«اتاق رژی, میز صدا, بلندگو, کامپیوتر... در اتاق رژی, صدابردار پشت میز صدا نشسته و کلیدهای میز صدا را بررسی می کند. داخل استودیو سه جوان نابینا (از عوامل اجرای برنامه) در سه ضلع مختلف پشت میز نسبتاً کوچکی نشسته اند. در مقابل هر نفر یک میکروفون دیده می شود. مجریان برنامه منتظر علامت صدابردار هستند. در اتاق فرمان صدابردار نرم افزار ضبط صدا را در کامپیوتری که کنار میز صدا قرار گرفته اجرا می کند. ظاهراً همه چیز آماده ضبط است. صدابردار مقابل میز صدا می ایستد از شیشه بزرگ اتاق فرمان نگاهی به داخل استودیو می کند. مشکلی نیست با فشار دادن کلید (talk back کلید ارتباط اتاق فرمان با استودیو) اعلام می کند که مجری اصلی برنامه را آغاز کند. مجری با نام خدا و سلام برنامه را آغاز می کند...»

در روزگاری نه چندان دور شاید حضور در رادیو و اجرای برنامه های رادیویی یکی از بزرگترین و دست نیافتنی ترین آرزوهای نابینایان محسوب میشد. در همان روزگار نه چندان دور وقتی دانش آموز نابینایی در محیط مدرسه و در میان همکلاس های خود ا شور و حرارت ماجرای تماس خود با فلان برنامه رادیویی و پخش آن تماس تلفنی از رادیو را تعریف میکرد, رشک همکلاسهایش میشد. اما خوشبختانه امروز حضور در رادیو و تهیه و تولید برنامه های رادیویی آرزوی دست نیافتنی نیست؛ چرا که نسل جدید –خاصه نابینایان دانش آموخته با ارائه ایده های نو و بروز خلاقیت های قابل قبول موفق شدند با زدن نقبی اساسی خود را به دژ مستحکم رادیو برسانند و تولید برنامه کنند. برنامه «زندگی ادامه داره» یکی از این برنامه هاست که روزهای چهارشنبه از ساعت 13:30 الی 14 از رادیو فصلی پخش می شود. عوامل تولید این برنامه را 4 تن از نابینایان دانش آموخته نسل جدید تشکیل می دهند. اشکان آذرماسوله سردبیر و مجری و شهروز حسینی امیر سرمدی فاطمه شجاع به عنوان کارشناسان برنامه در کنار سید امیر بنی هاشمی تهیه کننده به مدت 30 دقیقه مسائل و معضلات جامعه نابینایان را در آیتم های متنوع مورد بررسی قرار می دهند. به بهانه تولید برنامه رادیویی «زندگی ادامه داره» سر ضبط این برنامه رفتیم و با عوامل تولید به گفتگو نشستیم.

