرستادن این افراد به منزل ما زمان صرف شود و ما همچنان منتظر هستیم تا کارت ملی برادرم را دریافت کنیم. »

کامبیزرسولی یکی دیگر از معلولانیست که ازعدم دریافت کارت ملی اش خبر میدهد. او بخاطر معلولیت شدیدی و تردد سخت و دشوار در خیابان های پایتخت نمی تواند از منزل خارج شود. در صحبت هایم با این شهروند دارای معلولیت از واحدهای  سیار دریافت کارت ملی برایش گفتم و اینکه آیا با این واحدهای سیار ارتباط برقرار کرده است یا نه. که پاسخ داد، تا کنون در مورد این خدمت خبری  را نشنیده است.

هر خدمتی برای معلولان نیست

این موضوع سبب شد یک روزکاری را برای یافتن شماره تماسی از این واحدهای سیار گذاشته تا اطلاعرسانی دقیق تری را به مخاطبانمان داشته باشیم. آستین هایم بالا زدم تا در خبرهای نقل شده از سوی مسئولان ثبت احوال شماره تماسی بیابم. در اکثر خبرهای که در خبرگزاری ها منتشر شده بود چه قدیمی و چه جدید فقط به ارائه این خدمت اشاره کرده بودند اما جای یک سوال در همه این مصاحبه ها و گزارش ها مغفول مانده است « معلولان چگونه با این واحدهای سیار ارتباط برقرار کنند؟»

درآغاز پیگیری هایم با دفاتر پیشخوان تماس گرفتم. البته بماند که برقراری ارتباط با ادارات همچون کندن کوه سخت و طاقت فرسا و گاهی غیر ممکن می شود چرا که اکثر شماره های تماس یا اشتباه اند یا اشغال و زمانی هم که خط وصل می شوند کسی جوابگونیست. فقط بوق تلفن در گوش شهروندانی که سروکارشان با ادارات می افتد، طنین انداز می شود. حدود نیم ساعت زمان برد تا با اصرارم برای گرفتن شماره فردی آن سوی خط گوشی را بردارد، اما تنها جوابی که ازدفتر پیشخوان دریافت کردم این است که به ما مربوط نمی شود و باید با ثبت احوال تماس بگیرید.

شماره ثبت احوال استان تهران را در اینترنت سرچ کرده و از طریق سایت این سازمان شماره ای را یافتم. یکی دو ساعت بی وقفه تماس گرفتم تا اینکه از صدای بوق های بی جواب خسته شده و سراغ راه ارتباطی دیگری رفتم. در بخشی از صحبت های سخنگوی سازمان ثبت احول کشور آمده است افراد معلول می توانند از طریق سازمان ثبت احوال و ادارات پست با این واحدهای سیار ارتباط برقرار کنند. مسیر اول که پر بود از خطوط اشغال و بوق های بی جواب، گویی خطوط نمادین هستند و فردی آن سوی خط نیست. پس به سوی راه دوم یعنی ادارات پست رفتم و با این سازمان ارتباط برقرار کردم. خوشبخانه زمان زیادی صرف نشد تا فردی پاسخگو و خوش برخورد آن سوی خط به من شهروند جواب دهد.

از کارمند اداره پست سراغ این خدمت را گرفتم و اینگه چگونه می توانم برای برادر معلولم از این واحد سیار استفاده کنم، پاسخ این بود:« تعداد واحدهای سیار بسیار محدود است و فقط برای سازمان و ارگان ها فرستاده می شود در ضمن سازمان بهزیستی هنوز برای استفاده از این خدمت درخواستی ارسال نکرده است و باید به بهزیستی مراجعه کنید.»

با توجه به اینکه از این مسیر به جواب منفی رسیدم دوباره به سوی راه اول یعنی ثبت احوال تهران رفتم تا شاید فردی جواب تلفن های بی پاسخم را دهد. عقربه های ساعت وقت نهارو نماز را در ادارات نشان میدهد، به همین جهت نیم ساعتی را صرف کار دیگری کردم و با شروع ساعت 14 بعداز ظهر دوباره تماس را از سر گرفتم. بعد از چند دقیقه شنیدن صدای بوق، خانمی تلفن را برداشت و با شنیدن سوال و درخواستم شماره تماسی دیگری از سازمان ثبت احوال استان تهران و یک کد داخلی را به من داد و گفت:« این فرد بهتر می تواند به شما کمک کند.» برق آسا شماره را گرفتم و منتظر ماندم تا کارمندی در آن سوی جواب دهد، خوشبختانه تماس وصل شد و خانمی گلستانی که از سِمَت او آگاهی ندارم جوابم را اینگونه داد:« تعداد کمی از این واحدهای سیارکارت ملی در شهر تهران وجود دارند و این خدمت فقط شامل جانبازان، ایثارگران و خانواده شهدا میشود.» خودم را زهرا نوری معرفی کردم و شرایطی این خواهر دلسوز را برایش توضیح دادم و گفتم برادرمعلول ضایعه نخاعی دارم که نمی تواند از خانه خارج شود و محل سکونتش در طبقه دوم ساختمانیست که آسانسور هم ندارد.