تلاش فراوان به خرج دادیم تا مسؤولان به ما اعتماد کنند

اشکان آذرماسوله مجری و سردبیر برنامه در آغاز گفتگو از آغاز به کار خود به عنوان گزارشگر رادیو سخن گفت و به فلسفه اصلی تولید برنامه «زندگی ادامه داره» پرداخت و اظهار کرد: «از سال 1382 به صورت افتخاری کارم را با مسابقه (شبانه) که از رادیو ورزش پخش می شد و طرفداران بسیاری داشت آغاز کردم. در آن برنامه به پیشنهاد آقای فؤادیان تهیه کننده مسابقه گهگاه سؤالاتی را طرح می کردم. سال 1387 با سه تن از عوامل رادیو ورزش, احمد فرضی, نیما نیساری و آقای سلطانپور آشنا شدم. نیما نیساری برنامه (جهان ورزش) ویژه جانبازان و معلولان را تهیه می کرد. به پیشنهاد او قرار شد تا چند گزارش درباره ورزش نابینایان تهیه کنم و عملاً با این پیشنهاد مسیر کار من به سمت ورزش و خاصه ورزش نابینایان کشیده شد. بعد از تولید چند گزارش به این نتیجه رسیدم که کارم را از حوزه ورزش نابینایان فراتر ببرم و به سمت تولید برنامه های ویژه افراد دارای آسیب های بینایی قدم بردارم. آنچه ذهن مرا به خود مشغول کرده بود تولید برنامه ای خاص بود تا بتواند مسائل و معضلات نابینایان را مطرح کند. وقتی این فکر را در قالب یک طرح به مدیران رادیو ورزش ارائه کردم با بی میلی آنها مواجه شدم. علت اصلی این بی میلی عدم اعتماد مدیران به تولید برنامه ای رادیویی در یک قالب ویژه بود. آنها معتقد بودند که ما نمی توانیم خوراک لازم برای این برنامه را تهیه کنیم. تا اینکه در سال 1390 با همکاری و حمایت آقای شکری یکی از مدیران رادیو ورزش ویژه برنامه ای یک ساعته به مناسبت روز عصای سفید تولید کردیم. تهیه کنندگی این برنامه بر عهده عباد ا... رضایی بود و سبحان اکرامی از مجریان خوش صدای رادیو ورزش اجرای برنامه را به عهده داشت. در این برنامه من به عنوان سردبیر و کارشناس مجری حضور داشتم و دکتر بهرام جدیدی و دکتر زهرا شاهی همسر دکتر جدیدی به عنوان کارشناس شرکت کرده بودند. گزارشهای برنامه را هم شهروز حسینی تهیه کرده بود. در آن برنامه درباره مهارت های تحرک و جهت یابی نابینایان و همچنین ضرورت پرداختن به امر تحرک افراد دارای آسیب های بینایی صحبت کرده بودیم. این برنامه در همان سال و در روز جهانی عصای سفید از رادیو ورزش پخش شد. دکتر بهرام جدیدی این برنامه را به عنوان یکی از آثار مستقل به جشنواره ای در اسپانیا ارسال کرد و برنامه ما در آن جشنواره مقام آورد. همین اتفاق اعتماد مدیران شبکه را نسبت به ما جلب کرد و از ما خواستند تا طرح دیگری را تنظیم و ارائه دهیم. این بار تصمیم گرفتیم برنامه ای در حوزه ورزش نابینایان و در سه محور ورزش تحرک و جهتیابی و معرفی مربیان ورزش نابینایان ارائه دهیم. برنامه ای که برای روز عصای سفید تولید کرده بودیم, (شکوه اراده) نام داشت؛ همین عنوان را برای طرح جدید هم در نظر گرفتیم و از مهر 91 (شکوه اراده) به تهیه کنندگی خانم سبحانی و اجرای الهام حسینی به روی آنتن رفت. اما بعد از گذشت دو ماه احساس کردم که مسیر این برنامه به سمت شعارزدگی منحرف می شود. دائماً شعارهایی مثل نابینایی معلولیت نیست معلولیت محدودیت نیست و مشابه اینها را مطرح می کردند؛ البته این خط مشی توسط تهیه کننده دیکته می شد و هیچ ارتباطی به مدیران شبکه نداشت. اتفاقاً مدیران شبکه ورزش حمایت های لازم را از ما می کردند که جا دارد در اینجا از تک تک آنها به ویژه حاج آقا ندیری تشکر کنم. وقتی مسیر این برنامه به سمت شعاری شدن رفت همکاریم را با آن برنامه قطع کردم. دراردیبهشت امسال بود که به وسیله احمد فرضی با سید حسین معتمدهاشمی یکی از برنامه سازان رادیو فصلی آشنا شدم و طرح تازه را به ایشان ارائه دادم. وقتی آقای معتمدهاشمی طرحم را خواند پیشنهاد کرد تا خودم مستقلاً با آقای نوروزی مدیر گروه ورزش رادیو فصلی صحبت کنم. بعد از اینکه با آقای نوروزی صحبت کردم از طرح من استقبال کرد و از شهریور امسال با همکاری شهروز حسینی امیر سرمدی, فاطمه شجاع و دکتر بهرام جدیدی برنامه «زندگی ادامه داره» را کلید زدیم.»

اشکان آذرماسوله در بخش دیگری از صحبت های خود به بازخوردهایی که در طول این مدت از سوی مخاطبان دریافت کرده است اشاره کرد و گفت: «یکی از مواردی که مدیران رادیو فصلی دائماً به ما یادآور می شوند تأمینی بودن برنامه هاست؛ یعنی اینکه باید برنامه های ما طوری تنظیم شوند که به قول معروف تاریخ مصرف نداشته باشند و این قابلیت را داشته باشند که در سالهای بعد بازپخش شوند. بر همین اساس با محدودیتهایی مواجه هستیم اما صرف نظر از این موضوع اساس برنامه ما بیان مسائل و معضلاتی ست که هم برای جامعه نابینایان مفید است و هم شهروندان بینا می توانند از مطالب برنامه ما بهره مند شوند. به عنوان مثال در حال حاضر منشور حقوق شهروندی نابینایان را که شامل سی ماده است در نظر گرفته ایم که بر اساس آن چند آیتم تولید کنیم. بنا داریم با حضور دو وکیل مجرب نابینا مواد این منشور را بررسی کنیم. اگر بخواهم در یک جمله میزان بازخوردها را بیان کنم باید اظهار کنم که نخستین بازخورد را در بین همکاران بینا دیدیم؛ آقای بنی هاشمی, تهیه کننده ما الآن به راحتی و با آگاهی کامل می تواند با یک شهروند نابینا برخورد کند او کاملاً واقف است که با این شهروند باید چگونه رفتار کند که برخورنده نباشد. از طرفی هر برنامه پس از پخش توسط امیر سرمدی در سایت www.gooshkon.ir قرار می گیرد. از تعداد کامنت هایی که بازدید کنندگان می گذارند و میزان دانلود برنامه می توانیم ادعا کنیم که خوشبختانه جایگاه خوبی به دست آورده ایم.»