او پاسخ داد:« درک می کنم شرایط شما سخت است اما نمی توانم برایتان کاری انجام دهم این خدمت برای معلولان عادی نیست. » از آنجایی که این گفتگو بی فایده بود و نمی توانستم برای برادر زهرا این خدمت را دریافت کرده یا حداقل راه ارتباطی ایجاد کنم، خداحافظی کرده و به صحبت هایمان پایان دادم. زهرا گفته بود که بسیار تلاش کرده تا با این واحدهای سیار ارتباط بر قرار کند اما تا می شنوند برادرش مددجوی یک نهاد حمایتیست می گویند، باید به بهزیستی مراجعه کنید، آنجا هم که سر می زند می گویند:« کارت ملی به بهزیستی ارتباطی ندارد.» 

با آغاز صدور کارت هویتی ملی هوشمند بسیاری از معلولان نمی توانند این کارت را دریافت کنند و کارت های قبلی هم اکثراً بی اعتبار شده و تاریخشان گذشته است. حال معلولان باید به کجا مراجعه کنند؟ امروز دریافتم معلولان برای دریافت کوچک ترین خدمت مدام به سازمان های مختلف پاسکاری می شوند بدون آنکه نتیجه ای حاصل شود. ما اهالی رسانه فقط خبر را با تیترهای جنجالی پر بازدید می کنیم بدون آنکه پیگیر شویم آیا این خبرها به نتیجه می رسند و اطلاعات درون خبر چقدر گره از مشکلات مردم باز میکند.

واماجواب مسئولان

 برای سوال های بی جوایم که در روند تهیه این گزارش ایجاد شد با سازمان ثبت احوال کشور تماس گرفتم تا گفتگویی با سیف الله ابوترابی سخنگوی این سازمان داشته باشم. این مقام مسئول در پاسخ به اینکه افراد معلول چطور می توانند از این ایستگاه های سیار استفاده کنند می گوید:« سازمان ثبت احوال کشور جهت صدور کارت هوشمند ملی ویژه معلولان، جانبازان و سالمندان که مشکل حرکتی دارند ایستگاه های سیار را ایجاد نموده است و خانواده افراد معلول و جانبازان سالمندان جهت استفاده از ایستگاه های سیار می توانند به رؤسای ادارات ثبت احوال شهرستان محل سکونت خود مراجعه و با هماهنگی با رئیس اداره از مزایای ایستگاه های سیار جهت معلولین و نیازمندان استفاده نمایند.

بعد از درخواست ایستگاه سیار 24 تا 48 ساعت بعد «بستگی به شهرستانها» دارد «از نظر جمعیت و وسعت» این ایستگاه های سیار طبق درخواست در منزل متقاضی حضور و مطابق رویه ها و دستورالعمل های جاری نسبت به اخذ درخواست اقدام می کنند همچنین در ایستگاه های سیار چه زمان اخذ درخواست که باید انگشت نگاری گردد و چه زمان تحویل کارت با اسکنرهای ثبت اثر انگشت که در ایستگاه سیار تعبیه شده اثر انگشت در محل سکونت اخذ خواهد شد. نکته دیگر هم این است که براساس مصوبه هیئت وزیران کلیه کارت های ملی قدیمی با تاریخ اعتبار ما قبل 29/12/1397 تا پایان سال 1397 است و هزینه دریافت کارت ملی جدید هم طبق تعرفه خواهد بود.

با توجه به سوال شما در خصوص رفتار نامناسب کارمندان دفاتر پیشخوان با معلولان باید بگویم چنانچه احیاناً از سوی مسئولین برخی دفاتر این رفتارهای دیده شده باشد غیر مسئولانه بوده و اساساً با سیاست های کلی کشور و بویژه سازمان ثبت احوال درخصوص حمایت از معلولین کشور منافات دارد.»