 نیازهای نابینایان محور اصلی «دانستنی ها» است

در ادامه گفتگو با عوامل برنامه «زندگی ادامه داره» فاطمه شجاع, دانش آموخته رشته روانشناسی بالینی درباره آیتمی که تهیه می کند سخن گفت. او بخش «دانستنی ها» را تهیه می کند. شجاع درباره مطالب این آیتم و نحوه تهیه آنها اظهار کرد: «دانستنی ها حوزه بسیار گسترده ایست و اگر کسی بخواهد در تمامی بخش های این حوزه برنامه تولید کند باید سالها این کار را ادامه دهد. محور اصلی این بخش نیازهای نابینایان است. ما سعی می کنیم مطالبی را تهیه کنیم که به نظر می رسد برای مخاطب نابینا دارای اهمیت و جایگاه هستند و دانستن آن مطالب برای مخاطب مفید است. بر همین اساس عمده این مطالب را از منابع اینترنتی گردآوری می کنیم و با همکاری آقای آذرماسوله تنظیم کرده و اجرا می کنیم.»

 بر اساس سوژه مهمان دعوت میکنیم

شهروز حسینی یکی دیگر از عوامل این برنامه است که بخش «مهمانخانه» را بر عهده دارد. او درباره انتخاب مهمانان برنامه چنین توضیح داد: «اساس اصلی ما این است که اول طرح می دهیم, سوژه پیدا می کنیم و بر اساس آن سوژه مهمان را انتخاب می کنیم. با وجودی که سیاست مدیران بر این اساس استوار است که برنامه تاریخ مصرف نداشته باشد تلاش می کنیم ضمن وفاداری به این سیاست مهمانانی را دعوت کنیم که با جامعه هدف ما نزدیکی داشته باشند. مثلاً به مناسبت روز جهانی معلولان مهمانی را دعوت کرده بودیم که در کنار تجربه معلولیت بینایی, معلولیت دیگری را هم تجربه می کند. البته این روند همیشگی نیست؛ مثلاً در نظر داریم برای فصل زمستان به سراغ مهمانان دیگر که غیر نابینا یا غیر معلول هستند برویم.»

 پرونده مسائل نابینایان همیشه باز است

در پایان گفتگو با عوامل برنامه «زندگی ادامه داره» امیر سرمدی, کارشناس بخش «پرونده» در خصوص این آیتم چنین گفت: «بخش پرونده مسائل مختلف نابینایان را بررسی می کند. همانطور که دوستان اشاره کردند اساس کار ما وفاداری به سیاست های شبکه است بر همین مبنا نمی توانیم به راحتی به سراغ همه مسائل مربوط به نابینایان برویم؛ مثلاً موضوع تصویب نشدن کلیات طرح کاندیداتوری نابینایان به عنوان نماینده مجلس موضوعی ست که به علت دارا بودن مقطع زمانی شاید نتواند در جدول موضوعات ما قرار بگیرد. با این حال سعی ما بر این است که مسائل مهم جامعه نابینایان را مطرح کنیم.» سرمدی در خصوص بازخوردهایی که درباره بخش «پرونده» دریافت کرده است. چنین اظهار کرد: «آقای آذرماسوله به سایت (گوش کن) اشاره کرد. در این وبسایت مخاطبان راهکارهای زیادی ارائه می دهند؛ مثلاً برخی اصرار دارند که بخش های نمایشی به برنامه اضافه شود. با توجه به زمان اندک ما شاید این امکان میسر نباشد اما در نظر داریم با تعامل با شبکه های مختلف طرحهای این چنینی را در قالب نمایش در آن شبکه ها اجرا کنیم.»